"Çocuğumu emanet edeceğim kişi kim olmalı?" Çalışan anneler için hayati önem taşıyan bu sorunun yanıtı için Mynet Kadın olarak işin uzmanına danıştık.
Çocuk bakıcısı seçiminde dikkat edilmesi gerekenleri Acıbadem Üniversitesi Atakent HastanesiÇocuk ve Genç PsikiyatristiDr. Özlem Şireli açıkladı.
Bakıcı seçerken nelere dikkat edilmeli?
Son yıllarda özellikle büyük kentlerde çalışan annelerin sayısı giderek artıyor. Özellikle çalışan anne için çocuk bakımında bakıcının önemli bir rolü var. Anne babalar uygun bakıcı seçimi konusunda kararsızlıklar yaşayabiliyor. Nitelikli bir çocuk bakımı için çok sayıda bilgi ve beceri gereklidir.
İyi bir bakım verici çocuğa karşı içtenlik ve sevgi göstermeli, çocuğun sözlü ve bedensel tepkilerini takip edebilmeli, anlayabilmeli ve doğru karşılıklar verebilmelidir.
Onunla beraber olmaktan keyif aldığını çocuğa yansıtabilmelidir. Bebeğin bireysel özelliklerinin, güçlü ve zayıf yanlarının farkında olmalı, mevcut riskler açısından koruyucu olurken aynı zamanda onun gelişimini de destekleyici yönde davranabilmelidir. Çocuğun uyku, yemek ve oyun gibi günlük temel aktivitelerine özen göstermelidir.
Bakıcıda olmazsa olmaz özellikler:
• Bakıcının çocuk bakımı ve gelişimi konusunda eğitim ve deneyimi olmalı.
• Çocuk bakımına engel oluşturacak düzeyde ruhsal ve/veya bedensel bir hastalığı olmamalı.
• Yakın, sosyal, sıcak ilişki kurabiliyor olmalı.
• Çocuğun hem sözel hem bedensel tepkilerini anlamalı, uygun yanıtlar verebilmeli.
• Sorumluluk sahibi olmalı, çocuğun uyku, yemek ve oyun saatlerine özen göstermeli.
• Anne ve babayla uzlaşmacı bir tavır içerisinde olabilmeli. Öncesinde belirlenen ortak tutumları gün içerisinde çocukla beraberken de sürdürebilmeli. Sonrasında mutlaka anne babaya günlük aktiviteleri hakkında bilgi vermeli.
• Uzun süreli bakım verebilmeli. Sık bakıcı değişkliği çocuğun ruhsal ve bilişsel gelişimini olumsuz yönde etkiler.
Bakıcının yabancı olması çocuğun gelişimini nasıl etkiler?
Bahsedilen olmazsa olmaz niteliklere sahip olduğu sürece bakıcının sadece yabancı uyruklu olması, çocuğun gelişimine olumsuz herhangi bir etkisi olmaz. Ancak bakıcının, ailenin ana dilini biliyor, anlaşılır ve net konuşabiliyor olması çocuğun dil-bilişsel gelişimi açısından önemli. Çocuk konuşmayı en iyi bakım vereninden öğrenir. Dil gelişimi çocuğun zihinsel gelişimi ile paralellik gösterir. Çocukla anlaşılır şekilde konuşmak hem dil gelişimi hem de zihinsel gelişimi açısından çok önemli.
Bakıcının yaşı önemli mi?
Özellikle 2-4 yaş, çocukların en hareketli olduğu dönemlerdir. Bu dönemdeki çocuklar daha çok hareketli oyunlardan hoşlanır ve bakım verenlerinden de benzerlerini talep ederler. Bakıcının çocuğun bu tarz oyunlarına aynı coşkuyla ve zevkle eşlik etmesi önemli. Özellikle bu dönemdeki çocuklar için tercihen genç ve enerjik bakıcılar önerilebilir.
Annenin bebeği bakıcıya teslim etmesi için en erken yaş ne olmalı?
Yaş bu açıdan tek kriter olarak düşünülmemelidir. Bazen 3 yaş erken olabilirken, bazen 1 yaş uygun olabilir. Bakıcı bebekle birebir ilgilendiği, onunla sıcak, sosyal bir iletişim kurabildiği sürece, sık sık bakıcı değişikliği yapılmadığı takdirde sorun olmayacaktır. Burada en önemli husus; aynı kişi ile bakımın devam ettirilmesi ayrıca annenin işten kalan zamanlarında bebekle kaliteli ve düzenli vakit geçirmesidir.
Bakıcıyı denetlemenin en uygun yolları nelerdir?
Bakıcınının çocukla sağlıklı ilişki kurabilmesi anne ile bakıcının ilişkisine ve işbirliğine bağlıdır. Annenin bakıcıyla çatışmaya girmeden, uzlaşmacı biçimde, kaygı ve şüphelerden uzak sağlıklı bir güven ilişkisi içinde işbirliği yapması gerekir. Anne, çocuk ve bakıcının, özellikle ilk günlerde, üçlü olarak, mümkün olduğu sürece uzun zaman geçirmeleri annenin bakıcıyı yakından gözlemlemesini, çocuğuyla olan ilişkisini yakından takip ederek gerekli uyarıları tatlı sert bir şekilde yapabilmesini sağlayacaktır.
Ayrıca anne bakıcıyı daha yakından tanıyacak böylece haklı endişelerinden kurtularak bakıcıya gönül rahatlığı ile çocuğunu teslim edebilecektir. Eğer anne yoğun olarak çalışıyorsa ve bakıcıyla uzun zaman geçirme olanağı yoksa bu görevi anneanne, babaanne gibi tanıdık ve güvenilir olan, zaten çocuğun da öncesinde alışık olduğu bir akraba gerçekleştirebilir.
Anne gün içinde belli saatlerde bakıcıyı arayarak telefonla bilgi alabilir, eğer ailenin kaygısı çoksa bakıcıyı sürekli denetlemektense evde kamera sistemi gibi teknolojik olanaklardan da faydalanılabilir.
Çocuğu bakıcıya alıştırma süreci nasıl kolaylaştırılabilir?
Çocuğun anneden ayrılarak tanımadığı bir bakıcı ile kalmaya başlaması hem çocuk hem anne açısından uyum gerektiren bir süreçtir. Bu evrede çocukta ayrılma kaygısı şiddetlenebilir. Bakıcı ile tüm gün kalmaya başlamadan birkaç gün öncesinde çocuğa bu durumun anlatılması, çocuğun bakıcı ile tanıştırılarak, anne baba gözetiminde birkaç defa, iki üç saat kadar vakit geçirmesini sağlamak geçiş sürecini kolaylaştıracaktır.
Ayrıca ilk günlerde anne çocuk ve bakıcının üçlü olarak zaman geçirmesi, annenin özellikle çocuğun oyunlarında ve diğer günlük aktivitelerinde aşamalı olarak çocuk ve bakıcıyı başbaşa bırakması, hem çocuğun bakıcıya alışmasını hem de çocuğun anneden ayrılma sürecini daha rahat yaşamasını sağlayacaktır.
Çocuğun bakıcıya alışıp anneye yabancılaşması söz konusu olabilir mi?
Anne çocukla düzenli ve kaliteli zaman geçirdiği sürece sözü edilen türde bir yabancılaşma gerçekleşmez. Aksine çocuğun bakıcısıyla annesininkine benzer bir yakınlık kurup güvenli bağlanma gerçekleştirmesi, anne çocukla doyurucu zaman geçiridiği sürece çocuğun ruhsal ve bilişsel gelişimini olumlu yönden destekleyecektir.