Toplardamar yetmezliği ya da venöz yetmezlik; toplardamarlar kanının basıncının artması, birikmesi ya da göllenmesi sonucunda ortaya çıkan ve çok geniş belirtileri olan bir hastalıklar bütünüdür. Prof. Dr. Cüneyt Köksoy, toplardamar yetmezliğinin belirtilerini ve tedavisini anlattı.
Venöz yetmezlik nedir?
Venöz yetmezlik aslında çok sayıda sorundan kaynaklanabilen ve belirtilerine göre tanımlanan bir hastalıktır. Venöz yetmezlik belki erişkinlerin en yaygın hastalığıdır. Erişkin insanların yarıya yakınında venöz yetmezlik belirtileri vardır. Örneğin toplumda tam anlamı ile bu isimde bilinmese bile, venöz yetmezliğin en yaygın çeşidi varislerdir.
Derin toplardamarların yetmezliği nedir?
Bacaklarımızdaki toplardamarlar derin ve yüzeysel olmak üzere başlıca iki çeşittir. Yüzeysel toplardamarlardaki ters (reflü ya da kaçak) akıma bağlı sorunların başlıca bulgusu varislerdir. Ancak derin damarlardaki benzer durumun bulguları ise genellikle ağrı, şişlik, ayak bileklerinde renkte koyulaşma ve yaralar gibi daha ciddidir. Ülkemizde ne yazık ki venöz yetmezlik denince bu son grup anlaşılmaktadır.
Derin toplardamarlarda genelde pıhtı ya da derin ven trombozu sonrası kaçak ya da reflü oluşur. Bununla beraber derin ya da ana damarlardaki kaçak ya da reflü ile ifade edebileceğimiz bu durum gerçekte oldukça nadirdir. Derin ya da yüzeysel fark etmez, venöz yetmezlik diyebilmek için renkli Doppler ultrasonografinin hasta ayakta dururken yapılması gereklidir.
Buna karşın ülkemizde hastaların çoğuna bu inceleme yatarak yapılmakta ve çok sayıda hastaya hatalı olarak venöz yetmezlik tanısı konulmaktadır. Bu nedenle bacaklarında hiçbir venöz yetmezlik bulgusu olmayan birçok hasta yanlış yere venöz yetmezlik tanısı alıp endişelenmektedirler.
Venöz yetmezliğin belirtileri nelerdir?
Örneğin kılcal damar varisleri ya da tıptaki adı ile telenjektaziler en hafif ve en sık karşılaşılan venöz yetmezlik çeşididir. Bacaklardaki varisler, bacaklardaki toplardamar hastalıklarına bağlı şişlikler, ayak bileklerindeki kahverengimsi lekeler ve renk değişiklikleri, özellikle bilek çevresinde açılıp, uzun sürede kapanan yaralar venöz yetmezliğin diğer belirtileri arasındadır.
En basit hali ile varis kadınların %25-33, erkeklerin ise %10-20 sinde vardır. Bacaklarda şişlik ve ayak bileklerinde renk değişiklikleri ile seyreden toplardamar yetmezliğinin daha ileri aşamaları ise toplumun %3-11 inde vardır.
Venöz yetmezlik tedavi edilebilir mi?
Venöz yetmezlik nedenine göre değişmekle beraber büyük oranda tedavi edilebilen bir hastalıktır. Venöz yetmezlik bulguları gösteren bir hastada yapılması gereken, detaylı bir muayene ve doppler ultrasonografi incelemesi ile venöz yetmezliğin nedeninin belirlenmesi ve ona göre tedavinin planlanması gerekir.
Ana hatları ile yüzeyel toplardamarlarda yetmezlik olduğunda yerine göre lazer, radyofrekans, ameliyat, köpük ya da yapıştırıcı ile kaçak olan damar kapatılır. Eğer derin toplardamarlarda tıkanıklığa bağlı olarak venöz yetmezlik gelişmiş ise özellikle kasıkta ve kasıktan yukarıdaki tıkalı damarlar stentlerle açılır.
Eğer tıkanıklık yok sadece derin toplardamarda kaçak varsa ki oldukça nadirdir. Kapak onarım ameliyatları ile tedavi edilir. Görüldüğü gibi venöz yetmezlik nedeni belirlendiğinde büyük oranda tedavi edilebilen bir hastalıktır.