Uzun süredir tüm dünyayı etkisi altına alan ve devam eden Kovid-19’a yönelik aşı çalışmalarıyla alakalı müjdeli haberler gelmeye devam ediyor. Aşı haberleriyle beraber vatandaşlar arasında aşılarla alakalı bazı soru işaretleri de ortaya çıkıyor. Yaşanan bu süreç, aşılar hakkında birçok sorunun ve cevabının kamuoyunda tartışılmasına neden oldu. AA muhabiri tarafından Sağlık Bakanlığı Aşı Portalı'ndan derlenen bilgiler doğrultusunda, aşı hakkında yanlış bilinenler ve doğrular listelendi. Peki, aşılar güvenilir midir? Aşı faydalı mı zararlı mı? Aşılar ücretli mi? İşte tüm detaylar...
Aşıların güvenilirliğiyle ilgili soru işaretleri taşıyanların yanı sıra güvenli olmadığını söyleyenler de bulunuyor. Ancak aşı konusundaki doğru bilgiye göre; aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünlerdir. Üretim ve dağıtım aşamalarında da çok sıkı kontrolden geçiyorlar. Türkiye’de kullanılan aşılar, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ve onaylana GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuvarlarında test edilmiş oluyorlar. Bir aşının ülkemizde kullanılabilmesi için ilk olarak üreticiler tarafından aşıların etkili ve güvenli olduğunu Sağlık Bakanlığına kanıtlanması gerekiyor.
Aynı zamanda kullanılacak olan aşılar teslim alındıktan sonra, sahada kullanıma sunulmadan önce, Ulusal Referans Laboratuvarlarında da test ediliyor ve uygun olduğu kanıtlanmış olan aşıların kabulü yapılarak kullanıma sunuluyor. Aşılar, üretici firmadan alınıp da aşılanacak olan kişiye uygulanana dek bütün sağlık kuruluşlarında soğuk zincir sistemi içinde uygun ısı aralığında korunuyor ve sistem çevrim içi şekilde devamlı izleniyor. Aşıların kullanıma sunulmasının ardından aşılama sonrası istenmeyen etkiler de Sağlık Bakanlığı tarafından izleniyor. Ülkemizde ve dünyada her sene milyonlarca çocuk aşılanıyor.
Vatandaşlar arasında aşı faydalı mı sorusu da soruluyor. Özellikle aşıların faydalı olmadığını düşünenler de bulunuyor. Ancak Sağlık Bakanlığının Aşı Portalı’ndan derlenen bilgilere göre; dünya çapından her sene çok sayıda insan aşıyla önlenebilir hastalıklar nedeniyle ölüyor. Aşılama programı sayesinde bu hastalıkların birçoğu Türkiye’de hiç görülmüyor veya nadir görülüyor. Dolayısıyla aşılar; bebek, çocuk ve erişkinleri öldüren ya da zarar veren bulaşıcı hastalıkları önleyebiliyor.
Örneğin, yaygın aşılama ile çiçek hastalığı yok edilmiş, çocuk felci hastalığında ise yüzde 99’luk azalma sağlanmıştı. Çocuklar aşısız oldukları zaman kızamık, çocuk felci, menenjit, tetanoz ve sarılık gibi pek çok aşı ile önlenebilir hastalık ve bunların neden olabileceği sakatlık ve ölüm riski altında olabiliyor.
Vatandaşlar tarafından aşı zararlı mı sorusunun yanıtı da merak ediliyor. Bu doğrultuda bazı kişilerde aşılar zararlıdır gibi bir görüş de bulunabiliyor. Ancak Sağlık Bakanlığı Aşı Portalı’nda yer alan bilgilere göre, aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünler olmakla beraber herhangi bir ilaç gibi bazı yan etkilere neden olabiliyor. Yan etkilerin çoğunluğu ise hafif ateş, bölgede kızarıklık, şişlik ve ağrı gibi hafif yan etkiler olarak geçiyor. Bu yan etkiler yalnızca birkaç gün sürebiliyor ve tedavi edilebiliyor. Ciddi yan etkiler ise son derece nadir oluyor.
Bazı insanlar arasında Türkiye’de aşıyla önlenebilir hastalıkların neredeyse yok edildiği, dolayısıyla aşılamayı desteklemeye ya da artırmaya gerek olmadığı yönünde düşünceler de bulunuyor. Oysa aşıyla önlenebilir hastalıklar (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, suçiçeği, Hepatit A, Hepatit B, Hemofilus influenza ve pnömokoklara bağlı hastalıklar) Türkiye’de azalmış olmakla beraber dünyada halen görülüyor. Türkiye’de de bağışıklama kapsayıcılığı yüzde 100 değil ve bu nedenle yetersiz aşılanmış ya da aşılanmamış gruplar bu hastalıklara karşı hala korunmuyor.
Genel olarak Türkiye’deki aşılara dair aşılar ücretsiz mi sorusunun yanıtı da merak ediliyor. Türkiye’de aşı programında bulunan tüm aşılar ücretsiz olarak uygulanıyor. Aşı takvimi ve uygulanacak aşılar, Sağlık Bakanlığı ile koordineli çalışan Bağışıklama Bilimsel Danışma Kurulu tarafından belirleniyor ve tavsiyelere uygun olarak Sağlık Bakanlığı tarafından satın alınarak, ilgili testleri tamamlandıktan sonra uygulama istasyonlarına dağıtılıyor. Her bir aşı dozu karekod üstünden tüm uygulama süreci boyunca takip ediliyor. Aşılar ücretsiz uygulandıktan sonra sisteme kaydediliyor ve aşı kartı düzenlenerek aileye veriliyor.