Eski çağlarda buzdolabı olmadığı için yiyecekler çabuk bozuluyordu. Bozulan yiyeceklerin tadını gizlemek için bolca baharat kullanılıyordu. Günümüzde ise baharatlar daha çok yiyeceklerin lezzetini artırmak için kullanılıyor. Dünyada en çok baharat kullanan ülke Hindistan'dır, ülkemizde ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde baharat kullanımı çok yaygındır.
Baharatlar her ne kadar yiyeceklerin lezzetini artırmak veya yiyecekler üzerinde mikrop oluşumunu önlemek için kullanılsa da son yıllarda bazı araştırmalarla da sağlığa olumlu etkileri olduğu gösterildi.
İşte Baharatların faydaları:
• Hiç kalorileri yoktur, kilo kontrolünde güvenle kullanılabilirler
• Metabolizmayı hızlandırırlar
• İştahı keserler
• Tatlı ihtiyacını azaltırlar
• Barsak çalışmalarını hızlandırırlar
• Kan yağlarını azaltırlar
• Sindirim istemini düzenler
Türk Mutfagının Olmazsa Olmazları:
Ülkemizde en çok kullanılan baharatlar kırmızıbiber, karabiber, kekik, tarçın, hardal, karanfil ve kimyondur.
Kırmızı Biber: Kırmızı biberin içindeki kapsaisin isimli maddenin, metabolizmayı hızlandıracağı ve kilo vermeyi kolaylaştıracağı biliniyor. Ayrıca kırmızı biberin boşaltım sistemine iyi geldiği ve bağırsak hareketlerini de artırarak kabızlığa karşı iyi bir çözüm olabileceği düşünülüyor, ancak aktif hemoroid sorunu olanların dikkatli olmasında fayda var.
Karabiber uzun yıllardır ülkemizde çok tüketilen baharatların başında gelir. Karabiberin grip, soğuk algınlığı gibi hastalıklarda vücut direncini artırdığı biliniyor. Özellikle çorbaların içine bolca eklendiğinde vücutta rahatlama yapıyor. Boğaz ağrısında nane ile birlikte çay olarak içildiğinde boğazdaki lokal mikroplara tesir ediyor ve boğaz ağrısına gargara etkisi yapıyor.
Kekik: Çok güzel kokusu olan, et yemeklerinin vazgeçilmezi kekik için pek çok şey söylenebilir. Mideyi rahatlatır, gaz oluşumunu önler. Bununla birlikte özellikle kan kolesterolünü düşürücü etkisi vardır. Ege bölgesinde kekik suyu olarak daha çok üretilen kekiğin, yemeklerde sonra bir kahve fincanı olarak tüketildiğinde sindirimi kolaylaştırdığı biliniyor.
Tarçın: Tatlıların baş tacı olan tarçın aynı zamanda vücudun şeker ihtiyacını azaltır. Özellikle şeker hastalarında veya insülin direnci olanlarda meyvelerin üzerine bir tatlı kaşığı olarak eklendiğinde metabolizma üzerine olumlu etki yapar. Ağız kokusuna birebir olan karanfille birlikte rulo tarçın olarak kaynatılıp içildiğinde şeker isteğini köreltir. Karanfili sade olarak çiğnemekte ağız mukozasındaki yaraları iyileştirir ve ağız sağlığına katkıda bulunur.
Kimyon deyince bir çoğumuzun aklına kurubaklagiller gelir. Aslında haksız da sayılmayız çünkü kimyon kurubaklagillerin sindirimi sırasında ortaya çıkan gazları yok etmede birebirdir. Her tür kurubaklagil yemeğine çok yakışır. Emziren annelerde tane kimyon, ısırgan ve anason çay olarak demlenip içildiğinde hem süt salgılanmasını artırır hem de bebekte de gaz oluşumunu önler, bebeğin daha rahat uyumasını sağlar.
Biberiye: Biberiyenin içeriğinde bulunan bileşenler vücut iltihaplarının iyileşmesine yardımcı olarak birçok kronik hastalığın riskini azaltır. Kalp sağlığı için de faydalı olan biberiye aynı zamanda baş ağrılarının dindirilmesine ve konsantrasyonun artmasına yardımcı olur.
Biberiyeyi etinizi veya domates sosunuzu marine ederken kullanabileceğiniz gibi, kek veya tahıllı ekmeklere de katabilirsiniz. Baş ağrısı için ise bir çay kaşığı kuru biberiyeyi ayırın ve içmeden önce sıcak suyun içinde beş dakika boyunca demleyin.
Zerdeçal: Yapılan araştırmalar zerdeçalın beyin sağlığı ve yaşlanmaya bağlı bilişsel sağlık üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda iltihap gidericidir, karaciğeri kuvvetlendirir, kansere karşı korur ve kalp hastalıklarını önler.
Nane: Hazımsızlığın, mide bulantısının ve midedeki gazın azalmasına yardımcı olur. Aynı zamanda stres giderici ve rahatlık verici bir özelliği de vardır. Soğuk algınlıklarına ve öksürüğe iyi gelir. Diş ağrısını dindirir ve kötü ağız kokusunu azaltır.
Naneyi yemeklerinize lezzet katmak amacıyla kullanabileceğiniz gibi çayını da yapabilirsiniz. Beş adet yaprağı beş dakika boyunca demleyin, süzün ve yemek sonrasında için. Boğaz ağrınızı hafifletmek istiyorsanız da süzülmüş sıvıyı soğumaya bırakın ve gargara yapın.
Zencefil: Zencefilin faydaları saymakla bitmez; soğuk algınlığına iyi gelir, balgam söktürür, bulantı giderir, bağışıklık sistemini güçlendirir, romatizma ağrılarına iyi gelir ve eklem ağrılarını azaltır.
Zencefilin sert ve şekerli tadını tamamlamak için onu taze meyve dilimleri üzerine serperek veya soğuk yoğurt, dondurma gibi yiyeceklerle karıştırarak kullanabilirsiniz. Sağlıkta en fazla verimi almak için zencefili bal ile karıştırarak; buharda pişirilmiş havuç veya ızgara somon filelere ekleyebilirsiniz.
Baharatları azar azar satın alın
Baharatları satın alırken ambalajlı ve az satın almak en doğrusudur. Açıkta ve nemli ortamda tutulan baharatlar küflenebilir ve tazeliğini kaybeder. Satın alınan baharatlar ya cam bir saklama kabında ya da nem geçirmez buzdolabı naylon poşetlerinde saklanabilir. Mutfağın en serin yerinde karanlıkta ve ocaktan uzakta tutmakta fayda var. Mümkünse buzdolabı kapağında saklamak en doğrusudur.