Astım semptomları, solunum yolları mukozasındaki şişmeyle ve etrafındaki kasların gerilmesiyle ortaya çıkar. Mukus daha sonra hava yollarını doldurur ve içinden geçebilecek hava miktarını daha da azaltır.
Bu koşullar daha sonra astım için tipik olan göğüste öksürük ve sıkışma olan bir astım "saldırısına" neden olabilir.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuğçe Hürkal, astım nedir, astım neden olur, nelerden etkilenir, astım atakları önlenebilir mi sorularını sizler için cevapladı.
Astımın en sık görülen semptomu hırıltıdır. Bu, nefes aldığınızda ortaya çıkan bir gıcırtı veya ıslık sesidir. Diğer astım semptomları şunları içerebilir:
Bazı insanlar gün boyunca sürekli olarak semptomlar yaşarlar. Astımınız iyi yönetilse bile, ara sıra semptomlarda alevlenme yaşayabileceğinizi unutmayın. Alevlenmeler genellikle inhaler gibi hızlı etkili tedavilerin kullanılmasıyla düzelir, ancak ciddi vakalarda tıbbi müdahale gerektirebilir. Semptomlarınız bir inhaler kullanımıyla kötüleşirse veya düzelmezse, derhal tıbbi tedavi almalısınız.
Astım sebepleri arasında genetik ve çevresel faktörler ve çocukluk döneminde sık maruz kalınan viral enfeksiyonlar yer almaktadır.
Birçok faktör de astımı tetikleyebilir ve semptomların kötüleşmesine neden olabilir. Astım tetikleyicileri değişebilir ve bazı hastalar belirli tetikleyicilere diğerlerinden daha duyarlı olabilir. En yaygın tetikleyiciler şunları içerir:
Astım tanısını koymak için hastalardan aile hikayesi ve hastanın doğumdan itibaren alınan öyküsü alınır ve hastaya solunum fonksiyon testi (SFT) yapılabilir. Solunum fonksiyon testleri akciğerlerinize giren ve çıkan hava akışını ölçer. En yaygın test olan spirometri için, havanın hızını ölçen bir cihaza üflenir.
En yaygın atım tipi, tüm astım vakalarının yüzde 60'ını temsil eden alerjik astımdır. Astım her yaşta ortaya çıkabilse de pediatrik astım özellikle çocukları etkiler ve yetişkin başlangıçlı astım yetişkinliğe kadar ortaya çıkmaz.
Alerjik astım: Kedi ve köpek gibi hayvanlardan evcil hayvan tüyü, besin, kalıba dökmek, polen ve toz gibi alerjenler bu en yaygın astım tipini tetikler. Alerjik astım genellikle mevsimseldir çünkü mevsimsel alerjilerle beraber ortaya çıkar.
Alerjik olmayan astım: Havadaki alerjilerle ilgili olmayan tahriş edici maddeler bu tür astımı tetikler. Bu maddeler arasında duman, sigara, soğuk hava, hava kirliliği, viral hastalıklar, oda spreyleri, ev temizlik ürünleri, parfümler ve mesleki astım yer alır.
Mesleki astım: İşyerindeki tetikleyicilerin neden olduğu bir astım türüdür. Bunlar toz, boya, gazlar ve dumanlar, endüstriyel kimyasallar, hayvansal proteinler, kauçuk latekstir. Bu tahriş edici maddeler çiftçilik, tekstil, ağaç işleme ve üretim de dahil olmak üzere çok çeşitli endüstrilerde bulunabilir.
Egzersize bağlı bronkokonstriksiyon: Genellikle insanları egzersize başladıktan birkaç dakika sonra ve fiziksel aktiviteden sonra 10 ila 15 dakikaya kadar etkiler.
Gece astımı: Bu tip astımda semptomlar geceleri kötüleşir. Geceleri semptomlara yol açtığı düşünülen tetikleyiciler göğüste ağrılı yanma hissi, evcil hayvan tüyü, toz akarları ve vücudun doğal uyku döngüsü de gece astımını tetikleyebilir.
