Balıkçılardan Başbakan Erdoğan’a Açık Mektup

Türkiye’de faaliyet gösteren su ürünleri kooperatiflerinin mükerrer olarak her yıl gayri safi gelirlerinin yüzde 10’nu oranında Hazine’ye ödedikleri meblağın kaldırılması yönündeki kanun tekliflerinin sonuçsuz kalması üzerine balıkçılar, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a mektup yazdı.

Türkiye Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği (Sür-Koop) Yönetim Kurulu tarafından Genel Başkan Ramazan Özkaya’nın imzasıyla Başbakan Erdoğan'a gönderilen 'Balıkçı Barınakları' başlıklı mektupta Anayasa’nın 10. maddesi hatırlatılarak, “Balıkçı barınakları Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın olumlu görüşlerine dayanılarak, Maliye Bakanlığı’nca kiraya verilmektedir. Balıkçı barınağına kaç teknenin bağlanacağı belli kira bedeli hesaplanırken tekne sayısı, barınma süresi ve ücreti ile hesaplanmakta, bu hesaplamaya göre Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Milli Emlak Genel Müdürlüğü'ne hesaplanan para üzerinden kiralamak isteyen bölgenin su ürünleri kooperatifine en az 10 yıl, en fazla 25 yıl olmak üzere verilmesi bildiriliyor. Ancak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın belirlediği tekne bağlama ücreti aynı kalmasına rağmen Milli Emlak Genel Müdürlüğü bu hesaplamayı dikkate almadan birkaç kart artırabilmekte ve ayrıca brüt gelirin yüzde 10 Hazine’ye yatırılır hükmü koymakta, dayanak olarak da Balıkçı Barınaklar Yönetmeliği’nin 14. maddesi, 6237 Sayılı Limanlar İnşaatı Hakkındaki Kanun’un 5. maddesine göre her yıl brüt gelirin yüzde 10’u barınak işletmecisi tarafından Hazine’ye yatırılır gösterilmektedir. Balıkçı barınaklarının geliri balıkçı barınağına tekne bağlama sayısı kadardır. Ancak Milli Emlak Genel Müdürlüğü gelirin yüzde 10’u sadece tekne bağlamalarından alınan paradan değil, kooperatifin tüm gelirlerinden (balık satışlarından üyenin ihtiyacı olan malların üyeye temininden kooperatiflerin aldığı her kuruşun yüzde 10’u) almakta. Çalışanların ücreti, sigortası, vergisi ve ödenen balıkçı barınak kirası dikkate alınmamaktadır. Örneklersek bir kooperatif üyeden aldığı 100 balığı yüzde 5 karla sattı, kooperatif 100 balıktan 5 lira kazanırken, brüt gelir 105 TL olduğundan, brüt gelirden yüzde 10 olan 10,5 talep etmektedir. Yani su ürünleri kooperatifi 100 liralık balıktan 5 lira kazanacak ancak Milli Emlak Genel Müdürlüğü’ne 10,5 yatıracak veya kooperatif balıkçının ihtiyacı olan bir teneke motor yağını üyesine yüzde 1 ile verdi, bundan da yüzde 10 alınmakta. Bu da kooperatifleri zor durumda bırakmakta, kooperatifin kuruluş felsefesi olan üreticiden aracısız tüketiciye ürünü ulaştırmaktır. Ancak bu durumdan dolayı kooperatifler kayıt dışı işlemlere zorlanmaktadır. Bu haksızlığın acilen giderilmesi lazımdır” denildi.

Su ürünleri kooperatifleri olarak tüm işlemleri kayıt altına alıp, bundan doğacak gelirlerden devlete ödenmesi gereken parayı da yatırarak ekonomiye katkı sağlamak istendiği belirtilen mektupta, şu ifadelere yer verildi:

“Ayrıca Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin dayanağı 1380 Sayılı Su Ürünleri Yasası’dır. Bu yasanın hiçbir maddesine söz konusu yüzde 10 katkı payına herhangi bir ilişikli bir hüküm yoktur. Yüzde 10 uygulaması 27 Ocak 1954 tarih ve 6237 sayılı Kanun’un 5. maddesine göre kira bedeli alınmadan, geçici veya kesin olarak kendilerine devredilen belediyeler, il özel idareler ve köy tüzel kişilikleri içindir. Kaldı ki, 6237 sayılı Yasa’ya ek olarak 27 Mayıs 1959 tarihinde yürürlüğe giren 7305 sayılı Yasa ile liman, barınak ve korunakların bakım ve onarımları Bayındırlık Bakanlığı’na verilmiş ve 1954 yılından itibaren balıkçı barınaklarını kullanan özel idare, belediye ve köy muhtarlıklarından yüzde 10 adıyla hiçbir ücret şimdiye kadar tahsil edilmemiştir. 1950 yıllarındaki uygulamaların, 1970 yılından itibaren kurulmaya başlanan su ürünleri kooperatiflerine temsil edilmesi ve bir koyundan iki post çıkarırcasına, hem kira ücreti hem de yüzde 10 katkı payı alınmasını haksızlık olarak değerlendirmekteyiz. Bununla beraber Balıkçı Barınaklar Yönetmeliği’nin 8. maddesi kooperatiflere veya kooperatif birliklerine 10 yıldan az ve 25 yıldan fazla olmamak üzere açık pazarlık usulüyle kiraya verilir der. Ancak Milli Emlak Genel Müdürlüğü Hazine’ye ait taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin esas ve usullerin yer aldığı 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, Hazine’ye ait Taşınmazların İdaresi Hakkında Yönetmelik ve 300 sıra sayılı Millik Emlak Genel Tebliği Hükümleri’ne göre kiralama süresi en fazla 10 yıl olmaktadır. Sonuç olarak tüm balıkçı barınaklarını kiralayan kooperatiflerin sorunu olan brüt gelirden alınan yüzde 10’un kaldırılması veya sadece bağlama ile ilgili giderler düştükten sonra kiralardan alınması ve kiralama süresinin de yasalara uygun şekilde üst sınır olan 25 yıl olarak verilmesi hem Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesi ile bağdaşacak, hem de kooperatiflerimizin istihdam gücü artarak balıkçılık sektörüne daha faydalı olarak görevlerini yerine getirecek üreticiden tüketiciye aracısız ürünü sağlayacaktır. Gereğinin yapılması için emir ve müsaadelerinizi arz ederim.”