Bağırsak fistülleri kendiliğinden kapanabilir mi?
• Bağırsak fistülleri % 15-70 oranında kendiliğinden kapanabilir.
• Fistül debisi 500 ml/gün’den az miktarda ise
• Fistül süresi 6 haftadan kısa ise
• İnce bağırsağın üst kısmındaki fistüller
• 40 yaşın altında olan ve iyi beslenen hastalar
• Serum albümin düzeyi 2.5 gr’dan fazla olan hastalarda bağırsak fistülü kendiliğinden kapanabilir.
Bağırsak fistülleri hangi durumlarda kendiliğinden kapanmaz?
• Kanser varlığı
• Fistül yolunda (trakt) yabancı cisim varlığı
• Fistülün ilerisinde bağırsak tıkanıklığı varlığı
• Epitelize olan kısa (< 2 cm) fistül yolu (traktı)
• Fistül debisinin 500 ml/gün’den fazla olması
• Fistül süresi 6 haftadan uzun ise
• Boşalmayan apse boşluğu
• Işın tedavisi sonrasında gelişen bağırsak fistülleri
• Aktif dönemde iltihabi bağırsak hastalığı (İBH)
• Yüksek debili fistüller (500 ml/gün’den fazla)
• Serum albümin düzeyi 2.5 gr’dan az ise
Bağırsak fistülleri nasıl tedavi edilir?
Bağırsak fistüllerinin tedavisinde mutlak bir ekip çalışması gereklidir. Genel Cerrahi Uzmanı, uygun kalori ve diyetin ayarlanması amacı ile diyetisyen, yara bakımının uygun şekilde gerçekleştirilebilmesi için stoma hemşiresi ile birlikte ekip olarak çalışır. Bağırsak fistülünün kadınlık organlarını ilgilendirmesi durumunda (rektovajinal fistül) Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı ve bağırsak ile idrar yolu arasında fistül olması durumunda (enterovezikal fistül) ise Üroloji Uzmanı ile birlikte çalışmak gerekebilir.
1. Beslenme: düşük debili (< 200 ml/gün) bağırsak fistüllerinde 1-1.5 g/kg/gün protein, yüksek debili bağırsak fistüllerinde 1.5-2.5 g/kg/gün protein veya 2,500 – 3,000 kcal / gün enerji verilir.
a. Enteral beslenme solüsyonları (mamalar): düşük debili bağırsak fistüllerinde, özellikle ince bağırsağın üst kısmından emilen glutamin veya arginin içerikli enteral beslenme solüsyonları veya mamalar verilir. Bu sayede yüksek kalori, eser element ve vitamin desteği ile fistülün kapanmasına besin desteği verilmiş olur.
b. Parenteral beslenme solüsyonları: yüksek debili bağırsak fistüllerinde, ağızdan gıda ile beslenemeyen hastalarda ve fistülün alt kısmında tıkanıklık olan hastalarda ise ağızdan beslenme kesilir ve bazı hastalarda fistül ağzından boşalan bağırsak sıvısını azaltmak için burundan mideye giden sonda (nazogastrik sonda) yerleştirilerek mide ve ince bağırsak sıvısı dışarıya alınır ve hastaya özellikle ana toplar damarlardan özel bir kateter yardımı ile total parenteral beslenme (TPB) solüsyonları verilir. Bu sayede hastaya yüksek kalori, eser element ve vitamin desteği, damar yolu ile sağlanmış olur. Ağızdan gıda alımının kesilmesi ile sindirim sisteminin salgısının % 30-50 oranında azaldığı ve uygun beslenme desteği ile bağırsak fistüllerinin % 75’inin kapandığı bilinmektedir.
2. VAC tedavisi: yüksek debili bağırsak fistüllerinde yarayı kontrol altına alabilmek amacı ile VAC (vacum assisted closure) tedavisi adı verilen yaranın özel süngerimsi bir sistem ile sarılıp gelen bağırsak sıvısı (özellikle safra), deriyi tahriş etmemesi amacı ile belirli bir süre için vakum veya emme yöntemi ile bir plastik kap içine alınır. Bu şekilde yara iyileşmesi daha hızlanır ve yara bakımı çok daha kolaylaşır.
3. İlaç tedavisi
a. Octreotid / Somatostatin: uygulamayı takiben 48 saat içinde fistül debisinde % 40-95 arasında azalma sağlar.
b. Metronidazol + Siprofloksasin
c. Azathioprine
d. Metotrexat
e. Siklosporin
f. İnfliximab / adalimumab / certolizumab
g. Fibrin yapıştırıcı uygulaması: fistül içine tutkal gibi fibrin yapıştırıcı veya fibrin glue adlı yapışkan sıkılır. Sıklıkla endoskopik olarak fistül deliği içine sıkılır.
4. Ameliyat: özel durumlarda ameliyat ile fistülün düzeltilmesi kararı alınabilir, ancak bu durum sıklıkla yeni fistüllerin oluşması riskini de taşımaktadır.
Bağırsak fistülleri yaşam tehdidi oluşturur mu?
1980’lerde bağırsak fistülleri yaklaşık % 40 oranında hatanın yaşamını kaybetmesi ile sonuçlanırken, günümüzde bu oran % 20’ye düşmüştür.