Arınç: Marko Polo’nun filmi var, daha üstün olan Evliya Çelebi’nin yok

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bülent Arınç, seyahat yazarı Marko Polo’nun hayatının filme ve diziye çekilerek dünyaya tanıtıldığını, ondan daha üstün seyyah yazarı olan Evliya Çelebi’ye ise gerekli ilginin gösterilmediğini söyledi. Arınç, “Marko Polo’yu hemen hemen hepiniz tanırsınız, Evliya Çelebi gibi bir seyyah ve seyahatname yazarıdır. Ancak bizler onu, yazdığı seyahatname kitabını okuyarak değil, hakkında çekilen televizyon ve sinema filmlerinden tanıyoruz. Hâlbuki Evliya Çelebi her anlamda Makro Polo’dan daha üstün bir gezi yazarıdır. Ancak biz Evliya Çelebi’yi anlatan televizyon ve sinema eserleri yapamadık.” dedi.
Seçim bölgesi Bursa’da temaslarını sürdüren Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Evliya Çelebi’nin 400’üncü doğum yılı dolayısıyla düzenlenen öğle yemeğine katıldı. Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’ndeki yemeğe Endonezya Sosyal İşler Bakanı Dr. Salim Segaf Al-Jufri ile bu ülkenin Ankara Büyükelçisi Nahavi Agustini de iştirak etti. Arınç, Türk Dil Kurumu ile Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve Bursa Valiliği tarafından 79’uncu Dil Bayramı etkinlikleri kapsamında düzenlenen Evliya Çelebi’nin 400’üncü Doğum Yıldönümü Sempozyumu’na katıldı. Merinos Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi'ndeki sempozyumda konuşan Arınç, Evliya Çelebi’nin ilk seyahatini Bursa’ya düzenlediğini belirterek, seyahatnamede Bursa’nın camileriyle hanlarıyla hamamlarıyla efsaneleri ile ayrıntılı bir biçimde anlatıldığını dile getirdi. Arınç, “Ancak bu büyük mirası yeterince değerlendiremediğimizi ve bu büyük ustaya hakkını teslim edemediğimizi düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

MARKO POLO'DAN DAHA ÜSTÜN BİR YAZARDIR
Bakan Arınç, iletişim araçlarının olmadığı, seyahat etme imkânlarının oldukça sınırlı olduğu dönemlerde, seyahatnamelerin başka ülkeleri, coğrafyaları, başka insanları ve kültürleri tanımanın yegane araçları olduğunu kaydetti. İnsan yaşamının bir köyde, bir şehirde başlayıp yine aynı köyde ve şehirde bittiği dünün küçük dünyasında, seyahatnamelerin insanların başka âlemlere yönelik düşlerinin, hayallerinin, planlarının ilham kaynağı olduğunu anlatan Arınç, herkesin hayatına o denli nüfuz etmiş Evliya Çelebi’yi özellikle genç nesillere ve dünyaya tanıtacak projelerin yapılmamasından şikayetçi oldu.
Dünyaca ünlü seyyah yazarı Marko Polo’nun dünya genelinde hakkında yapılan filmlerle tanındığına dikkat çeken Bülent Arınç şöyle devam etti: “Buradan şunu hatırlatmak istiyorum. Marko Polo’yu hemen hemen hepiniz tanırsınız. O da Evliya Çelebi gibi bir seyyah ve seyahatname yazarıdır. Ancak bizler onu, yazdığı seyahatname kitabını okuyarak değil, hakkında çekilen televizyon ve sinema filmlerinden tanıyoruz. Yıllar önce TRT’de Marko Polo adlı bir macera-gezi türünde bir dizi vardı. Hepimiz ekrana kilitlenirdik. Hâlbuki Evliya Çelebi her anlamda Marko Polo’dan daha üstün bir gezi yazarıdır. Ancak biz Evliya Çelebi’yi anlatan televizyon ve sinema eserleri yapamadık. Hakkında, üniversitelerin, akademik camianın çalışmaları olduğunu biliyorum. Fakat, Evliya Çelebi’nin hayatını, gezilerini konu alan bir filmin, bir dizinin bugüne kadar yapılmamış olmasını büyük bir eksiklik olarak görüyorum. Yıllar önce TRT’de çocuklar için hazırlanmış bir çizgi film dışında başka bir yapımı hatırlamıyorum. Ancak son dönemlerde özellikle kendi kültürel değerlerimize karşı daha duyarlı yaklaşan ve olumlu çalışmalar yapan TRT bu yıl bu konuda yüreğimize su serpen bir çalışma ortaya koydu. Türk Dil Kurumu ile işbirliği yaparak on bölümden oluşan (Evliya Çelebi’nin İzinde) belgeselini hazırlamaya başlamışlardı. Seyahatname’nin on cildinden seçmeleri, on bölüm hâlinde ekranlarımıza getirecek olan bu belgesel TRT Türk’te yayımlanacak, daha sonra yabancı dilde de seslendirilecektir. Böylece bu belgeselle, Evliya Çelebi’yi ve eserini bütün dünyaya tanıtmış olacağız.”

