Ateş, yetişkin, yaşlı, çocuk her yaş grubunun başına gelen bir sağlık problemidir. Vücudun zayıf düşmesi durumunda göstermiş olduğu tepkilerden biridir. Hemen hemen bütün hastalıkların belirtileri arasında yer alır. Bakterilerin ve virüslerin salgılamış oldukları zararlı maddeler vücudun sıcaklığını artırmaya neden olabilir. Vücudun normalden daha fazla sıcaklık değerlerine ulaşması vücudun hastalıkla mücadele halinde olduğunun bir göstergesidir. Hastalıkla mücadele halindeki vücudun sıcaklığı yavaş yavaş yükselmeye başlar. Ateşin hafif düzeyde seyretmesi halinde evde yapılacak müdahalelerle düşürülmesi mümkündür. Ancak daha yüksek düzeydeki ateş, ciddi sağlık sorunlarının bir belirtisi olarak ortaya çıkmış olabilir. Bundan dolayı vücut sıcaklığı aşırı derecede yükselirse yaşlı veya çocuk fark etmeksizin mutlak bir hekime görünmekte fayda vardır.
Yukarıda da bahsedildiği üzere bu durumu tek bir neden üzerine yormak mümkün değildir. En ağır rahatsızlıklardan en hafif geçici hastalıklara kadar her türlü sağlık problemi nedeniyle yaşanabilir. Ebeveynler çocuklarının yaşamış oldukları hastalıklara bağlı olarak ateşin nedenini az çok anlayabilirler. Bu nedenle en çok yetişkinlerde ateş neden yükselir sorusu merak edilir. Ateşin yükselmesiyle birlikte el ve ayaklardaki damarlar normale göre biraz daha daralır. Aynı zamanda kalp atışlarının hızlanması ve üşüme gibi belirtiler de ateşle beraber görülen farklı durumlardır.
Vücut sıcaklığını artırarak vücudu hakimiyeti altına geçmeyen ateş nedenlerinin başında enfeksiyonlar gelir. Geçmeyen ateşin nedenleri arasında değerlendirme yapılırken ilk olarak enfeksiyondan şüphe edilir. Su çiçeği, kabakulak, menenjit, endokardit, bakteriyemi, orta kulak ve idrar yolu rahatsızlıkları vücut sıcaklığı üzerinde etkili olan hastalıklar arasında değerlendirilir. Ayrıca kızamık, tifo, hepatit B ve tüberküloz gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar da enfeksiyona bağlı olarak görülür.
Vücudun belirli bölgelerinde görülen iyi veya kötü huylu tümörler de hastalığın oluşumuna sebebiyet verebilir. Lösemi, meme kanseri ve lenfoma gibi kanseröz kistler sıklıkla hastalarda ateşin yükselmesine neden olur. Ayrıca vücudun mide, baş, yumurtalık, gırtlak gibi hemen hemen her bölgesinde iyi veya kötü tümörler meydana gelebilir. Kistik türde olan tüm rahatsızlıklarda hafif veya ağır düzeyde ateş görülmesi doğaldır.
Dışarıdan yapılan birtakım sağlık müdahaleleri de ateşin yükselmesinde önemli bir faktördür. Örneğin; hastaya gebelik, anemi veya farklı hastalıklar sebebiyle kan nakledilmesi hafif de olsa ateşin artmasına neden olabilir. Diğer nedenlerden birisi de serumdur. Tıpta tedavi amacıyla kullanılan serumlar aslında hastalıklar neticesinde vücudun salgıladığı antikorlardan elde edilir. Dolayısıyla serum takviyesi yapılan vücut ilk etapta tepkisini bu şekilde gösterebilir.
Gece yükselen ateş nedenleri arasında yer alan en önemli husus metabolizmanın yavaşlamasıdır. Metabolizma geceleri, özellikle uyku sürecinde gündüz vakitlerine göre daha yavaş çalışır. Bu nedenle hastalık, hareket halindeyken ölçülen sıcaklık değerlerine nazaran geceleri daha yüksek düzeylerde kendini hissettirir. Arada 1 veya 2 derece fark mutlaka görülür. Eğer kişi hastaysa bu durumun etkisi daha fazla yaşanacaktır. Yani gündüz vakitlerinde daha hafif düzeyde seyreden vücut sıcaklığı geceleri daha fazla şiddetlenerek kendinizi daha kötü hissetmenize neden olabilir.
Kemik kırıkları, eklem iltihaplanmaları, diş çıkması ve yaraların iyileşmesi gibi birtakım doku rahatsızlıkları da hastalığın meydana gelmesini tetikleyebilir. Ancak herkeste aynı belirtiler görülmeyebilir. Yani kemik kırıkları olan her hastada mutlaka görülebilme riski yoktur. Ama genel manada açıklamak gerekirse bu tür dokusal değişimler vücut sıcaklığının artışına sebebiyet verebilir.
