Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Star'ın haberine göre Kanuna göre, sistem, sistem işleticisi tarafından işletilecek. Sistemin işleyişine ve sisteme katılıma ilişkin kural ve sözleşmeler Merkez Bankası'nca çıkarılan yönetmeliğe uygun olarak sistem işleticisi tarafından belirlenecek. Merkez Bankası, sistemlerin sorunsuz ve kesintisiz işlemesini sağlamak üzere gerekli düzenlemeleri yapacak. Sistem işleticisi, düzenleme kapsamında Merkez Bankasından izin alarak sistem işletebilecek.
Sistem işleticisinin, anonim şirket şeklinde kurulması ile nakden ve her türlü muvazaadan ari olarak ödenmiş sermayesinin en az 5 milyon Türk lirası olması gerekecek. Ayrıca yeterli risk yönetimine sahip olması ve bilgilerin güvenliği ile güvenilirliğine ve iş sürekliliğine dair gerekli tedbirleri alması, sistemin, katılımcıların ve işletim kurallarının düzenlemelere uygunluğunu sağlaması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması istenecek. Bankanın etkin gözetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması, sermayesinde yüzde 10 ve üzerinde paya sahip olanların ve kontrolü elinde bulunduranların Bankacılık Kanunu'ndaki banka kurucuları için aranan niteliklere haiz olacak.
Bu hükümler, Çek Kanunu kapsamında çek takası faaliyetlerini yürüten tüzel kişiye uygulanmayacak. Faaliyet izni verilen sistem işleticisi, faaliyete başladığı tarihten itibaren 10 gün içerisinde Merkez Bankasına faaliyete başladığına dair bildirimde bulunacak.
Merkez Bankası kurulmuş ya da kurulacak olan sistemlerin kesintisiz işletimini sağlamak üzere gözetim yapacak. Sistem işleticisi, gözetim kapsamında her türlü kayıt, bilgi ve belgeyi gizli dahi olsalar Merkez Bankasınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde bankaya tevdi edecek ve sistemi bankanın gözetimine hazır hale getirecek.
Merkez Bankası, tedbirleri ihlalin ağırlığına göre, sistem işleticisinin sistemden ihracını isteyebilecek, faaliyet iznini geçici olarak durdurabilecek. Banka, finansal istikrarı tehdit edebilecek bir sistemik riskin ortaya çıkmasını önlemek amacıyla sistem işleticisinin yönetimini geçici olarak devralabilecek.
TRANSFER EMRİ
Sistem kurallarında transfer emrinin geri alınamaz hale geldiği an açıkça belirlenecek ve transfer emri bu andan sonra katılımcı veya üçüncü bir kişi tarafından geri alınamayacak. Transfer emrinin sisteme giriş anı sistem kurallarında belirlenecek.
Katılımcının veya sistem işleticisinin fon veya menkul kıymet aktarımlarının askıya alınmasını, bunlara sınırlama getirilmesini veya sürekli olarak durdurulmasını da içerecek şekilde fon veya menkul kıymetleri üzerinde tasarruf etmesini engelleyen kanunlarla düzenlenmiş her türlü tedbir ve karar, sistem işleticisine söz konusu tedbir ve karara ilişkin tebligat yapıldığı andan sonra sisteme girecek transfer emirleri için uygulanacak.
Katılımcıya veya sistem işleticisine sistemle bağlantılı olarak verilen teminatlar ile Merkez Bankasına verilen teminatlar, teminat sahibinin sisteme ilişkin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi için kullanılacak.
ÖDEME HİZMETİ
Merkez Bankasına koruyucu hükümlerden yararlanacak sistemleri belirleme yetkisi verilirken, belirlediği sistemleri Resmi Gazete'de kamuya duyurma yükümlülüğü getirilecek.
Ödeme işleminin gerçekleşmesi için belirli bir ödeme hesabının bulunduğu durumlarda ödeme hesabına para yatırılabilmesi, ödeme hesabından para çekilebilmesi ve bu hesapla ilgili diğer işlemlerin yapılabilmesi için ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından gerçekleştirilen tüm faaliyetler, ödeme hizmeti olarak düzenlenecek.
Belirli bir ödeme hesabına bağlı olarak gerçekleşen ve gönderen tarafından verilmiş bir yetkiye dayanarak alıcı tarafından başlatılan her türlü doğrudan borçlandırma işlemleri, banka kartı veya kredi kartı gibi bir ödeme aracıyla yapılan ödeme işlemleri ile gönderen tarafından başlatılan para transferi işlemleri, ödeme hizmetleri kapsamında sayılacak.
Ödeme aracının ihraç ve kabulü ödeme hizmeti kapsamında yer alacak. Gönderenin herhangi bir hesaba bağlı olmaksızın alıcıya veya alıcı adına hareket eden ödeme hizmeti sağlayıcısına fon aktarması işlemleri para havalesi olarak tanımlanacak. Elektrik, su ve telefon gibi düzenli fatura ödemelerine aracılık eden banka dışı bazı kuruluşların hizmetleri de ödeme hizmeti olarak kabul edilecek. Gönderen veya alıcı adına herhangi bir hesap açılmaksızın gönderenin, alıcıya veya alıcı adına hareket eden ödeme hizmeti sağlayıcısına fon aktarımı gerçekleştirdiği işlemler, ödeme hizmeti kapsamında düzenlenecek.
