Adet döngüsü düzenli değilse, kanama süresi normalden uzunsa, kanama miktarı fazla ise veya hem süre uzun hem de kanama miktarı fazla ise, adet bitiminden sonra veya bir sonraki adet başlamadan önce ara kanamaları oluyorsa, 21 günden sık veya 35 günden uzun aralıklarla adetler geliyorsa normal olmayan rahim kanamaları olarak tanımlanır.
AŞIRI ADET KANAMASI NEDEN OLUR?
Aşırı adet kanamalarının birçok nedeni olabilir. Doktorunuz bulunduğunuz yaş gurubunda en sık görülen aşırı adet kanaması nedenlerini kontrol edip gereken tetkikleri yaparak tanı koyar. Bu nedenlerin bazıları ciddi olmayıp kolayca tedavi edilebilir. Bazıları ise ciddi olabilir. Doğurganlık yaşında öncelikle gebelik, düşükler, dış gebelik veya doğum kontrol yöntemlerine bağlı sorunlar (doğum kontrol hapı, spiral vs..) akla gelmelidir.
HERHANGİ BİR HASTALIĞA BAĞLI OLMAYAN AŞIRI ADET KANAMALARI NELERDİR?
Normal bir adet döngüsünde östrojen ve progesteron hormonları arasında bir denge vardır. Bu dengenin bozulmuş olması aşırı adet kanamasına yol açabilir. Yumurtalıklar normal bir adet döngüsünde olması gerektiği gibi yumurta üretemiyorsa (anovulasyon) vücutta progesteron hormonu seviyesi düşer. Progesteron hormonu dengesizliği ise aşırı adet kanamasına yol açabilir.Özellikle ergenlik ve menopoz dönemi öncesinde hormon seviyelerindeki dalgalanmalar adetin normalden daha yoğun geçmesine yol açabilir. Bu durum ilk adeti takip eden 1-2 yıl ve menopozdan önceki 1-2 yıl süresince yaşanabilir. Her iki durumda da vücut kendini adet görmeye ve görmemeye hazırladığı için hormon seviyelerinde değişimler olur.
HORMONAL BOZUKLUKLARA BAĞLI OLAN AŞIRI ADET KANAMALARI NELERDİR?
Aşırı adet kanamalarının nedeni bazen hormonal olabilir. Bu durum belli hormonların vücut tarafından fazla veya az üretilmesi ile ilişkilidir. Bazen de tiroid bezindeki sorunlar (guatr) veya bazı ilaçların kullanımına bağlı olarak ortaya çıkabilir. Hipotiroidizm seyrek görülmeyen nedenlerdendir, tiroid hormonu verilmesi ile 3-6 ay içinde iyileşmektedir. Prolaktinomalar veya diğer hipofiz adenomları da hormonal dengeyi alt-üst eder ve yumurtlamayı bozarak kanama problemleri yaratır. Polikistik over sendromu (PCOS), böbrek üstü bezi yetmezliği (adrenal bez) yetmezlik, Cushing hastalığı da aşırı adet kanamalarına neden olabilir.
KRONİK HASTALIKLARA BAĞLI OLAN AŞIRI ADET KANAMALARI NELERDİR?
Karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, pıhtılaşma bozuklukları, trombositopeni, von willebrand hastalığı (aşırı kanaması olan ergenlerin %20’sinde saptanır), lösemi, faktör eksiklikleri, siroz, şeker hastalığı gibi hastalıklarda normal olmayan kanamalar görülebilir.
Kanser dışında jinekolojik hastalıklara bağlı olan aşırı adet kanamaları nelerdir?
Rahim veya rahim ağzının iltihapları (Endometrit, salpenjit, Tüberküloz), vajinaya travma, vajende yabancı cisim, rahim ağzı polipleri, rahim ağzında yara, miyomlar, adenomyozis(Rahimin iç yüzeyini örten ve her ay adet kanaması ile atılan rahim iç tabakası veya zarının (endometrium), rahimin kas tabakası içinde yer alması durumu), rahim içinde endometrial polip, spiral dediğimiz rahim içi araçlaradet kanamalarına neden olabilir.
KANSERLERE BAĞLI OLAN AŞIRI ADET KANAMALARI NELERDİR?
Özellikle menopoza geçiş dönemi, menopoz öncesi ve menopozdan sonraki dönemlerde kanamalar kanser belirtisi olabilir. Menopoz sonrası kanamaların % 5-10’u endometrium kanseridir. Rahim ağzı kanseri, östrojen salgılayan yumurtalık tümörleri de kanama şikayetlerine neden olabilir.
AŞIRI ADET KANAMALARINDA TANI İÇİN HANGİ YÖNTEMLER KULLANILIR?
Aşırı adet kanamalarında doktorunuz tanı koyabilmek için sizin ve ailenizin sağlık öyküsünü alır. Geçmişteki veya şimdiki hastalıklar, kullandığınız ilaçlar, doğum kontrol hapı kullanımı, kilonuz, yeme ve egzersiz alışkanlıklarınız, stres düzeyiniz, adet düzeniniz sorgulanır.Takiben fizik muayene ve jinekolojik muayene yapılır. Şikayet ve bulgularınıza göre bir veya daha fazla teste gereksinim duyulabilir. Kan sayımı, hormon düzeyleri, gebelik şüphesi varsa gebelik testi yapılır.
