Suriye'nin kaderini belirleyecek olan Astana görüşmelerinde garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran, günlerdir üzerinde çalışılan üçlü ateşkes mekanizması için anlaşmaya vardı. Kazakistan Dışişleri Bakanlığı tarafından dünyaya duyurulan ortak belgede üç ülke de iç savaşın askeri çözümle bitmeyeceği konusunda mutabık olduklarını ilan etti.
"SURİYE HÜKÜMETİ 8 ŞUBAT'TA CENEVRE'DEKİ TOPLANTIYA ÇAĞRILDI"
Kazakistan Dışişleri Bakanı Kayrat Abdrahmanov, ortak belgeye ilişkin şöyle konuştu:
"Suriye'de ateşkesin denetimi ve uygulaması için üçlü mekanizma kurulacak . Suriye'de çözüme uluslararası toplumun katkı sağlaması büyük önem taşıyor. Rusya, Türkiye ve İran, Suriye'nin toprak bütünlüğünün korunmasını sağlamak için anlaştı. Bölgedeki durumu bu üçlü mekanizma denetleyecek. Suriye hükümeti ve muhalefet Cenevre'de 8 Şubat'ta düzenlenecek toplantıya çağrıldı. BM ve düzenleyici devletler çözümün askeri değil, siyasi olması gerektiğine inanıyor."
3'lü mekanizmasının ortak anlaşmasında öne çıkan bölümler şöyle:
- Türkiye, İran ve Rusya, Suriye'deki iç savaşın askeri çözümle bitmeyeceği konusunda mutabık kaldı.
- Şiddet düzeyinin düşürülmesi, hızlı bir şekilde insani yardımın iletilmesi ve BMGK kararı doğrultusunda müzakerelerin başlaması konusunda taraflar uzlaştı.
Mutabakat, üç ülkenin ortak bir mekanizma kurarak, sahadaki ateşkes ortamını izleme ve uygulanmasını sağlamasını öngörüyor.
Üçlü mekanizmanın anlık izlemelerle ulaştığı bilgilerden hızla tespitte bulunarak, saldırıların durdurulması için taraflar üzerindeki nüfuzunu kullanması bekleniyor.
Uzlaşmanın, taraflar arasında hazırlanan ve bugün yapılması planlanan ortak açıklama çalışmasında kabul edilen maddelerden biri olduğu öğrenildi.
REJİMDEN AÇIKLAMA: GÖRÜŞMELER BAŞARILI GEÇTİ
Suriye hükümeti temsilcisi Caferi, Astana görüşmelerinin "başarılı” olduğunu ve mutabakatın sağlandığını söyledi. Barış görüşmeleri sonucunda Türkiye, Rusya ve İran'ın yayınladığı ortak bildiriyi değerlendiren Beşar Caferi, müzakerelerin başarılı olduğunu belirtti. Suriye hükümetinin Astana görüşmelerindeki temsilcisi ve başmüzakerecisi Beşar Caferi, üç garantör ülkenin ortak açıklamasına desteğini vurgulayarak, "Nihayet herkesin üzerinde uzlaştığı, mutabakata dayalı bir belgemiz oldu” açıklamasında bulundu.
SURİYELİ MUHALİFLER VE REJİM BİLDİRİYİ KABUL ETTİ Mİ ?
Kazakistan'ın başkenti Astana'da Suriye hükümeti ile muhalefetinin katıldığı görüşmelerin sonuçlanmasıyla birlikte üç ülkenin yaptığı ortak açıklamada silahlı muhaliflerin Cenevre'de 8 Şubat'ta yapılması planlanan bir sonraki görüşme turuna katılması ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2254 numaralı kararının uygulanması niyetinin desteklendiği belirtildi.
Suriye muhalefeti veya Suriye rejimi bildiriyi kabul edip etmediği konusunda henüz bilgi bulunmuyor.
LAVROV'DAN ÇAVUŞOĞLU'NA TELEFON
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov da, bugün telefonda görüştü. İki bakan, Astana zirvesindeki gelişmeleri ele aldı.
BM TEMSİLCİSİ: UZLAŞMA UZAK DEĞİL
Astana'daki zirvede bulunan Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, rejim ve muhaliflerin bir sonuç bildirisinde anlaşmaya uzak olmadıklarını söyledi.
Mistura, şu açıklamayı yaptı:
"Nihai deklarasyondan uzak değiliz. Üzerinde hayli çalışıldı. (...) Her dakika önemli. Çünkü nihai deklarasyon ortaya çıkmasından önce son ana kadar çok yoğun tartışmalar oluyor. Çünkü bu sadece bir kağıt parçası değil. Burada çok yoğun tartışmalar yürütülüyor çünkü bu, bir kağıt parçasından ibaret değil. Düşmanlıkların sona erdirilmesiyle yani Suriyelilerin yaşamlarıyla ilgili bir konu."
MUHALEFET İMZALAMAYI DÜŞÜNMÜYOR
Muhalefetin sözcüsü Yahya el-Aridi, ikinci günün başlangıcında yaptığı açıklamada, sonuç bildirgesini imzalamayı düşünmediklerini duyurdu.
Muhalifler adına açıklama yapan Usame Ebu Zeyd ise, "Rusya'dan ateşkes konusunda adım atacaklarına dair taahhüt aldık. Biz yalnızca sözleri değil, uygulamaları bekliyoruz" dedi.
Ebu Zeyd, "Şu ana kadar sonuç bildirisinin taslağı üzerine tartışmalar oldu. Biz taslağı görmedik. Bize iletilmedi. Dolayısıyla resmi şekilde elimize geçene kadar konuşamayız. Sosyal medyaya sızdırıldığına göre, o metin bizim için nihai bildiri değildir" ifadesini kullandı.
