1. Sodyum fosfat: çok yaygın olarak kullanılan bir bağırsak temizliği yöntemidir. Kullanımında etkin bir bağırsak temizliği gerçekleşir. Hastalar ilacın tadından, kramp şeklinde karın ağrıları, bulantı, kusma, baş dönmesi gibi yan etkilere neden olabilmektedir.
2. Müshil ilaçları: en yaygın olarak kullanılan yöntemdir. Keighley ve ark. çalışmasına göre, tatminkar bağırsak temizliği yaratma oranı % 70 civarındadır.
3. Elementer diyet: posadan fakir ve az lifli diyet ile beslenme, Keighley ve ark. çalışmasına göre, % 17 oranında tatminkar bir bağırsak temizliğine olanak sağlamaktadır.
4. Bağırsak yıkama (irrigasyon işlemi): burundan mideye giden bir sonda takılarak serum verilir ve tüm bağırsak bu sayede yıkanır. Bu yöntem, ilk olarak Hewitt ve Crapp tarafından tanımlanmış, süratli ve hastanede yatan hastalarda tercih edilen bir tekniktir. Hastalar işlemin başlangıcından 40-60 dakika sonra ilk dışkılamalarını yaparlar ve ortalama 4 saat içinde 10-14 Lt arasında verilerek bağırsak temizliği tamamlanır.
5. Polietilen glikol: İlk olarak Davis tarafından tanımlanan polietilen glikol veya PEG solüsyonu, dört saat içinde, ortalama olarak 4 Lt olarak içilir. Genellikle önerilen her 15 dakikada 250 ml solüsyonun içilmesidir. Bu solüsyonun içinde 125 mmol/L sodyum, 40 mmol/L sülfat, 35 mmol/L klor, 20 mmol/L bikarbonat, 10 mmol/L potasyum bulunur. Tuzlu olması nedeni ile içimi biraz güç olabilir, bu nedenle elma suyu, soğuk çay, limonata vb. sıvılarla birlikte alınabilir. Beck ve ark. PEG ile % 90 civarında tatminkar bağırsak temizliği sağlandığını bildirmişlerdir.
6. Mannitol: hipertonik bir sıvı olup, en az 4 Lt olarak verilir. Tatminkar bağırsak temizliği yaratma oranı % 80 civarındadır. Haress ve ark. çalışmasında, mannitol ile gerçekleştirilen bağırsak hazırlığı sonrasında yara enfeksiyonu oranı % 41 ve serum fizyolojik ile yapılan bağırsak hazırlığında % 16 olarak belirlemişlerdir. İki ayrı çalışmada Keighley ve Taylor mannitol ile yapılan bağırsak temizliği sonrasında, kolonoskopide belirlenen bağırsak poliplerinin koter ile yakılarak alınması (endoskopik polipektomi işlemi) sırasında, bağırsak gazlarının patlamaya neden olma olasılığının ortaya çıktığını belirtmişlerdir. Bu iki yan etkisi nedeni ile, mannitol, bağırsak hazırlığında ilk dönemlerdeki gibi tercih edilme özelliğini yitirmiştir.
Ameliyat hazırlığı için yapılan bağırsak hazırlığı sırasında antibiyotik etkili midir?
Clarke ve ark. çalışmasında kalın bağırsak ameliyatı öncesinde antibiyotik verilmediğinde enfeksiyon oranının % 35 ve ameliyat öncesindeki dönemde neomisin ve streptomisin adlı antibiyotiklerin verildiğinde ise bu oranın % 10 civarına düştüğünü belirlemişlerdir. Keighley ve ark. 1979 yılındaki çalışmalarında, kalın bağırsak ameliyatları öncesinde tablet şeklinde antibiyotikler ile % 36 ve damardan iğne ile verilen antibiyotikler ile % 6 oranında enfeksiyon belirlenmiştir.
Bağırsak hazırlığının işlemin bir gün öncesinde veya birkaç gün öncesinde yapılmasının bir farkı var mıdır?
Günümüzde, bağırsak temizliği sıklıkla işlem, girişim veya ameliyattan bir gün önce gerçekleştirilir. Bazı endoskopistler ise işlemden iki veya üç gün önce parçalara bölerek veya ufak dilimler halinde bağırsak temizliğinin yapmayı tercih ederler. Bir yöntemin, diğerine üstün olduğuna dair kesin bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bazı gruplar ise bağırsak temizliğini sabahtan gerçekleştirip, kolonoskopi tetkikini aynı gün öğleden sonra yaparlar.