İSTANBUL (İHA) - Cumhuriyet'in ilan edilmesinin 79. yılını kutlama hazırlıkları bütün Türkiye genelinde büyük bir coşku ve sevinçle devam ediyor.
Peki, Cumhuriyet nasıl ilan edildi ve Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet'i kurarken ne gibi zorluklarla karşılaştı?
İşte, Cumhuriyet'in ilanı sürecinde yaşanan olayların özeti;
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım 1922'de aldığı tarihi kararında, saltanata son verdi. Bu tarihi kararın da açık bir belirtisi olarak, 1921 Anayasası ile yeni siyasal rejime geçildi. Ancak, Cumhuriyet resmen ilan edilmedi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Nisan 1923'te seçimlerin yenilenmesine karar verdi ve yeni kurulan Meclis, Lozan'da elde edilen antlaşmayı onayladı. Lozan Barış Antlaşması'nın kabulü ve 6 Ekim 1923'te Türk Ordusu'nun İstanbul'a girmesi ile Türk vatanının bütünlüğü sağlandı ve böylece bir devir kapandı, yeni bir devir açıldı. Siyasal rejimin 23 Nisan 1920'den itibaren kaydettiği gelişmelere uygun devlet şeklini bulmak da bir zorunluluk haline geldi.
25 Ekim 1923 günü gelişen bir kabine bunalımı, Büyük Millet Meclisi'nde çalışma güçlüğünü ortaya çıkardı.
28 Ekim 1923 günü akşamına kadar kabine kurulamaması üzerine, Gazi Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde yemek sırasında arkadaşlarına; "Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" diyerek görüşünü açıkladı.
29 Ekim günü Halk Fırkası Meclis Grubu'nda, Bakanlar Kurulu'nun oluşturulması konusunda tartışıldı. Sorun çözülemeyince, Gazi Mustafa Kemal Paşa'dan düşüncelerini açıklaması istendi.
Mustafa Kemal Paşa, bunalımdan çıkış yolunu Anayasa'nın değiştirilmesi zorunluluğu ile açıkladı. Cumhuriyet'in ilanını hedefleyen tasarıyı da grubun bilgisine sundu.
Grupta cereyan eden uzun müzakereler sonunda, Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi.
Parti Grubu'ndan sonra, Meclis toplanarak hazırlanan kanun tasarısını aynen kabul etti.
"Yaşasın Cumhuriyet" sesleri arasında gece saat 20.30'da Cumhuriyet ilan edildi.
Cumhuriyetin ilanı 1921 tarihli Anayasa'nın bazı maddelerinin değiştirilmesine dair 364 No.'lu Kanunun kabulü ile gerçekleşti. Bu kanunla, Anayasa'nın 1, 2 , 4, 10, 11 ve 12'nci maddeleri önemli ölçüde değiştirildi.
Bu önemli değişiklikler, 29 Ekim günü yapıldı ve aynı gün Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılarak, Gazi Mustafa Kemal Paşa oybirliğiyle yeni Türk Devleti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.