ANKARA (İHA) - Ankara Ticaret Odası'nın (ATO) hazırladığı "Veresiye Yaşam" raporuna göre, 2005 yılında hem tüccar hem de vatandaş 2004 yılına göre daha fazla borçlandı.
ATO'nun Merkez Bankası verilerine dayanarak hazırladığı rapora göre, kredi kartları borçlarında yüzde 24, toplam banka borçlarında yüzde 71, protesto edilen senetlerin parasal tutarında yüzde 70, ödenmeyen çek sayısında ise yüzde 35 artış oldu. Makroekonomik göstergelerdeki iyileşme ve büyüme vatandaşın cebine yansımadı. Son 2 yılda ekonomi yüksek oranlarda büyüme gösterdiği halde, 2005 yılında vatandaşın ve tüccarın ekonomisi, krizin yaşandığı 2001 yılındaki manzarayla büyük benzerlik gösterdi. Merkez Bankası verilerine göre, 2005 yılında 2 milyar 803 milyon YTL'lik senet protesto edildi. Bu miktar 2004 yılında 1 milyar 652 milyon YTL idi. Artış oranı yüzde 70'e ulaştı. Türkiye tarihinin en ağır krizinin yaşandığı 2001 yılında bu oran yüzde 77 idi. Protestolu senet sayısı ise 2004 yılına oranla yüzde 56 artarak 920 bin 641'e ulaştı.
Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında ilk 3 sırada yer alan İstanbul, Ankara ve İzmir, 2004 yılında olduğu gibi 2005 yılında da protestolu senetlerin parasal tutarındaki büyüklük bakımından ilk 3 sırada yer aldı. Türkiye genelinde protesto edilen senetlerin yüzde 30'u İstanbul'da bulunuyor. Ankara yüzde 16 ile 2., İzmir yüzde 7 ile 3. sırada. 3 büyük il, toplam parasal tutarın yüzde 52'sini oluşturuyor. Antalya yüzde 5 ile 4., Bursa yüzde 4 ile 5. sırada bulunuyor. 2005 yılında İstanbul'da protesto edilen senetlerin parasal tutarı 780 milyon YTL, Ankara'da 411 milyon YTL, İzmir'de ise 184 milyon YTL oldu. Protesto edilen senetlerin parasal tutarında 2004 yılına göre en büyük artışın yaşandığı il ise Çanakkale.
Çanakkale'de 2005 yılında protesto edilen senetlerin parasal tutarı 2004 yılına göre yüzde 248 artış gösterdi. Yüzde 215 ile Diyarbakır 2., yüzde 190 ile Kırşehir 3. oldu. İlk 10 içindeki diğer iller ise sırasıyla Sinop, Siirt, Yozgat, Ağrı, Ardahan, Rize ve Hatay oldu.
2005 yılında ödenmeyen karşılıksız çek sayısında bir önceki yıla göre yüzde 35 artış oldu. Ödenmeyen karşılıksız çek sayısı 2004 yılında 396 bin 374 idi, 2005'te 535 bin 99'a çıktı. Vatandaşın, bankalara borcu da 2005 yılında yüzde 71 oranında arttı. Bankaların tüketicilerden konut, taşıt ve diğer tüketici kredileriyle kredi kartı alacakları 2005 yılında, geçen yıla göre 18.8 milyar YTL artarak 45.5 milyar YTL'ye yükseldi. 2005 yılında en büyük artış yüzde 368 ile konut kredilerinde görüldü. 2004 yılında 2.6 milyar YTL olan konut kredisi tutarı 12.4 milyar YTL'ye çıktı. Taşıt kredileri yüzde 41 oranında artarak 4.3 milyar YTL'den 6.1 milyar YTL'ye, diğer krediler de yüzde 68 artışla 6 milyar YTL'den 10 milyar YTL'ye yükseldi. Bankaların kredi kartı alacaklarında da yüzde 24 artış oldu. 2004 yılında bankaların kredi kartı alacakları 13.8 milyar YTL iken 2005'te 17 milyar YTL'ye ulaştı.
"TÜRKİYE BÜYÜDÜKÇE VATANDAŞ KÜÇÜLÜYOR" 2005 yılında, bireysel kredi ve kredi kartı borçlarını ödeyemedikleri veya gecikmeli ödedikleri için kara listeye eklenenlerin sayısı 2004 yılına oranla yüzde 140 artarak 343 bin 95 kişi oldu. Yeni eklenenlerin 282 bin 210'u borcunu hiç ödemediği için, 60 bin 885'i de gecikmeli ödediği için listeye girdi. Kara listedeki toplam kişi sayısı 2005 yılı sonu itibariyle 757 bine ulaştı. 757 bin kişinin 93 bini tüketici kredilerini, 663 bini de kredi kartı borcunu geç ödedikleri ya da hiç ödemedikleri için kara listeye girdi. Sadece kredi kartı borcu nedeniyle kara listeye girenlerin sayısı 2005 yılında yüzde 161 artışla 317 bin 626'ya yükseldi. 2004 yılında kara listeye her ay ortalama 12 bin kişi eklenirken, 2005 yılında her ay ortalama 28 bin 600 kişi eklendi. 2004 yılında kara listedeki her 100 kişiden 57'si borcunu ödeyemez duruma düşerken, 2005 yılında her 100 kişiden 82'si borcunu ödeyemez duruma düştü.
ATO Başkanı Sinan Aygün, son 2 yılda Türkiye ekonomisi yüksek oranlarda büyüdüğü halde, vatandaşın ekonomisinin tersine bir gelişme göstererek küçüldüğünü belirterek, "Türkiye büyüdükçe vatandaş küçülüyor. Ancak, borçlanma açısından Türkiye ekonomisiyle vatandaşın ekonomisi birbirine benziyor. Vatandaş da Türkiye gibi veresiye yaşıyor" dedi. Tüketimdeki artışın vatandaşın gelirlerindeki iyileşmeye değil borçlanmaya bağlı bir artış olduğunu kaydeden Aygün, "2005 yılında vatandaşlarımız bir önceki yıla göre daha fazla borçlandı" açıklamasında bulundu. Aygün, sözlerine şöyle devam etti:
"2005 yılı için ekonomik verilerin değerlendirilmesinden şu sonuç çıkıyor. Büyüme ekonomide var olduğu söylenen iyileşme vatandaşa yansımıyor. Piyasada para dönmüyor. Kredi kullanarak geleceğe borçlanan, kredi kartını dolduran vatandaş artık harcamıyor. Bu nedenle tüccarın ve esnafın çeki senedi ödenemiyor. Çarşı pazarda durgunluk had safhada. Piyasalar adeta kilitlenmiş gibi. Para ve harcama uykuda. Bu kilidin bir şekilde açılması lazım. Aksi halde Türkiye'yi derin bir durgunluk bekliyor. Türkiye ekonomisi son 5 yılda olduğu gibi 2006 yılında da bu uyku haliyle bir yere varamaz."