Petrol fiyatları, arz daralmasına ilişkin endişelere rağmen piyasalarda küresel ekonomiye ilişkin endişelerin ağır basmasıyla düşüş eğilimine girdi. Dün 113,25 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 109,03 dolar seviyesinde tamamladı. Brent petrolün varil fiyatı bu sabah ise 108 dolar sınırına yaklaşmasının ardından yükselişe geçti. Brent petrol fiyatları gün içerisinde 108 – 113 dolar arasında dalgalandı. Ham petrol ise 104 – 108 dolar aralığında fiyatlandı.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubu, mevcut üretim artışına bağlı kalarak petrol üretimini ağustosta günlük 648 bin varil artırma kararı aldı. Uzmanlar, söz konusu artışla grubun salgın öncesi üretim seviyelerine geri döndüğünü, Suudi Arabistan gibi yedek üretim kapasitesine sahip üreticilerin bunu kullanıp kullanmayacağının ise piyasaların şimdiki odak noktası olduğunu kaydetti.
Petrol fiyatlarında düşüş sürerken yurt içinde dolar/TL kurunun da 17 liranın altına çekilmesiyle 30 lirayı gören akaryakıt fiyatlarında indirim haberleri üst üste geldi. Motorin litre fiyatına iki günde 3,34 TL indirim yapılmasının ardından benzine de indirim yapılacağı öğrenildi.
Yılbaşından bu yana 7 ayda benzine yüzde 225, motorine yüzde 264 zam gelirken Enerji Uzmanı Ali Arif Aktürk fiyatların ne zaman düşeceğine ilişkin önemli bilgiler paylaştı. “Petrol şu anda dalgalı bir seyirde. Ama temel nedeni ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırım adımı” diyen Ali Arif Aktürk, “Fed 26-27 Temmuz’da bir toplantı daha yapacak. Bazı uzmanlara göre 75, bazı uzmanlara göre 100 baz puan artış bekleniyor. Yine 17 Temmuz’da da Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) 50 baz puanlık bir faiz artışı ile parasal genişlemelere son verilmesi bekleniyor. Bu durum özellikle emtialar ve petrol fiyatlarına olumsuz yansıyacağı ifade ediliyor. Eğer bu söylediğim radikal faiz artırımları devam ederse ben ham petrolün Eylül ayında 100 doların altında 95 dolar seviyelerinde görebileceğimizi tahmin ediyorum” ifadelerini kullandı.
Benzin ve motorin fiyatlarını pandemiden sonra petrolün değil kendi içerisindeki arz-talebin belirlediğini söyleyen enerji uzmanı, “Dünyada motorin ve benzin fiyatları pandemiden sonra ham petrolle ilişkisi azaldı. Eskiden kolerasyon yüzde 97 seviyelerindeydi. Yani ham petrol fiyatları arttığında veya düştüğünde akaryakıt fiyatlarına otomatik olarak yansıyordu. Ama pandemiden sonra bu korolasyon kırıldı. Şu anda bu iki ürün kendi arz-talep mecrasında çalışıyor. Şu anda dünyada bir rafinaj sıkıntısı var. Günde yaklaşık 6 milyon varil rafinaj eksiği var. Bundan dolayı da ürün fiyatları petrolden daha geç düşüyor diyebiliriz” dedi.
Rusya’dan ithal edilen ham petrolün 35 dolar indirimli alındığını ifade eden Aktürk, “Şu anda da yaz sezonu. Ulaşımda ürüne çok fazla talep var. Özellikle uçak yakıtına dikkat çekmek istiyorum. Uçak yakıtı motorini de etkiliyor. Çünkü rafineride alt üründür bu. Hem de benzine olan talep fazla. Dolayısıyla ham petroldeki düşüş ürünlere aynı nispette yansımıyor. Ama bir konunun altını çizmek istiyorum. EPDK’nın nisan ayı raporunda Rusya’dan hem ham petrolde hem de motorinde ithalatımız arttı. Rusya’dan yüzde 35 nispetinde ham petrol ithal etmişiz. Ham petrol şu anda tüm dünyada 35 dolar iskontolu. Yaptırımlar devam ettiği sürece de Ruslar iskontolu olarak satmaya devam edecek. Bir de değerlenen Ruble ile birlikte iskontoyu sürdürebiliyorlar. Dolayısıyla ithalatta faturamız azalıyor. Ama bunu maalesef pompa fiyatlarına yansıtamıyoruz” şeklinde değerlendirmede bulundu.
Habertürk’e konuşan Aktürk sözlerini şöyle sürdürdü:
“Rekabet Kurumu ve EPDK bu konuya ilişkin bir düzenleme yapması gerekiyor. Normalde 5015 sayılı petrol piyasası kanununa göre serbest. Ama olağanüstü günler yaşıyoruz. Bu tartışmanın bir benzeri liberal ekonomi olan ABD’de de var. Biden yönetimi kâr marjlarını yüksek tuttukları için rafinericileri suçladı. Bizim de en azından şu enflasyonist ortamda ithalatta ya da tedarikteki indirimleri pompaya yansıtacak geçici süre ile olan düzenlemeleri yapmamız gerekiyor. İki kurum geçici süre ile en azından ithalat faturasına bakarak rafineri çıkış fiyatlarında da makul kâr marjı bırakarak bu düzenlemeyi yapmaları gerekir. Akaryakıt istasyonlarının kâr marjları düşük. Ama özellikle rafineri marjları çok arttı. Şu anda varil başına 55 dolar civarında kâr marjı var. İç kârlılık oranları yüzde 15-20 mertebesinde bırakılabilir. 35 dolar iskontolu bir ürünü ithal ediyorsan en az yüzde 10-12’lik bir indirim yapılması gerekir rafinaj marjlarında.”
Türkiye’de benzin ve motorin fiyatlarında düşüş yaşanabilecek tarihe ilişkin de konuşan enerji uzmanı, “Eğer Temmuz ayında merkez bankalarının faiz artırımı olursa piyasaları etkileyecek brent aşağı doğru gelecek. Benzin ve motorin fiyatı da nispeten mevsimsel etkisini bir kenara bırakırsak eylülden sonra uluslararası piyasalarda gevşeme başlar. Ama doların değerini bir kenara bırakıyorum. Çünkü fiyatları dolar da yüzde 100 etkiliyor. Dolayısıyla benim tahminim eylül-ekimde uluslararası piyasalarda farklı bir çatışma ortamı olmazsa uluslararası piyasalarda düşüş olacak. Dolar/TL kuru da eğer değişmez bu seviyelerde kalırsa eylül sonu ekim başında benzin ve motorin litre fiyatlarının 22-23 TL’lere ineceğini tahmin ediyorum” diye konuştu.