Kandaki pıhtılaşmanın nedenlerini gözler önüne seren Aptt testinin önemi oldukça büyüktür. Bu test bizlere, kanın pıhtı oluşturma süresini gösterir. Gerek ameliyat öncesinde gerekse sonrasındaki durum değerlendirmesinde elzem olan APTT testinin neden yapıldığını yazımızda sizler için açıkladık.
APTT Nedir?
APTT ‘Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı’ demektir. APTT kandaki pıhtılaşma faktörlerinde bir eksiklik olup olmadığına bakmak için kan pıhtılaşmasında geçen zamanı gösteren laboratuvar testidir. Vücudun her yanı kılcal damar ağları ile kaplıdır. Kılcal damarlar boyunca herhangi bir yerlerinde oluşan yırtık ya da çatlak oluştuğunda kan pıhtılaşır ve damardaki çatlak ya da yırtığı tıkar. Bu durumda da kanın pıhtılaşma süreci değişkenlik gösterir. Kanın pıhtı oluşturma sürecinin ne kadar zamanda gerçekleştiğini ölçen APTT kan testi, kanın pıhtılaşmasında oluşabilecek düzensizliklere neyin neden olduğunu bulmak amacıyla yapılır.
APTT Testi Neden Yapılır?
APTT özellikle kandaki pıhtılaşma problemlerinin tespiti ve kan sulandırıcı olan bazı ilaçlarla yapılan tedavilerin takiplerinde kullanılır. APTT testine birçok önemli durumların öncesinde veyahut sonrasında ihtiyaç vardır.
- Ciltte meydana gelen morarmaların ve morlukların nedenini belirlemek için.
- Hamilelik sırasında tekrarlayan düşüklerin nedenlerinin tespit etmek amaçlı.
- Hamilelik döneminde doğum esnasında ortaya çıkabilecek kanamalarda risk almamak veya en aza indirmeyi amaçladığı için kullanılır.
- Vücuttaki küçük kesiklerdeki kanamaların çok geç durmasının sebebini öğrenmek için yapılır.
- Nedeni tespit edilemeyen kanamaların durdurulamaması ve uzun süreli kanama nedenlerinin tespitini sağlamayı amaç edindiği için.
- Ameliyat olmadan önce hastanın pıhtılaşma süresi hakkında bilgi sahibi olmak için.
- Karaciğer yetmezliğinin araştırılması ve karaciğerdeki sorunlarla ilgili bilgi elde etmek amaçlı kullanılır.
- Heparin, kumarin gibi kan inceltici ilaç alan hastaların tedavi dozlarının belirlenmesinde kullanılır.
- Çok sık gelişen ve geç duran anormal burun kanamasının nedenlerini bulmayı amaçlar.
- Pıhtılaşma sisteminde yer alan faktör II, V, VIII, IX, X, XI ve XII’nin konjenital eksikliklerinin taranması amacıyla kullanılır.
- K vitamini yetersizliğinin değerlendirilmesi için.
- Kan çeşitli durumlarda damar içinde pıhtı oluşturabilmektedir. Bu durum hakkında bilgi edinmek için APTT testi uygulanır.
APTT Normal Değer Aralığı Kaç Olmalıdır?
Herhangi bir sağlık problemi olmayan bir bireyin APTT değer aralığı 25-38 saniye olarak belirlenmiştir. Bu oran yapıldığı laboratuvara ve orada değerlendirmelere göre çok az miktarda değişebilmektedir. APTT kan testi PTT kan testi ile birlikte istenebilir. PTT’nin normal değer aralığı 60 – 70 saniyedir. Aptt değerinin 100 saniyeyi geçmesi halinde vücutta kendiliğinden kanamalar oluşur. APTT testindeki elde edilecek süreleri etkileyen birçok ilaç vardır. Alerji ilaçları (antihistaminikler), C vitaminleri ve bu amaçlı vitamin takviyeleri, aspirin bu ilaçlardan bazılarıdır. Sağlıklı test sonucu elde etmek için tahlil öncesi kullandığınız ilaçları doktorunuza bildirmeniz gerekir.