Zeyd'e göre, Türkiye, Rusya ve Kazakistan, toplantının başarıya ulaşması için ne gerekiyorsa yapıyor ancak başarı için somut adımların atılması gerekiyor. Ebu Zeyd, "Bunun önündeki en büyük engel, rejimin ülkenin farklı yerlerinde ateşkes ihlallerini sürdürmesi ve halkı tehcir etmesi. Özellikle Barada Vadisi gibi yerlerde halk, 'Sizi İdlib'e göndereceğiz' tehditlerine maruz kalıyor" diye konuştu.
BM'DEN SON DAKİKA ASTANA ZİRVESİ AÇIKLAMASI: SONUCA YAKINIZ
Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, "Sonuç bildirisinden çok uzakta değiliz" demişti.
MUHALİFLERDEN AÇIKLAMA: RUSYA'DAN TAAHHÜT ALDIK
AFP'nin haberine göre, görüşmeye katılan muhalifler adına açıklama yapan Usame Ebu Zeyd, "Rusya'dan ateşkes konusunda adım atacaklarına dair taahhüt aldık. Biz yalnızca sözleri değil, uygulamaları bekliyoruz" dedi.
“BİZ TASLAĞI GÖRMEDİK”
Ebu Zeyd, "Şu ana kadar sonuç bildirisinin taslağı üzerine tartışmalar oldu. Biz taslağı görmedik. Bize iletilmedi. Dolayısıyla resmi şekilde elimize geçene kadar konuşamayız. Sosyal medyaya sızdırıldığına göre, o metin bizim için nihai bildiri değildir" değerlendirmesinde bulundu.
"Türkiye, Rusya ve Kazakistan, toplantının başarıya ulaşması için ne gerekiyorsa yapıyorlar" ifadesini kullanan Ebu Zeyd, "Başarı için somut adımların atılması gerekiyor. Bunun önündeki en büyük engel, rejimin ülkenin farklı yerlerinde ateşkes ihlallerini sürdürmesi ve halkı tehcir etmesi. Özellikle Barada Vadisi gibi yerlerde halk, 'Sizi İdlib'e göndereceğiz' tehditlerine maruz kalıyor" diye konuştu.
Toplantının uzayıp uzamayacağı sorulan Ebu Zeyd, "Biz hedef uğruna buraya geldik. Uzayıp uzamayacağı garantör ülkelerin inisiyatifinde. Bizim için önemli olan hedefimizi elde etmek" dedi.
Türkiye’den Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, İran’dan Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari başkanlığında heyetlerin bulunduğu Astana'da, ABD yönetimi Astana Büyükelçisi George Krol ile temsil ediliyor. Rus tarafı adına görüşmelerde Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev ile Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov görüşmelerde yer alıyor. Müzakerelerde Esad rejimi adına masada Birleşmiş Milletler’deki temsilcisi Beşar el Caferi bulunurken, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi De Mistura da çalışmalara katılıyor.
Kazakistan Dışişleri Bakanlığı iki gün olarak planlanan görüşmelerin TSİ akşam saatlerinde tamamlanmasının beklendiğini açıklamıştı. Ancak toplantıya katılan taraflar gerekmesi halinde görüşmelerin uzatılabileceğini bildiriyor.
ABD'DEN ASTANA KARARI
Öte yandan görüşmelere katılan muhalif heyetin sözcüsü Yahya el-Aridi, dün basına yaptığı açıklamada görüşmelerin ikinci gününde muhaliflerin herhangi bir bildiri imzalama gibi bir planları olmadığını söylemişti.
Suriye rejimi ile silahlı muhalif grupların heyetleri açılış oturumu dışında aynı masaya oturmadı. Dolaylı bir şekilde yürütülen görüşmelerin ilk gününde gergin bir ortam hâkimdi.
Her iki tarafın ateşkes ile ilgili görüşünü ve önerilerini teslim alan garantör ülkeler, sonuç bildirgesini şekillendirmeye çalışıyor. Bu konudaki müzakereler sürüyor.
Muhalifler, İran’ın Suriye’de ateşkesi ihlal eden taraf olduğunu ve bu yüzden garantör olamayacağını savunarak bildirgede İran’ın adının geçmemesini istedi.
MUHALİFLERİN İSTEKLERİ
Suriyeli muhalif gruplar, ilk olarak rejimin ateşkes ihlallerinin durması gerektiğini savunuyor. Muhaliflerin Sözcüsü Usame Ebu Zeyd, sahadaki durumda gelişme görmeden müzakerelerde bir ilerleme sağlamanın mümkün olmayacağını söyledi.
Şam'ın kırsalında rejimin ve İran yanlısı Hizbullah'ın saldırısı altındaki Barada Vadisi'ndeki operasyonların durdurulması ve zorla göçe son verilmesi de muhaliflerin talepleri arasında.
Suriye’deki yabancı milislerin ülkeden çıkması gerektiğini vurgulayan muhalifler, bu milislerin çıkmasıyla ilgili bir anlaşma sağlanmadan Nusra Cephesi ile mücadeleden bahsetmenin mümkün olmayacağını ifade ediyor.
REJİMİN İSTEKLERİ
Lübnan’dan yayın yapan, Hizbullah ve rejime yakın Al Mayadeen televizyonu, rejimin görüş ve önerilerini garantör ülkelere sunduğunu söyledi.
Bu önerilerin 4 maddeden ibaret olduğunu ifade eden kanal, bu maddeleri şu şekilde özetledi:
-Bir yıl sürecek ateşkes
-Suriye’nin Türkiye sınırının kapatılması
-Barışı kabul eden silahlı grupları diğerlerinden ayırmak
-IŞİD ile Nusra Cephesi’ne karşı ortak bir mücadele yürütmek.