Bahriye Üçok kimdir?

Bahriye Üçok, 1919 yılında Trabzon'da dünyaya geldi.

İlköğrenimini Ordu'da tamamladıktan sonra İstanbul Kandilli Kız Lisesi'ne devam etti. Bahriye Üçok, daha sonra öğrenimine Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde devam etti. Ortaçağ ve Türk-İslam Tarihi Bölümü'nde aldığı eğitimin yanı sıra Devlet Konservatuarı Opera Bölümü'ne de kaydoldu ve iki fakülteden de mezun oldu. Mezuniyetinin ardından önce Samsun'da daha sonra da Ankara'da toplam 11 yıl süreyle lise öğretmeni olarak görev yaptı.

Bahriye Üçok, 1953'te Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde bir ilk gerçekleşti; zira Bahriye Üçok fakültenin ilk kadın öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Akademik kariyeri 1957'de doktor olmasıyla hız kazanan Üçok, 1964 yılında ise "İslam Devletleri'nde Kadın Hükümdarlarla" adlı tez çalışmasıyla doçent ünvanını aldı. İyi derecede Farsça ve Arapça bildiği için İslam dini üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda Kur'an-ı Kerim'e bağlı kalarak İslamiyet'i çağdaş, gerçekçi ve dinin özünde bulunan hoşgörüyle yorumladı. Radikal gruplardan bu nedenle tehditler almaya başladığı için Üçok, akademik çalışmalarına bir süre ara vermek zorunda kaldı.

Reklam
Reklam

1971 senesinde dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından kontenjan senatörü seçilen Üçok'un aktif siyasi yaşamı da bu şekilde başlamış oldu. Beş yıl süresince Cumhuriyet Senatosu divan üyeliği yaptıktan sonra 1977'de CHP'ye katılan Bahriye Üçok, 1983 yılında Halkçı Parti'nin kurucu üyesi oldu. 1984'te yapılan genel seçimlerde bu partiden Ordu milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.

1986 yılında SHP'ye geçen siyasetçi, Kasım 1988'de katıldığı bir TV programında "İslam'da örtünmenin ve oruç tutmanın zorunlu olmadığını" açıklaması üzerine "İslami Hareket" adlı örgütten tehditler almaya başladı. 1990'da parti meclisi üyesi olarak seçildikten kısa bir süre sonra Üçok, 6 Ekim 1990 günü Ankara'daki evine gönderilen kitap paketini açmaya çalışırken içine yerleştirilen bombanın patlaması sonucu hayatını yitirdi. Siyasetçi o dönemde partisi SHP için bir laiklik raporu hazırlıyordu.

Türkiye'nin yetiştirdiği çok önemli bir isim olan siyasetçinin ölümünün ardından adı İzmir'de önemli bir meydana; Artvin ve Ankara'da da bir caddeye verildi.

Reklam
Reklam

Doç. Dr. Bahriye Üçok’a düzenlenen bombalı saldırıyı PKK üstlenmiştir. Saldırıyı gerçekleştiren Türkiye Devrimci Halk Partisi İzmir sorumlusu Gülay Calap ise 16 Ocak 1994 tarihinde İzmir’de gözaltına alınmış, 12 yıllık hapis cezasının ardından DTP Parti Meclisi üyesi olarak 2007 Nevruz'unda Çanakkale’ye gelmiştir. Calap, 2007'nin Kasım ayında yapılan parti kongresinde DTP Genel Başkan Yardımcısı olmuştur. 21 Mart 2007 tarihinde, DTP'nin Çanakkale'de gerçekleştirdiği Nevruz etkinliğinde yaptığı konuşmada, bölücü terör örgütü PKK’yı ve lideri Abdullah Öcalan’ı övmüş bu sebepten adliyeye sevkedilmiş ancak yapılan duruşmaların hiçbirine katılmamıştır.

Bombalı paketi kabul eden 'kargocu kız' olarak da tanınan Gülay Calap, uzun süre ortadan kayboldu. 16 Ocak 1994 tarihinde İzmir'de PKK'nın yan kuruluşu olarak sayılan Devrimci Halk Partisi'nin İzmir sorumlusu olarak gözaltına alındı.[2]

SHP Parti Meclisi üyesi olan Doç. Dr. Bahriye Üçok, katledildiği sırada SHP için bir laiklik raporu hazırlamaktaydı. Üçok, katıldığı toplantılarda sık sık laiklik, kadın hakları ve irtica tehlikesi üzerinde durmuş ve "laikliğin savunucusu ilahiyatçı" olarak tanınmıştır.

Reklam
Reklam

Fransızca, Arapça ve Farsça bilen Üçok, "İslam'dan Dönenler", "Yalancı Peygamberler" ve "İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar" adlı üç kitap yayımlamıştır.

Ölümünün ardından adı, İzmir'de önemli bir meydan[3], bir bulvar[4] ve bir mahalleye[5]; Artvin[6], Edirne[7] ve Ankara'da[8] da birer caddeye, İstanbul Kadıköy Belediyesi tarafından da bir çocuk yuvasına[9] verilmiştir.

Eserleri

"İslam'dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler", İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 1967

"İslam'dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler", Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1981.
"İslam'dan Dönenler ve Yalancı Peygamberler Hicri 7. - 11. Yıllar", Cem Yayınevi - İslam Araştırmaları, İstanbul, 1996.

"İslam Devletinde Kadın Hükümdarlar", Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1965.

"İslam Devletlerinde Türk Naibeler ve Kadın Hükümdarlar", Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları - İslam Tarihi, Ankara, 1981.
"İslam Devletlerinde Türk Naibeler ve Kadın Hükümdarlar", Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2011.

"Atatürk'ün İzinde Bir Arpa Boyu", Cem Yayınevi, İstanbul, 2000.
"Şeriat Sarmalında Türkiye", Cumhuriyet Kitapları - Siyasal Bilimler, İstanbul, 2010,
"İslam Tarihi Emeviler Abbasiler (Bilim ve Kültür Esereri Dizisi MEB. Ankara 1983)

Reklam
Reklam

adlı yapıtları bulunan Üçok, birçok makale ve araştırma yazısı da kaleme aldı. Aly Mazahéri'nin "Ortaçağda Müslümanların Günlük Yaşayışları" adlı yapıtını da Türkçe'ye kazandırdı.[10]

Anahtar Kelimeler: