Otomobil almayı düşünenleri yakından ilgilendiren önemli gelişmeler yaşandı. Ticaret Bakanlığı geçtiğimiz günlerde vergisi ödenen arabaya zam yapılamaması, yüzde 10 kapora detayı gibi kritik detaylar içeren düzenleme için harekete geçmişti. Son olarak açıklanan bir veri, piyasada 21 ay sonra ilk kez yaşanan daralmayı ortaya koydu. Daralmanın sonbaharda ve yıl sonunda beklenen kampanyalarla değişebileceği ifade edildi. Fiyatlarda ise düşüş beklenmiyor; aksine, önümüzdeki dönem bir miktar artış söz konusu olabilir.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı verilere göre, Nisan 2024’te otomotiv pazarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22.3 azalarak 75 bin 919 adet oldu. Otomotiv pazarında aylık bazda en son düşüş Ağustos 2022’de gerçekleşmişti. Böylelikle 21 ay sonra piyasa ilk kez daralma gösterdi.
Öte yandan Ticaret Bakanlığı’nın sıfır araç satışı yapan bayilerin araçları yetkili satıcılara teslim ettikten sonra fiyatını artırmasını engelleyen bir çalışması mevcut. Konuyla ilgili hazırlanan taslağa göre araç bayileri taşıtın üretici veya distribütör tarafından yetkili satıcıya tahsis edildiği ve vergilerinin ödendiği andan itibaren taşıtın satış fiyatını artıramayacak. İlgili düzenleme araç fiyatlarına nasıl yansır? Otomobil piyasasında nisan ayında görülen daralmanın nedenleri neler? Piyasadaki daralma ikinci eli de etkiler mi?
İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) Başkanı Hayrettin Ertemel, milliyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada piyasayla ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
“Sıfır otomobil ve hafif ticari piyasasında nisan ayında yaklaşık 76 bin adet satış gerçekleşerek geçtiğimiz yılın aynı dönemine oranla %22 daralma verilere yansıdı. Maliyetlere bağlı olarak artan sıfır otomobil fiyatları, krediye erişimde yaşanan zorluklar ve yüksek mevduat oranlarının piyasa üzerinde yarattığı baskılar neticesinde yüksek seyreden satış adetlerinin Nisan ayı itibarıyla daralacağını öngörmekteydik.
Bu öngörümüz Nisan ayında gerçekleşmiş olsa da, Mayıs ve Haziran ayları öngörümüz hakkında kesin kanaat için belirleyici olacaktır. Özellikle önümüzdeki 2 ayda da daralmanın devam etmesi halinde süreç yıl sonuna kadar etkisini gösterecektir. Sonbahar ve yıl sonu döneminde gerçekleştirilen kampanyalar ile bu dönemde tekrar canlılık yaşanabilir.
Yine piyasa hakkında yaptığımız öngörülerimizde sıfır otomobilde yaşanacak fiyat artışları ve daralma neticesinde talebin ikinci el otomobile kayacağı ve yılın ikinci yarısının ikinci el dönemi olacağını belirtmiştik. Bu doğrultuda geçtiğimiz yıl ilk dört aylık verilerine kıyasla ortalama %10 daralma görülse de, yılbaşı itibarıyla aydan aya artan satış adetleri verilere yansıyor. Bu durumu talebin ikinci el otomobile kaymaya başlaması olarak yorumlayabiliriz. Ancak sıfır otomobilde olduğu gibi kredi zorlukları, yüksek faiz ve mevduat oranları gibi sebeplerle ikinci el piyasası da arzu edilenin altında seyrediyor.
Pandemi döneminde yaşanan olumsuzluklar ve sebeplerinden yola çıkarak bu koşulların tekrar yaşanmaması ve daha sağlıklı koşullar oluşturmak adına, sektörü oluşturan paydaşların sorumluluklarını belirleyen yeni bir yönetmelik taslağı Ticaret Bakanlığımız tarafından hazırlandı. Bu yönetmeliğin henüz taslak aşamasında olduğunu ve üzerinde istişarelerin devam ettiğini hatırlatmakta fayda var. Dolayısı ile ana teması aynı kalsa da bir takım küçük değişiklikler yapılabilir. İçinde bulunan fiyatlara dair maddeler muhakkak fiyatların seyri konusunda faydalı olacaktır. Ancak mevcut taslağın öncelikli amacı tüm paydaşların birbirleri arasında ve nihai tüketiciye olan sorumluluklarını belirlemek.
Her iki piyasada daralma yaşansa da kur, enflasyon ve bunlara bağlı olarak artan maliyetler sebebiyle otomobil fiyatlarında düşüş olmayacağı kanaatindeyiz. Yine aynı sebeplere bağlı olarak yıl içerisinde bir miktar artışlar yaşanabilir. Ancak her zaman belirttiğimiz gibi alınan tedbirler, daralan piyasa ve mevcut koşullar sebebiyle geçmiş yıllardaki olumsuz koşullar yaşanmayacak, fiyat artışı olsa dahi olağan dışı ve hızla değil ana faktörlere bağlı olarak öngörülebilir ve kabul edilebilir oranlarda olacaktır.”