Vücudun herhangi bir bölgesinde mantar enfeksiyonları gözlenebilir. Deri, tırnak, saç ve kıl kökleri, cinsel organların çevresi, koltuk altları mantar enfeksiyonlarının en sık görüldüğü bölgelerdir. Deride kaşınma, kabarma, pullanma, tırnaklarda kalınlaşma ve sararma olarak kendisini belli eden mantar oluşumları tedavi edilmedikleri sürece yayılmaya devam eder. Peki bu durumda hangi doktora gidilmeli? Mantar enfeksiyonun belirmesi ile birlikte dermotoloğa gitmek gerekir.
Ayak mantarı oluşmaya başladığı safhalarda hiçbir rahatsızlığa sebep olmayabilir. Mantar oluşumları yayıldıkça dayanılmaz bir kaşıntıyı da beraberinde getirir. Bununla birlikte ayak derisinde ciddi boyutta görüntü bozukluğu ortaya çıkar.
Mantar ayağın belirli bölümlerinde ya da ayağın tamamını saracak şekilde oluşabilir. Mantarın çeşidine göre görüntü de değişir. Pullu görüntü, kızarıklık, derinin soyulması, su toplaması gibi farklı görüntüler ortaya çıkabilir.
Ayak mantarı aşağıdaki nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir:
Aşırı terleme
Hijyen eksikliği
Dar ve hava almayan ayakkabı kullanılması
Ayakların sürekli nemli kalması
Mantarlı bir kişinin çorabının, ayakkabısının, terliğinin kullanılması
Sentetik çoraplar kullanılması
Havuz, hamam, spor salonu gibi alanlardan mantar enfeksiyonu kapılması
Ortak pedikür setlerinin kullanılması
Ayak mantarı nasıl geçer sorusunun iki cevabı vardır. Tedavide doğal yöntemler ve/veya mantar ilaçlarının kullanımı tercih edilebilir.
Mantar tedavisi zorlu bir süreçtir. Tedavi süresince sadece ilaç kullanımı ya da uygulanan yöntemlerin tekrar edilmesi yeterli olmaz. Bu süreç boyunca ayakların genel bakımına da özen gösterilmelidir. Ayaklar sürekli kuru tutulmalı, kullanılan havlular bir başkası ile paylaşılmamalı, ayağın hava almasını sağlayacak ayakkabılar giyilmelidir. Ayrıca kullanılan çorapların pamuklu olması tercih edilmelidir.
Mantarların yok olmasını sağlayan bu yöntemler hem ucuz hem de kolay ulaşılabilir çözümlerdir.
1. Sirkeli Su
Sirkenin içindeki bakteriler mikroorganizmaları yok eden özelliklere sahiptir. Sirkenin bu özelliği, mantar tedavisi için kullanımını uygun kılar.
Sirke ayaklara bir pamuk yardımı ile doğrudan uygulanabilir. Bu yöntem tercih edilecekse uygulama öncesinde ayakların yıkanması ve güzelce kurulanması gerekir.
Öte yandan sirkeli su ile yapılan banyo da işe yarayacaktır. Ayakların dayanabileceği kadar sıcak suyun içerisine bir miktar sirke eklenir ve su soğuyana kadar ayaklar içinde bekletilir. Burada önemli olan, uygulamanın ardından ayakların tamamen kuruduğundan emin olmaktır.
2. Karbonat
Ayak mantarında karbonat kullanımı da tıpkı sirkeli su gibi banyo yaparak olur.
Ayaklar içinde karbonat olan suda bir süre bekletilir. Sonrasında durulamaya gerek yoktur, sadece ayakların güzelce kurulanması yeterli olacaktır. Haftada üç sefere kadar bu yöntem uygulanabilir. Sonrasında önleyici tedavi olarak haftada bire indirilebilir.
Karbonatın ayakkabıların içerisine serpilmesiyle birlikte terlemenin etkileri azaltılabilir.
3. Tuzlu Su
Ayakta çoğalan bakterileri yok ederek hastalığa sebep olmalarını engelleyen bir başka yöntem ise tuzlu su banyosudur.
Tuzlu su banyosu için ayakları içine alacak kadar suyun içerisine bir yemek kaşığı tuz ilave etmek yeterlidir. Tuzlu su banyosunun etkisini artırmak için suyun içerisine sirke de ilave edilebilir. Tuzlu su banyosu ayakların rahatlamasına ve kan dolaşımının daha düzenli olmasına da yardımcı olur.