Öksürük varyant astımı: Öksürük varyant astımında, hırıltı ve nefes darlığı gibi klasik astım semptomları yoktur. Kalıcı, kuru bir öksürük ile karakterizedir. Tedavi edilmezse, diğer daha yaygın semptomları içeren tam gelişmiş astım alevlenmelerine yol açabilir.
Astım tedavisi türüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Aralıklı, hafif kalıcı, orta derece kalıcı ve şiddetli olmak üzere 4 ana kategori ve tedavisi vardır.
Çoğu insan, günlük aktiviteleri engellemeyen aralıklı astıma sahiptir. Semptomlar hafiftir, haftada 2 günden veya ayda 2 geceden daha az sürer.
Hafif kalıcı astıma ise semptomlar haftada ikiden fazla ortaya çıkar, ancak her gün değildir. Ayda 4 gece kadar olabilir.
Orta derecede kalıcı astımda semptomlar her gün ve haftada en az 1 gece ortaya çıkar, ancak her gece değil. Bazı günlük aktiviteleri sınırlayabilirler.
Şiddetli astımda semptomlar her gün ve çoğu gece birkaç kez ortaya çıkar. Günlük aktiviteler son derece sınırlıdır.
Hızlı rahatlama ilaçları, uzun süreli kontrol ilaçları, hızlı rahatlama ve uzun süreli kontrol ilaçlarının bir kombinasyonudur. Tedavi planınız ayrıca tetikleyicilerinizi öğrenmeyi, semptomlarınızı dikkatle izlemeyi ve alevlenmeleri önlemek için adımlar atmayı içerebilir.
Hızlı rahatlama astım tedavileri sadece astım semptomları veya atak durumunda kullanılmalıdır. Tekrar nefes almanıza yardımcı olmak için hızlı bir rahatlama sağlarlar.
Bronkodilatörler, hava dalgalarınızın etrafındaki gergin kasları gevşetmek ve semptomları hızla azaltmak için dakikalar içinde çalışır. Ağızdan veya enjekte edilebilmelerine rağmen, bronkodilatörler en yaygın olarak bir inhaler veya nebulizer ile alınır. Ani astım semptomlarını tedavi etmek için kullanılabilirler veya alevlenmeyi önlemek için egzersizden önce alınabilirler.
Semptomlar 20 dakikadan fazla devam ederse ve ikinci bir ilaç tedavisi yardımcı olmazsa, acil tıbbi yardım isteyin.
Uzun süreli astım kontrol ilaçları, astım semptomlarınızın sayısını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olmak için günlük olarak alınır, ancak bir atağın ani semptomlarını yönetmezler.
Doktorlar, diğer ilaçlara veya tetik kontrolü ile tedaviye yanıt vermeyen şiddetli astımı tedavi etmek için biyolojik kullanırlar. Vücudunuzdaki spesifik antikorları hedefleyerek çalışırlar. Bu, astıma neden olan iltihaplanmaya yol açan yolu bozar.
Bu tedavi, akciğerlerin içindeki hava yollarını ısıtmak için bir elektrot kullanır, bu da çevredeki kasın boyutunu küçültmeye ve kasın gerilmesini önlemeye yardımcı olur. Bu minimal invaziv prosedür, bir klinikte veya hastanede bir doktor tarafından gerçekleştirilir ve genellikle yaklaşık bir saat sürer.
Bronşiyal termoplasti şiddetli astımı olan kişiler için tasarlanmıştır ve semptomlardan 5 yıla kadar rahatlama sağlayabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri astım alevlenmelerini azaltmaya da yardımcı olabilir. Bu, diyet değişiklikleri, egzersiz veya stres yönetimini içerebilir. Sahip olabileceğiniz astım türünü ve sizin için en iyi tedavi ve yönetim seçeneklerini belirlemek için alanında uzman göğüs hastalıkları uzmanından destek alabilirsiniz.