SİNEMA FİLMİ ÇEKİLMELİ, ÇOCUKLAR İÇİN BİLGİSAYAR OYUNLARI YAPILMALI
Türk kültür tarihi açısından son derece önemli bu belgeselin tanıtımıyla yetinilmemesi gerektiğine vurgu yapan Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Türk sineması ve özel televizyon kanallarının da objektiflerini Evliya Çelebi’nin hayatına çevirmesini istedi. Arınç bu yöndeki talebini şu sözlerle dile getirdi: “Sinema filmleri, dramlar, diziler çekmelidir. Ben eminim ki, bugün bile oldukça beğenilen eserler ortaya çıkacaktır. Yine, Evliya Çelebi’yi ve Seyahatname’sini konu alan çizgi filmler ve bilgisayar oyunları ile çocuklarımızın da dünyasına hitap etmeliyiz.”

EVLİYA ÇELEBİ’NİN GEZDİĞİ YERLERDE 31 DEVLET KURULDU
Bursa Valisi Şahabettin Harput ise Evliya Çelebi'nin Bursa'ya 5 kez geldiğini dile getirdi. Aynı zamanda şair ve hattat olan ve çok sayıda yabancı dil bilen Evliya Çelebi’nin genç nesillere yeterince aktarılmadığını söyleyen Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Alakın da ünlü seyyahın gezdiği topraklarda günümüzde 31 devlet kurulduğunu kaydetti. Prof. Dr. Akalın, “Evliya Çelebi, 70 yılı aşkın ömrünün 51 yılını değişik ülkelerde geçiren bir gezgindir. 25 milyon metrekarelik bir alanı gezmiştir. Bugün bu coğrafyada 30 devlet kurulmuştur. 250 şehir gezmiş, o sadece gezmekle kalmış dolaştığı yerleri, başından geçenleri yazıya döktmüştür. Türk edebiyatı seyahatnameyi kazandıran Evliya Çelebi'den sonra böyle bir eser düzenleyen bir kişiye rastlamamıştır. O bir dil bilimcidir. 400 yıl önceki Türkçenin ağızlarını ve diğer dilleri günümüze en çarpıcı dille ulaştırmıştır. Zaferle sonuçlanan katıldığı 22 savaşta zafer ezanını Evliya Çelebi okumuştur." diye konuştu.

2011 EVLİYA ÇELEBİ’Yİ ANMA YILI
Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız, UNESCO tarafından 2011 yılının Evliya Çelebi'yi anma yılı olarak kutlanmasını kararlaştırıldığını vurguladı. Yediyıldız şunları kaydetti: "10 ciltlik seyahatnamenin yazarıdır. 50 yıl at sırtında tüm Osmanlı coğrafyasını ve çevre ülkeleri dolaşmış ve gözlemlerini gelecek nesillere aktarmak üzere yazmıştır. O, 17 yüz yıl Osmanlı Türk medeniyetini tüm detaylarıyla anlatmaya çalışmıştır. Gezdiği şehirlerin kalelerinden işe başlamakta cami medrese tekke, kervansaray, sular, hamamlar, çarşıları, mesken ve mahalleleri anlatmaktadır. Şimdiye kadar evliye çelebi hakkında araştırma yapan tüm meslektaşlarımıza ve toplantılara katkıda bulunan bilim insanlarına ve Bursa Valiliği ile kurum ve kuruluşlara teşekkür ediyorum.