4. Aynısafa bitkisi
Antibakteriyel ve antifungal özellikleri ile bilinen aynısafa bitkisi mantar enfeksiyonlarını iyileştirmede oldukça etkilidir.
Bitkinin kendisi kaynatılıp lapa haline getirildikten sonra mantarlı bölgenin üzerine koyulur ve bir süre bekletilir. Ayakların durulanmasına gerek yoktur.
Aynısafa bitkisini kaynattıktan sonra elde edilen su ile mantarlı bölgeyi silmek de mantarı iyileştirecektir. Yine bu bitkinin yağı da mantar tedavisinde etkilidir.
5. Sarımsak
Birçok hastalığa deva olan sarımsak, ayak mantarı tedavisinde de kullanılır.
Sarımsak dişleri ezildikten sonra temizlenmiş mantar bölgesine koyulur ve üzeri kapatılır. Yaklaşık bir saat kadar ayaklar bu şekilde bekletilir. Sarımsağın her seferinde taze dövülmüş olması gerekir.
Sarımsak uygulaması yapmak isteyenler için bir başka yöntem ise dövülmüş sarımsağı bir parça sirke ve tuz ile ilgili bölgede bir süre bekletmektir. Belirtilen malzemelerle hazırlanan karışım ile ayaklar yıkandıktan sonra mantarlı bölge güzelce silinir. Sonrasında durulamaya gerek yoktur. Ancak mantar yara şeklini almışsa sarımsak yakıcı etki gösterebilir.
Görülme sıklığı fazla olan bir hastalık olması dolayısıyla ayak mantarı ilaçlarının sayısı da oldukça fazladır. Ayak mantarı için ilaç tedavisine doktor kararı ile başlanır. Kullanılacak ilaçlar ayak mantarı çeşitleri doğrultusunda değişkenlik gösterir.
1. Travazol Krem
Dennatofitlere, mayalara ve maya benzeri mantarlara karşı etkili olan Travazol, deri üzerinde bulunan birçok zararlı mikroorganizmanın yok edilmesine yardımcı olur. Ayak mantarı ilaçları içinde en etkili olanlardan bir tanesidir.
Genellikle günde iki defa mantarlı bölgenin üzerine sürülmesi yeterlidir. Ancak doza doktorun karar vermesi daha doğrudur. Ayaklar temizlendikten sonra ince bir tabaka halinde sürülmesi yeterlidir. Tedavi tamamlandıktan sonra bir süre daha krem sürülmeye devam edilir.
2. EXODERIL Krem
EXODERIL krem de küf mantarları, maya mantarları ve diğer mantar üzerinde etkili ilaçlardan bir tanesidir.
Krem sadece mantar olan bölgeye değil mantarlı bölgenin çevresine de sürülür. İlaç kullanımına mantar iyileştikten bir süre sonra son verilir. Deri ve tırnak mantarlarının tamamında kullanıma uygundur.
3. Oceral Sprey
Oceral, ayak mantarı spreyi olarak kullanılan ilaçlardan biridir. Krem kullanmakta zorlananlar bu şekilde sprey kullanımını tercih edebilirler.
Mantar enfeksiyonu olan bölgeye ve çevresine sıkılarak uygulanır. Uygulama öncesi bölgenin temizlenmiş ve kurulanmış olması önemlidir.
4. Ketoral Krem
Ketoral krem, mantar tedavisinde kullanılan en güçlü ilaçlardan bir tanesidir. Ancak etken maddesi nedeniyle yan etkileri de oldukça fazla olan bir ilaçtır. Bu nedenle kesinlikle doktor kontrolü altında kullanılmalıdır.
Genellikle ilerlemiş mantar enfeksiyonlarında kullanılır. Başlangıç safhasındaki mantarlarda tercih edilmez. Krem haricinde şampuan formu da bulunur.
Tırnak mantarı, ayak ve el tırnaklarında görülebilir ancak ayak tırnaklarında görülme yüzdesi daha fazladır. Tırnakların deforme olmasına ve kalınlaşmasına yol açar.
