Erkek çalışanlar askerlik yapmadan da bir işe girebilirler. Ancak askerlik zamanları geldiğinde ve askere gidecekleri zaman çalıştıkları iş yerinden ayrılma zorunlulukları yoktur. Sosyal Güvenlik Kurumu’na bağlı olarak çalışan ve askere gidecek olan kişiler için hangi alanda ya da sektörde hangi görevde çalıştıkları fark etmeksizin sahip oldukları imkanları kullanabilirler. Bu imkanları kullanmaları için bazı şartların yerine getirilmiş olması da gereklidir.
Askerlik hizmeti Türkiye’de belirlenen yaşa gelen kişilerin zorunlu olarak belirlenmiş bir süre içinde orduda görev alması ya da anlaşmalı olunan süre boyunca askerliği meslek olarak icra etmesi şeklinde gerçekleşir. Vatani görev olarak kabul edilen ve bu ifade ile de tanımlanan askerlik için devlet tarafından çalışanları emeklilik planlamalarının bozulmaması adına çeşitli imkanlar ve haklar tanınmıştır.
Çalışan ve askerlik durumu ortaya çıkmadan önce prim ödemeleri yapılan bir kişi askerlik zamanı geldiğinde bu süreçte askerlik yaptığı zaman içinde geçen sürede haricen ödeme yaparak sigortalı olduğu prim gün sayısına ekleme gerçekleştirebilir.
Askerlikte geçen sürenin daha önce yapılan prim ödemelerinin harici olarak yapılması ile sigortalı olduğu prim gün sayısına eklenmesi yolu ile emeklilik süresinin hesaplanmasına dahil edilmesi askerlik borçlanması olarak isimlendirilmiştir.
Askerlik borçlanması, askerlik yapan kişilerin askerlik sürelerini prim ödeyerek emeklilik hesaplamalarına dahil edebilmeleri için yapılan bir uygulamadır. Bu sayede askerlik yapan kişiler, emeklilik yaşlarını öne çekebilir veya emeklilik maaşlarını artırabilirler.
Bir kişinin askerlik borçlanması miktarı her yıl düzenli olarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenmiş olan oranlar üzerinden yapılarak hesaplanır. Askerlik borçlanması en çok askerlik süresi kadar yapılabilen bir borçlanma türüdür.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları askerlik görevini yerine getirmeden önce Sosyal Güvenlik sistemine bağlı bir durumdaysa hangi sigorta koluna bağlı olduğu fark etmeksizin emeklilik hakkına sahiptir. SGK askerlik borçlanması emeklilik işlemlerindeki prim gün sayısı konusunda da etkili bir durumdur. Örnek olarak bir çalışan belli bir yaşta emekli olacaksa yaş şartını tamamladıysa ama prim ödemesi gün sayısında eksiği varsa bu kişi sadece prim gün sayısını tamamlama amacı ile askerlik borçlanması işlemi yapabilir.
Vatandaşların askerlik hizmetini yerine getirmeden önce hiçbir sigorta girişi yoksa da ilk kez sigortalı olduğu zamandan itibaren askerlik görevini yapacağı süre kadar emekliliği geri çekilir. Kişinin sigorta girişi sigortalılığının başladığı tarihten itibaren askerlik borçlanması ödemesi yaptığı süreç kadar geçmişe gidilir ve bulunan tarih sigortaya başladığı tarih olur. Bu nedenle de emeklilik yaşına gelmiş olan ve prim hizmeti süresinde eksiği bulunan kişilerin askerlik borçlanması hakkını kullanması önerilen bir durumdur.
Bir çalışanın askerlik borçlanması hakkını kullanabilmesi için bazı şartları yerine getirmiş olması beklenir. Tüm şartlar yerine getirildiği zaman askerlik borçlanması hakkı kullanılabilir. Hak oluştuğunda başvuru yapılmalıdır. SGK askerlik borçlanması hakkını kullanmak isteyen çalışanlar başvuru yapmak zorundadırlar.
Başvurular şahsen ilgili ve yetkili kurumlara giderek ya da sanal ortamda yapılabilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu’na gidilerek bizzat başvuru yapılabileceği gibi e-Devlet sistemi üzerinden de başvurular gerçekleştirilebilmektedir.
Askerlik borçlanması hakkı olan sigortalılar borçlanma işlemi için en son çalışmış oldukları Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Güvenlik Merkezi’ne gidebilirler. Eğer kamuda çalışıyorlarsa askerlik borçlanması talepleri için Kamu Görevlileri Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığı’na bağlı olarak çalışan Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’ne dilekçe yolu ile talepte bulunmalıdırlar.
e-Devlet aracılığı ile askerlik borçlanması başvuru işlemi yapılacaksa mobil uygulama ya da internet sitesi kullanılabilir. Öncelikle kimlik numarası ve kişiye özel olarak verilen e-Devlet şifresi ile sisteme giriş yapılmalıdır. Eğer şifre yoksa en yakın PTT şubesinden tek seferlik olmak üzere özel şifre temin edilebilir. Ardından şu adımların takip edilmesi gereklidir:
Görüntülenen bilgilerde kişiye ait olan borçlanma süresi, son ödeme tarihi, yıllık ve aylık borçlanma miktarı ile ödeme yapılabilecek olan anlaşmalı kurum ve kuruluşların bilgileri yer alır.
Her çalışan askerlik borçlanması hakkına sahip olamaz. Bu hakka sahip olmak için belirlenmiş olan bazı şartlar bulunur. Askerlik borçlanması hakkını kullanabilecek kişiler bazı durumlara sahip olmalıdır. Hakkın kullanılabilmesi için 5510 sayılı kanunda yer alan 41/b maddesine göre belirlenmiş olan şartlar şunlardır:
Eğer bir kişi sonradan Türk vatandaşı olduysa, zorunlu göç ile gelmesi ya da farklı durumlar nedeni ile Türk vatandaşlığı almış olması fark etmeksizin askerlik borçlanması hakkına sahip olabilir. Ancak bu durum da bazı şartlara bağlıdır. Türk vatandaşlığı almış olan kişilerden vatandaşlığı almış oldukları tarihte 22 yaşını doldurmuş olanlardan gelmiş oldukları ülkelerde yaptıkları askerlik süresini resmî belgeyle ispatlamaları istenir.
Askerlik borçlanması beli bir formüle bağlı olarak hesaplanan bir tutardır. Bu görevini tam anlamı ile ifa etmiş olan vatandaşların askerlik süreleri borçlanma yolu ile sosyal güvenlik sisteminde yer alan emeklilik durumlarında erken hak kazanabilmeleri amacı ile prim günlerine eklenebilmesi için sağlanmış olan haklarıdır.
Ne kadar askerlik borçlanması olduğunu öğrenmek için formüllere bağlı olarak hesap yapan siteler bulunur. Ancak en güvenli yol sosyal Güvenlik Kurumu’na giderek gerekli bilgilere ulaşmak olacaktır. Aynı şekilde e-Devlet sistemi üzerinden de bilgi alınabilir.
Borçlanma tutarları güncel olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından düzenlenen ve açıklanır. Örnek olarak 2023 yılı için borçlanma tutarlarındaki rakamlar şu şekilde olmuştur:
Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır. Ancak askerlik borçlanması ile ilgili kesin ve detaylı bilgi için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK), SGK web sitesine veya Alo 170 SGK Danışma Hattı'na başvurulabilir.