Rahiminiz ve yumurtalıkların görüntülenmesi için ultrasonografi ve gerekli durumlarda endometrial biyopsi, sonohisterografi (SİS),histeroskopi, dilatasyon ve küretaj (D&C), histerosalpingografi veya laparoskopi yapılabilir. Bu testlerin çoğu doktoru ofisinde yapılabilirken bazıları hastane koşullarında gerçekleştirilebilir.
Endometrial biyopsi: Rahim içinin bir kateter yardımıyla hafif olarak aspire edilerek alınan doku örneğinin patoloji uzmanı tarafından mikroskop altında değerlendirmesidir. Ağrısız bir işlemdir, poliklinik şartlarında yapılır.
Sonohisterografi (SİS): Küçük bir plastik kateter kullanılarak rahim içinin steril sıvı ile doldurulmasını takiben vajinal yolla yapılan ultrasonik değerlendirmedir.
Dilatasyon ve küretaj (D&C): Rahim içini döşeyen tabakadan (endometium) kazıma veya vakumla örnek alınmasıdır. Alınan doku örneği mikroskop altında değerlendirilir.
Histerosalpingografi: Rahim içine ve fallop tüplerine verilen kontrast maddenin röntgen ile gösterilmesidir.
AŞIRI ADET KANAMALARINDA TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?
Aşırı kanamanın tedavisi kanamanın nedeni, kadının yaşı, kanamanın şiddeti, çocuk isteği gibi faktörlere bağlıdır. Hormon tedavisi veya diğer ilaç tedavileri kullanılabileceği gibi cerrahi tedaviler de uygulanabilir. İlaç tedavileri olarak; anemi varsa demir takviyesi, kanamayı ve krampları azaltmak veendometriumu inceltmek için hormonlu spiral kullanılabilir.
Doktorunuz adet döngüsünü düzenlemek ve kanama süresini ve miktarını azaltmak için doğum kontrol hapları reçete edebilir. Bu yaklaşım diğer yakınmaların da düzelmesine yardımcı olur. Hormonal dengesizliği tedavi etmek ve kanamayı azaltmak için progesteron tedavisi kullanılabilir. Progesteron, endometrial hiperplazi denen rahim içi kalınlaşmasının tedavisini ve önlenmesini de sağlar. Hormonların kanamayı kontrol altına almaları birkaç ay sürer. İlk aylarda fazla olan kanamalar, takip eden aylarda hafifler. Hormon tedavisi gebelik isteyip istemediğinize göre verilir.
İbuprofen’ne benzer nonsteroidal antienflamatuar ilaçlar (ağrı kesiciler) ağır kanamaları kontrol etmemize yardımcı olabilir. Bunlar ayrıca adet sancılarını azaltırlar. Bir başka tedavi seçeneği pıhtılaşmaya üzerine etkili ilaçlardır (traneksamik asit). Enfeksiyon olması durumunda antibiyotik kullanılır.
CERRAHİ MÜDAHALE GEREKİR Mİ?
Hormonal dengesizlik nedeni ile oluşmayan ve belirli bir hastalığı bağlı olan kanamalarda sebebe yönelik tedavi ve gerekli durumlarda cerrahi tedavi uygulanır.
Kanserler ve kanser olmayan jinekolojik hastalıklarda cerrahi tedaviler:
Histeroskopi: Teleskoba benzer ince bir alet yardımıyla vajen ve rahim ağzından geçilerek rahim içinin direkt gözle incelenmesi yöntemidir. Polipler, miyomlar çıkartılır. Endometrial ablasyon, elektrik, lazer, ısı, veya dondurma yollarından herhangi biri ile rahim içinin tahrip edilmesidir. Tedaviden önce endometrial biyopsi alınarak kanamanın kansere bağlı olmadığı gösterilmelidir. Endometrialablasyon yönteminde endometium tahrip edildiği için işlemden sonra adet kanaması olmaz, hamile kalınamaz.
Histerektomi (rahmin alınması) aşırı kanamanın tedavisinde sıklıkla kullanılan bir başka cerrahi işlemdir. Bu tedaviye karar vermeden önce tüm seçeneklerin düşünülmesi gerekir.
Laparoskopi: Karından göbeğin hemen altından yapılan küçük bir kesiden karın içine ince bir teleskopun yerleştirilmesi yoluyla cerrahi işlemlerin yapılmasıdır. Miyomlar çıkarılabilir veya rahim alınması ameliyatı gerçekleştirilir.
Sonuç olarak; aşırı adet kanamalarında doktora başvurulup kanamanın nedeninin araştırılıp tedavi edilmesi gerekir. Doktorunuz sizi muayene etmeden ve gereken tetkikler yapılmadan kanamanızın nedenini söyleyemeyecektir. Kanama nedeni bulunursa başarı ile tedavi edilebilir. Tedavi sırasında kanamalar devam eder veya tekrarlarsa doktorunuzun tekrar değerlendirmesi gerekir.
**Prof. Dr. Nilgün Turhan
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Web sitesi: http://www.nilgunturhan.com.tr/
Facebook: facebook/drnilgunturhan/
Instagram: instagram/drnilgunturhan/****
5 dakikada 5 saç modeli