Ayak mantarı olan kişilerde tırnak mantarı oluşma olasılığı yüksektir. Tırnaklar üzerinde sarı veya kahverengiye çalan çizgiler, lekeler şeklinde kendini gösterir. Tedavi edilmediği takdirde bütün tırnağı etkiler. ,
Tırnak mantarının en rahatsız edici noktası tırnağın görüntüsünü bozmasıdır. Zamanla tırnağın altına yerleşen mantarlar kalınlaşmaya ve tırnak yapısının değişmesine neden olur.
Tırnak mantarı neden olur sorusunun yanıtı ayak mantarının oluşma nedenleri ile aynıdır. Ayakların temizliğine dikkat edilmemesi, ayakta oluşan mantar enfeksiyonun önemsenmemesi, ortak alanlardan bulaşan mantarlar ve bunlara ek olarak tırnaklarda meydana gelen deformasyonlar tırnak mantarına yol açabilir. Tırnağın herhangi bir noktasının kırılması ya da zedelenmesi de mantar oluşumunu tetikleyebilir.
Tırnak mantarı da diğer mantar türleri gibi bulaşıcıdır. Bu nedenle mantar enfeksiyonu olanların özel eşyalarını başka kişilerle paylaşmamaları tavsiye edilir.
Tırnak mantarı da tıpkı ayak mantarı gibi bitkisel yöntemler veya her evde bulunabilen malzemeler ile tedavi edilebilir. Ancak burada gözden kaçırılmaması gereken nokta tırnak mantarının tedaviye dirençli olduğudur.
Öncelikle tırnak mantarı nasıl geçer diye merak edenlere sabırlı olamaları gerektiği söylenebilir. Tırnak mantarının tedavisi ayları bulan bir sürece ulaşabilir.
1. Çay ağacı yağı
Bilinen en güçlü doğal antiseptiklerden biri olan çay ağacı yağı, tırnak mantarı tedavisi için kullanılan en etkili doğal kaynaklardan bir tanesidir.
Su ve sabunla temizlenen tırnağın üzerine düzenli olarak her gün çay ağacı yağı sürmek mantarın bir süre sonra iyileşmesini sağlar.
Çay ağacı yağı çok kuvvetli bir yağdır. Yan etki yapması halinde kullanımı hemen kesilmelidir. Hamilelerde ve emziren annelerde kullanımı önerilmez.
2. VİCKS Krem
Soğuk algınlığı söz konusu olması halinde tıkalı burnun açılmasında kullanılan Vicks, tırnak mantarı tedavisinde de etkilidir.
Vicks tırnakların üzerine sürüldükten sonra üzerine pamuklu çorap giyilir. Bir gece bu şekilde bekletilir. Her gün düzenli olarak bu uygulamanın yapılmasıyla birlikte tırnaklar bir süre sonra yumuşamaya başlar. Bu noktadan sonra tırnakların törpülenmesi gerekir. Mümkünse tek kullanımlık bir törpü ile haftada birkaç sefer tırnakları törpülemek yeterli olacaktır. Tırnak mantarı Vicks kullanımı ile birlikte belirli bir süre sonra hafifleyecektir.
3. Limon
Bitkisel tedaviler arasında en etkili olanlardan bir tanesi de limondur. Asidik yapısı ile tırnakları yumuşatır, antibakteriyel özelliği ile de mantarlar ile savaşır.
Tırnak mantarı tedavisinde limon suyu ya da limonun kendisi kullanılabilir. Taze sıkılmış limon suyu tırnakların üzerine uygulanabilir ya da kesilmiş bir parça limon ile tırnaklar ovalanabilir. Bu uygulamada da yine düzenli olarak tırnakların törpülenmesi gerekir. Tırnaklar törpülendikçe mantarlı kısım da yok olur.
4. Yoğurt
Yoğurdun içinde bulunan probiyotikler laktik asit üreterek mantarların çoğalmasını önler ve zamanla etkilerini kaybetmelerini sağlar.
Bir parça pamuk yardımıyla her gün mantarlı bölgeye yoğurt sürülür. Yaklaşık yarım saat kadar bekletildikten sonra yoğurt yıkanır ve tırnaklar kurulanır. Günde iki ya da üç sefer bu uygulama yapılabilir. Doğal mayalanmış yoğurt kullanmak tedaviyi hızlandıracaktır.