Tıp alanında vücut sıcaklığının neden kaynaklandığını bulabilmek aslında oldukça kolaydır. Yapılan tetkikler ve muayeneler sayesinde tanı konulabilir. Ancak sağlık alanındaki gelişmelere rağmen günümüzde zaman zaman sıcaklığın hangi rahatsızlıktan kaynaklandığı belirlenemeyebilir. Eğer kişide yaklaşık 3 hafta boyunca 38 derece üzerinde sıcaklık gözleniyorsa ve hasta tam donanımlı bir hastanede muayene olmasına rağmen hastalığın nedeni tespit edilemiyorsa sebepsiz yükselme durumundan söz edilebilir. Nedensiz yere yükselen ateş nötropenik, nosokomiyal, klasik ve HIV gibi sebeplerle açıklanabilir.
Sıklıkla rastlanılan sıcaklık değişimlerinden birisi de ani dengesizlikler yaşatan ateştir. Tıp biliminde "ondülan" olarak da nitelendirilen bu rahatsızlıkta vücut sıcaklığı her gün bir önceki günden daha fazla hissedilir. Sıcaklık düzeyi birkaç gün boyunca hep bu düzeyde kalır ve ardından yavaşlayarak düşmeye başlar. Hasta bu evreden sonra 4-5 gün boyunca normal günler geçirir. Hemen sonra da yine kriz şeklinde yükselişler yaşar. Ateşte ani yükselme ve düşme genellikle bruselloz virüsünden kaynaklanabilir.
Yükselen ateş karşısında önce hastalığın seviyesi, türü ve enfeksiyon kökenli olup olmadığının tespit edilmesi gerekir. Uzman hekim yapacağı tetkikler ve tanılar sayesinde hastanın bünyesine en uygun tedavi şeklini belirleyecektir. Ateş devamlı seyrediyor ve hastanın yaşamını zorlaştırmaya başlamışsa vakit kaybı yaşanmadan gerekli tedavinin gerçekleştirilmesi gerekir. Uygulanan tedavi yöntemleri genellikle kısa sürede etkisini hissettirir. Ancak enfeksiyona bağlı gelişen hastalıklarda vücut sıcaklığı ideal seviyeye düşürülse dahi zaman zaman yine artış görülebilir.
Mümkün olduğunca hekim önerilerine kulak verilmeli ve ateşin artmasına neden olabilecek tetikleyici davranışlarda bulunulmamalıdır. Kalın giyinmek, oda sıcaklığını artırmak, yetersiz düzeyde beslenmek gibi faktörler ateşin yükselmesindeki temel nedenlerdir. Tedaviden daha kısa sürede yanıt almak için ılık duş alınabilir, koltuk altı, baş ve eklem bölgeleri gibi yerlere ıslak bez konulabilir. Ayrıca sıvı alımını da artırmak önemlidir. Örneğin; meyve suyu, ılık süt ve bitki çayları hem kırgınlığı azaltır hem de vücut sıcaklığını dengelemeye yardımcı olur.
Eğer doktorunuz vücudunuzda bakteri türü enfeksiyonlara rastlamışsa vücut sıcaklığınızın düşmesi için antibiyotik önerebilir. Antibiyotik hem ateşinizin düşmesine hem de vücudunuzdaki zararlı enfeksiyonların yok olmasına yardım edecektir. Ancak kendi başınıza eczaneden alacağınız antibiyotikleri kullanmayın. Doktorunuz hastalığınız hakkında tanı koyduktan sonra bünyenize uygun antibiyotiği kolayca belirleyecektir. Vücut sıcaklığınız tehlikeli seviyede değilse kapsül türündeki haplar ve şuruplar tedavi için daha uygun olacaktır. Ayrıca rektal yoldan verilen fitiller de aşırı vücut sıcaklığına karşı etkilidir.
Şuruplar daha çok bebekler ve küçük çocuklar için uygundur. Hastanın ateşi ilaca cevap veremeyecek düzeyde ise beraberinde titreme ve kusma gibi belirtiler gözleniyorsa serum tedavisi gerekebilir. Mikrop türündeki pek çok hastalığın tedavisinde kullanılabilen serum antikor üretimi yapar. Antibakteriyel, antioksit, antivenom ve antiviral başlıca antikor türleri arasında yer alır. Serum, sıcaklık düzeyini normal haline getirdiği için özellikle acil müdahalelerde ve titreme durumunda tercih edilir.
Hastalığın tedavisinde bazı bitkisel yöntemler de oldukça elverişlidir. Evinizde bulunan elma sirkesini su ile karıştırıp havluya batırın. Ardından koltuk altı, dirsek, eklem ve baş gibi bölgelerinize koyarak ateşinizin ve kırgınlığınızın geçmesine destek olabilirsiniz. Sık sık uyguladıktan sonra gerçekten faydalı olduğunu görebilirsiniz.
Asidik yapısı bulunan limon iyi bir ateş düşürücüdür. Detoksifikasyon özelliği sayesinde vücudun sıcaklığını normal seviyesinde dengeleyerek vücudun toksinlerden uzaklaşmasına yardım eder. Bu nedenle grip veya nezle gibi sağlık problemleriniz olduğu zamanlar kırgınlığınızın ve ateşinizin geçmesi için sıcak suyun içerisine bir miktar limon ilave edip içebilirsiniz.