ANKARA (İHA) - Tüm dünya hapishanedeki esirlere işkence yapan Amerika ve İngiliz askerlerine verilecek cezayı tartışırken, 4 Kasım 1953 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) göre, 'insanlık suçu' işleyen askerlere 1. 3. ve 13. maddelerden ceza-i işlem yapılması gerekiyor.
2002 yılında aralarında Amerika ve İngiltere'nin de bulunduğu 43 devlet tarafından onaylanan AİHS'nin 3. maddesinde, "Hiç kimse işkence ve acımasız, insanlık dışı veya küçük düşürücü muamele veya cezaya tabi tutulamaz" hükmü yer alıyor. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan, "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesinin Uygulanmasına İlişkin Klavuz"da, 'işkence'nin yasaklanması'yla ilgili AİHS'de bulunan sert tedbirlere yer veriliyor. Klavuzda, AİHS'nin 3. maddesinin, "Hiç kimse işkence ve acımasız, insanlık dışı veya küçük düşürücü muamele veya cezaya tabi tutulamaz" ifadeleriyle 14 kelimeden oluşan 'en kısa hükümlü madde' olduğu belirtilirken, "Ancak metnin kısa olması taşıdığı anlamın derinliğini azaltmaz. Ulusal makamlar bu hükme karşı saygılı olmanın ve uygulamanın taşıdığı anlam karşısında 'ilgisiz' veya 'lakayt' kalamaz' deniliyor.
Klavuzda işkence belasıyla mücadele edebilmek için geniş bir uluslararası norm yelpazesinin mevcut olduğu ifade edilerek, şu görüşler kaydedildi: "'Hiç kimse işkence ve acımasız, insanlık dışı veya küçük düşürücü muamele veya cezaya tabi tutulamaz' hükmünü içeren 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 5. maddesinden tutunuz, sivillere karşı kapsamlı veya sistemli bir saldırı unsuru olarak uygulanan işkencenin bir 'insanlık suçu' olduğunu tespit eden 1998 tarihli Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Roma Statüsü'ne kadar pek çok norm bulunmaktadır. Avrupa Konseyi üye devletlerinin çoğu AİHS'nin yanısıra işkenceyi yasaklayan antlaşmaların da tarafıdır".
AİHS'ye göre, İraklı esirlere yapılan işkencelerin dünya basınında yayınlanması gibi işkence uygulandığı konusunda inandırıcı bulgular saptanır saptanmaz derhal 'tarafsız' bir soruşturma açılması, sorumluların yargılanması ve suçlu bulunmaları halinde kendilerine uygun bir ceza verilmesi gerekiyor. AİHS ayrıca, Irak'ta tecavüze uğrayan esir kadınlar, yüzlerine idrar yapılan erkekler gibi mağdurlara 'rehabilitasyon' da dahil olmak üzere, telafi edici önlemler derhal sağlanmalıdır. Bu yükümlülük Avrupa Konseyi üye devletlerinin çoğunun taraf olduğu Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Sözleşmesi'nde açıkça belirtiliyor.