Tırnak mantarını tedavi etmek için ilaç kullanmak da mümkündür. Bu ilaçlar mantara neden olan organizmaları ortadan kaldırırken tırnağın da incelerek eski görüntüsüne dönmesine yardımcı olur.
1. Nibulen Tırnak Cilası
Kutusunun içinde 3 gram tırnak cilası solüsyonu, 30 adet alkollü mendil, 14 adet tırnak törpüsü bulunan bu ilaç tırnaklar üzerine sürülerek uygulanır. Uygulama esasları kutunun içerisinde bulunan prospektüste anlatılmıştır. Cila tırnağa sürüldükten sonra bir sonraki işleme kadar temizlenmez. Ertesi uygulamada tırnak törpülenir ve alkollü mendil ile silinir. Ardından tekrar cilalanır.
2. Excilor Tırnak Mantarı Kalemi
Kalem şeklinde olan Excilor, tırnağa yerleşen mantarları yok eder. Excilor kullanılmaya başladıktan bir süre sonra tırnağın bozulan yapısı da düzelmeye başlar.
Mantarların, bulundukları yerde beslenmelerini önlemek ve üremelerini durdurmak amacıyla uygulanan bu yöntemin günde iki kez uygulanması yeterlidir.
3. FLUCAN Kapsül
Mantar tedavisinde haricen kullanılan ilaçların işe yaramadığı durumlarda hap kullanımı da tercih edilebilir. Mantar enfeksiyonlarını tedavi etmekte kullanılan bu ilaç kremlerin de etkisini artırır.
Kullanım dozu ve süresi doktor tarafından belirlenir. Antifungal olarak gruplandırılan ilaçlar arasındadır.
Tırnak mantarı özellikle yetişkinleri etkileyen bir sorundur. Bebeklik çağında ve çocuklarda tırnak mantarı son derece nadiren görülür.
Havuzlar, soyunma odaları, bağışıklık sisteminin zayıf olması, yanlış ayakkabı seçimi gibi yetişkinler açısından risk teşkil eden etkenler, çocuklarda tırnak mantarı oluşması için de tetikleyici olabilir. Ayrıca çocukların yetişkinlere göre daha hareketli olması tırnak kırılmalarına uygun zemini hazırlar. Çocukluk yaşlarında tırnak mantarı sorununun ortaya çıkması durumunda mutlaka bir doktor görüşü alınması gerekir.
Tedaviye ebeveynler değil uzman bir doktor karar vermelidir. Bebek ve çocuklarda uygulanabilecek her türlü doğal veya ilaçlı tedavi mevcut durumun daha da kötüleşmesine yol açabilir.
Çocuklarda tırnak mantarı ile mücadele etmenin bir başka yöntemi ise koruyucu yöntemler ile ilgili çocukların bilinçlendirilmesidir. Özellikle spor ile uğraşan çocuklar için bu bilgiler daha önemlidir.
Tırnak ve ayak mantarlarının tedavi süresinin uzun olması daha kolay tedavi yöntemleri geliştirilme ihtiyacını doğurmuştur. Tıbbın birçok alanında kullanılan lazer, mantar tedavisinde de uygulaması yapılan yöntemlerden bir tanesidir.
“Nd-Yag” olarak adlandırılan, lazer ışığı kullanılarak yapılan tedavinin kaç seans süreceği mantarın ne kadar yerleşmiş olduğuna göre değişir. Seanslar ortalama 10 dakika sürer. Seanslar ise aralarında 3-4 hafta olacak şekilde planlanır.
Lazer yöntemiyle tedavi edilen tırnak mantarında üçüncü aydan itibaren iyileşme belirtileri görülmeye başlanır. Yaklaşık altıncı ayın sonunda ise mantar tamamen ortadan kaybolur. Hastaların sosyal yaşantısını etkilemeyen bu uygulama ile gerçekleştirilen tedavi süreci genel olarak ağrısız geçer.
Tırnak ve ayak mantarı, tedavisi tamamlanmış olsa bile tekrar etme olasılığı yüksek hastalıklardır. Hem mantarın var olduğu sürece hem de tedavi sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalara dikkat edildiği sürece tekrar mantar oluşumu önlenebilir. Ayrıca mantarın bulaşmasını engellemek için de bazı tedbirler alınması gerekir.