Gönderenin ödeme işlemine ilişkin onayı anılan araçlar ile verdiği ve gönderen ile alıcı taraf arasındaki fon aktarımının söz konusu araçlar aracılığıyla bilişim ve elektronik haberleşme işletmecisi üzerinden gerçekleştiği işlemler de (mobil ödeme hizmeti gibi) ödeme hizmetleri arasında sayılacak.
Bilişim ve elektronik haberleşme hizmeti sunan kuruluşun alıcı ile gönderen arasındaki ödeme işleminde gönderilen fona işlemin hiçbir aşamasında sahip olmadığı ve sadece altyapı hizmeti sunduğu işlemler, ödeme hizmeti kapsamında değerlendirilmeyecek.
Ödeme hizmeti sunan tüm kuruluşlar, "ödeme hizmeti sağlayıcısı" adı altında toplanacak. Bankalara ilave olarak elektronik para kuruluşları ve ödeme kuruluşları, ödeme hizmeti sağlayıcısı olarak tanımlanacak. Banka ve ödeme hizmeti sağlayıcısı dışındaki kişiler ödeme hizmeti sunamayacak.
ÖDENMİŞ SERMAYE EN AZ 1 MİLYON TL OLACAK
Düzenleme kapsamında ödeme hizmetleri alanında faaliyette bulunmak isteyen ödeme kuruluşu, BDDK'dan izin alması kaydıyla faaliyette bulunabilecek. Ödeme kuruluşunda şu şartlar aranacak:
"Anonim şirket şeklinde kurulması, sermayesinde yüzde 10 ve üzerinde paya sahip olanların ve kontrolü elinde bulunduranların banka kurucuları için aranan niteliklere sahip olması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin en az bir milyon lira olması, düzenleme kapsamındaki işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması ve şikayet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması, yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve ödeme hizmeti kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması, BDDK denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması."
Ödeme kuruluşu, ödeme hizmeti sunarken sadece ödeme işlemi için kullanılıyor olması şartıyla ödeme hesabı tutabilecek. Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının ödeme hizmeti ile ilgili olarak aldığı fonlar; mevduat, katılım fonu veya elektronik para olarak değerlendirilmeyecek. Ödeme kuruluşu kredi verme faaliyetinde bulunamayacak.
Ödeme kuruluşunun ödeme hizmeti dışındaki alanlarda faaliyet göstermesi ve bu faaliyetlerin ödeme kuruluşunun finansal durumunu veya BDDK'nın ödeme kuruluşunun kanun ve yönetmelik hükümlerine uygunluğunu izlemesini olumsuz yönde etkilemesi ya da etkileyebilecek olması durumunda, Kurul ödeme hizmetleri için ayrı bir kuruluş ihdas edilmesini isteyebilecek.
Ödeme kuruluşunun faaliyet izni; birleşme veya bölünme gibi ödeme kuruluşunun hukuki yapısını değiştiren işlemlerde, ödeme kuruluşunun tüzel kişiliğinin sona ermesi durumunda, tüzel kişiliğin sona erdiği, ödeme kuruluşunun faaliyete başladıktan sonra bir yıl içinde altı aydan uzun süreyle faaliyette bulunmamış olması durumunda altı aylık sürenin dolduğu tarihte kendiliğinden sona erecek.
ELETRONİK PARA İHRAÇ EDEN KURULUŞLAR
Bankalar ve elektronik para çıkarma izni verilen elektronik para kuruluşları dışındaki kişilerin, elektronik para ihracı faaliyetinde bulunmaları yasaklanacak. Elektronik para ihraç etmek isteyen elektronik para kuruluşu, Kurul'dan izin almak kaydıyla faaliyette bulunabilecek.
Elektronik para kuruluşunda aranacak şartlar şöyle:
"Anonim şirket şeklinde kurulması, sermayesinde yüzde on ve üzerinde paya sahip olanların ve kontrolü elinde bulunduranların kurucuları için aranan niteliklere haiz olması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması, nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin en az 5 milyon Türk Lirası olması, işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması, şikayet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması, yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve elektronik para kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması, Kurumun denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması."
Elektronik para kuruluşları faaliyetlerini bankalar aracılığıyla yürütecek. Elektronik parayı ihraç eden kuruluşun sadece kendi mağaza ağında, sadece belirli bir mal veya hizmet grubunun satın alınmasında veya yapılan bir anlaşma sonucunda sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçlar bu düzenleme kapsamı dışında olacak.
Elektronik para ihraç eden kuruluş, aldığı fon kadar elektronik para ihraç edecek. Bu kuruluş, elektronik para kullanıcısı tarafından yatırılan fonları gecikmeksizin elektronik paraya çevirerek kullanıma hazır hale getirecek. Kuruluş, elektronik para ihracı karşılığında topladığı fonları, bankalar nezdinde açılacak ayrı bir hesaba aktarmak suretiyle kullanım süresi boyunca bu hesapta bulundurmak zorunda olacak. Fonların yatırıldığı bankalar, elektronik para kuruluşunca yatırılan tutar, kullanım süresi boyunca Merkez Bankası nezdindeki hesaplarında bloke edecek.
Kredi verme faaliyetinde bulunamayacak olan elektronik para kuruluşu, elektronik parayı elinde bulundurma süresine bağlı olarak elektronik para hamiline faiz veremeyecek ve herhangi bir menfaat sağlayamayacak. Kurul, elektronik para kuruluşu tarafından yapılamayacak diğer faaliyetleri belirlemeye yetkili olacak.
Elektronik para kuruluşlarının elektronik para ihracı karşılığında aldığı fonlar, mevduat veya katılım fonu olarak kabul edilmeyecek.