APTT Değerlerinin Düşüklüğü Nedir, Neden Olur?
Yapılan kan testlerinde APTT değerlerinin sonuçları eğer 25 saniyenin altında ise APTT düşüklüğü olarak kabul edilir. APTT düşüklüğü şu sebeplerden dolayı ortaya çıkabilir:
- Doğum ve gebelik esnasında fiziksel açıdan bazı zor süreçlerde.
- Vücudun herhangi bir yerinde darbe alınması durumunda.
- Cerrahi müdahalelerin ardından.
- Kan zehirlenmelerinde.
- Ani bir şekilde meydana gelen kanamalar sırasında.
- Kolon kanseri, yumurtalık kanseri ve pankreas kanseri gibi bazı kanser türlerinde.
- DIC (Yaygın Damar İçi Pıhtılaşmasında): Erken evrelerde APTT değeri kısalırken ileri evrelerde uzar.
- Sepsis Durumunda (kan zehirlenmesi): Kan dolaşımında bakteri veya toksinlerin yoğun şekilde bulunması durumu, vücuda alınan darbeler yaygın damar içi pıhtılaşmaya yol açabilir.
APTT Yüksekliği Nedir, Neden Olur?
Yapılan kan testinde 45 saniyenin üzerinde olan APTT değerine APTT yüksekliği denir. APTT yüksekliği kanda pıhtılaşma sisteminde bir sorun olduğu anlamına gelir. APTT yüksekliği aşağıda sıralanan durumlardan dolayı kaynaklanabilir:
- Hemofili hastalığı
- Siroz hastalığı
- K vitamini eksikliği
- Hemofili A kan hastalığı
- Hemofili B kan hastalığı
- Kanda faktör XII ve faktör XI eksikliği,
- Hipofibrinogenemia (kan fibrinojen düzeyinin normalden düşük olması)
- Lupus antikoagülan kan hastalığı
- Beslenme yetersizliği
- Von Willebrand hastalığı
- Heparin ve benzeri kanın pıhtılaşmasını önleyen (antikoagülan, kan sulandırıcı) ilaçların kullanımı
- Karaciğerde sorunlar
- Lösemi (kan kanseri)
- DİC (dissemine intravasküler koagülasyon) ismindeki hayatı tehdit edecek kadar ciddi bir hastalık olan Yaygın Damar içi pıhtılaşma vakalarında da APTT uzar. Kan zehirlenmesi (sepsis), yılan ısırıkları, bazı kanserler, ciddi yanıklar, ciddi travmalar veya ameliyatlar bu duruma neden olabilir.
- Damar içinde yaşanabilen pıhtılaşmalardan kaynaklı tıkanıklıklar
- Doğum esnasında aşırı miktarda kan kaybetmek
- Tekrarlayan düşükler yapmak
APTT Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir?
Yapılan test sonuçlarında APTT değerlerinin yüksek çıkması birçok şeyin habercisi olabilir. Bu durumu ciddiyetle inceleyip doktorunuzdan bilgi almalısınız. APTT yüksekliğinin belirtileri şunlardır:
- Burun kanaması ve diş etlerinde kanama
- Kadınlarda regl döneminin şiddetli bir şekilde geçmesi ve fazla miktarda olması
- Ciltte meydana gelen kanamalar; eklem, kas ve diğer doku içi kanamaları ve beyin kanaması riski
- Herhangi bir kanamanın daha zor durması
APTT Düşüklüğü ya da Yüksekliği İçin Hangi Doktora Gitmeliyiz?
APTT yüksekliğinden veya düşüklüğünden şikayetçi iseniz; Hematoloji doktoruna gidip tedavi olabilirsiniz.