Anayasa Mahkemesi (AYM), yabancı uyruklu kişinin sınır dışı edilme kararının yürütmesinin durdurulması için idare mahkemesine başvurusunun reddedilmesini "etkili başvuru hakkının ihlali" olarak değerlendirdi.
Başvurucunun, söz konusu durum karşısında etkili bir yargı yolu bulunmaması nedeniyle "etkili başvuru hakkının ihlal edildiği"ne karar veren yüksek mahkeme, yapısal sorunun çözümü için 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun ilgili maddesinde değişiklik yapılmasıyla ilgili durumun yasama organına bildirilmesine hükmetti.
Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, yasal yollardan Türkiye'ye gelen Rusya Federasyonu Kabardey-Balkar Özerk Cumhuriyeti vatandaşı Y.T'nin 2009'da evlediği Türk vatandaşı A.T'den 4 çocuğu oldu.
Yalova'da 2016'da kolluk kuvvetleri tarafından yapılan rutin araç kontrolünde gözaltına alınan Y.T, "yurda giriş yasağı" olduğu gerekçesiyle sınır dışı edilmek istendi.
Y.T'nin, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu doğrultusunda idare mahkemesine yaptığı itiraz üzerine, sınır dışı edilme kararı yargılama süreci bitinceye kadar durduruldu.
Bu süreçte, olağanüstü hal kapsamında 29 Ekim 2016'da yayımlanan kanun hükmünde kararname ile "yargılama süresince sınır dışı etme işlemlerinin durmayacağı" yönünde değişikliğe gidildi.
Yeniden sınır dışı edilmesi gündeme gelen Y.T, yaşadığı bölgede Rusya Federasyonu'nun sistematik asimilasyon politikaları uyguladığını, direnen halka işkence ve kötü muamele yapıldığını, sınır dışı edilmesi halinde işkence görüp infaz edilebileceğini belirterek Bursa İdare Mahkemesine yürütmenin durdurulması talebiyle dava açtı.
Mahkemenin, davayı "zaman aşımı" gerekçesiyle reddetmesi üzerine Y.T, "idare mahkemesinin etkili bir başvuru yolu olmaktan çıktığı" gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.
- Sınır dışı edilmeyecek
Söz konusu başvuruyu görüşen yüksek mahkeme, Y.T'yi haklı buldu.
Kötü muamele yasağıyla bağlantılı olarak Y.T'nin etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine hükmeden AYM, ihlalin yapısal sorundan kaynaklanması nedeniyle "pilot karar usulünün" uygulanmasına karar verdi.
Yapısal sorunun çözümü için 6458 sayılı kanunun 53. maddesinin ilgili fıkrasında değişiklik yapılması konusunun yasama organına bildirilmesini kararlaştıran yüksek mahkeme, aynı konuda yapılan başvuruların bir yıl ertelenmesine hükmetti.
İncelemesi ertelenen başvuruların listesinin Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü ve İnsan Hakları Daire Başkanlığa ile İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne gönderilmesini kararlaştıran mahkeme, yeniden yargılama sonuçlanıncaya kadar başvurucunun sınır dışı edilmemesine ve başvurucuya 10 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
- İhlal doğrudan kanundan kaynaklı
AYM kararının gerekçesinde, söz konusu ihlalin, idari makamların veya derece mahkemelerinin Anayasa'ya uygun yorum yapmalarına imkan vermeyecek açıklıktaki bir kanun hükmünü uygulamaları nedeniyle doğrudan kanundan kaynaklandığı belirtildi.
Düzenlemenin, hakkında sınır dışı etme kararı alınan kişiyi mahkemeye başvurmasına olanak tanımadan ülke dışına çıkarma imkanı tanıdığına dikkat çekilen gerekçede, ihlalin ve sonuçlarının giderilebilmesi, benzer nitelikteki diğer başvuruların idari mercilerce bu yolla çözülmesi ve benzeri yeni ihlallerin önüne geçilebilmesi için ihlale yol açan kanun hükmünün gözden geçirilmesi gerektiğinin altı çizildi.