Tüm yaşantımızı doğumdan yetişkinliğe kadar birçok aşamalardan geçerek şekillendirir ve tamamlarız... Özellikle yaşamın ilk 5 yılının aktif ve etkin kullanılması tüm gelişim alanlarının olumlu ilerlemesi açısından önemlidir. Çağımızda hızlı yaşam şekli, çalışan annelerin artması, boşanmaların normalleştiği günümüzde aile değerleri ve aile içi rollere bakışımızda değişimlere uğramıştır. Aile bireylerinin görev dağılımları, rolleri ve tutumları tüm bu değişimlerden etkilenmiştir. Bu rollerden biri de baba rolüdür.
Çocuk ve aile kavramları söz konusu olduğunda babanın rolü çok az değinilen bir konudur. Genelde baba, otorite ve ailenin geçimini sağlayan bir role sığdırılmıştır. Bu role sığmaya çalışan baba, çocuğuyla etkileşim ve iletişim esnasında kendini sınırlandırmakta bu durumda birçok kayba neden olmaktadır. Oysa baba olmak yeni bir hayata yön vermek, gelişimi etkilemek, toplumda belli bir yeri edinerek o konumu korunmasını sağlamaktır.
Genelde çocuk = anne denklemi ile anne ve babanın eş değerde görülmeyen bir baba anlayışına sahibiz. Aslında iyi bir baba, iyi bir anneden farklı görülmemelidir. Baba demek, anlayışlı, ilgili ve güçlü kavramlarını barındıran bir rol olmalıdır.
**Yapılan birçok araştırma anne ve baba arasındaki farklılıkları ortaya koymaktadır. Sonuçlarına baktığımızda,
2. Çocuğun bakım işleri açısından: Yapılan araştırmalar çocuğun bakım işlerinde %70 anne, %30 da babanın etkin olduğunu göstermektedir. Oysa babalarda çocuğun bakım işlerinde etkin olabilirler. Babalar üzerinde yapılan bir araştırmada babaların bir kısmından doğumdan sonra ilk 3 gün boyunca bebekleri ile 1 saat göz kontağı kurmaları istenmiş. Daha sonraki süreçte ilk 3 ay içerisinde bu babaların göz kontağı kurmayan babalara oranla çocuğun bakımında daha fazla rol aldığı görülmüştür.
3. İlişkiler açısından: Anne çocuğunu severken daha duygusal, daha fazla ten teması katarken babalar daha çok sarılma, zıplatma yada fiziksel etkileşimde bulunmaktadırlar.
4. Roller: Toplumumuzda annenin korumacı ve anaç yanı yanında babanın korumacı ve güçlü olarak görülmesi anne ve baba arasındaki farklılıklara neden olmaktadır.
5. Değer farklılığı: Anne ailenin duygusal, mutluluk ve sevgi boyutunu doldurmaya çalışırken baba ahlaki değerleri, evin güvenliği ve korunma boyutunda aktif rol alır.
Babaların çocuk gelişimine olan etkilerini ise yapılan araştırma sonuçlarına göre şöyle sıralayabilirim.
• Eğer anne ve baba arasındaki ilişki sağlıklı değilse anne içinde yaşadığı sevgi boşluğunu çocuğuna veriyor. Bu durumda da çocukta farklı davranış sorunlarının oluşmasına neden oluyor.
• Babalar sanılan aksine çocuğun 3 yaşından itibaren etkili değil, doğumundan itibaren etkililer.
• Babaların bebeklik döneminde değil çocukluk ve ergenlik dönemlerinde daha aktif rol oynamaktadırlar.
• Doğuma katılan babaların, katılmayan babalara göre bebeğin 6-36 haftaya kadar bakımların da oldukça aktif rol aldığı görülmektedir.
• Zeka gelişiminde etkilidir. Babasız yada baba ilgisinden yoksun yetişen çocuklarla babasıyla beraber olan çocuklar arasında zeka puanı olarak anlamlı farklılıklar gözlenmiştir.
• Babanın anneye oranla çocuğun bağımsızlığını kazanmasında ve keşfetme yeteneğinde olumlu etkileri vardır.
• Baba çocuğu için iyi bir oyun arkadaşıdır.
• Çocuğun cinsel kimliğini kazanmasında rol modeldir. Erkek için erkeksi özelliklere model olurken, kızlar içinde erkeklerle olan iletişimlerinde etkili olmaktadır.
Baba tutumları da çocuğun ileride ki kişiliğinin şekillenmesinde önemli etkendir.
• Otoriter baskıcı olan babaların çocukları, çekingen, utangaç ve içe kapanık, baba rolünü yeterince veremeyen daha müsahamalı ve zayıf babaların çocuklarında, ciddi davranış sorunları ( özellikle hırsızlık ve evden kaçma)
• İlgili ve dengeleyici tutumda bulunan babaların çocuklarının, ise lider özellikler taşıdığı ve daha uyumlu oldukları görülmektedir. Yüksek benlik algısına ve özgüvenine sahip çocuklar için babalarımıza önerilerim.
• Çocuğunuzla randevulaşa bilirsiniz. Günün belli saatinde ortalama 30 dakikanızı çocuğunuzla birebir oyun için ayırın. Bunu ortalama haftada 2-3 gün yapın. Oyun esnasında sadece çocuğunuzla siz olun. Anne ya da diğer bireyler oyununuza katılmasın. Unutmayın ki bu çocuğunuz için sizinle geçirdiği özel bir zaman..
• Çocuğunuzun eğitiminde aktif katılım gösterin. Derslerini yapmada ve çalışmada yol gösterici bir rehber olun.
• Aile içi etkinliklere vakit ayırın. Ailenizle beraber sosyal aktiviteler yaratın ve uygulayın. Bu bir piknik, kamp yada doğada yürüyüş olabilir.
• Özellikle evin sorumluluğunu içeren bazı görevlerinizi çocuğunuzla yapın. Alışverişe gitmek, tamir yapmak yada bir iş organize etmek.. Ona da görev verin ve tadını çıkarın.
• Ona iyi bir model olmaya çalışın.. Davranışlarınızla, konuşmalarınızla ve ilişkilerinizle.. Sizi izleyecek ve sizin gibi yapmak isteyecektir. Bu nedenle sürekli izlendiğinizi unutmayın.
İyi dileklerimle,
Şenay Yılmaz