Dünyanın farklı bölgelerinde zaman zaman rastlanan ve kişilerde büyük paniğe sebep olan beyin yiyen amip kısa sürede herkes tarafından merak konusu oldu. Biz de bu hastalık hakkında merak edilen tüm detayları sizler için derledik.
Amip denen mikroorganizma, tek hücreli bir canlıdır ve çok çeşitli alt türleri bulunmaktadır. Örneğin bunlardan bir tanesi, ülkemizde de sıkça görülen ve dizanteri ismini verdiğimiz ağır bir ishal sorununa yol açan türüdür. Beyin yiyen amip de denilen "naegleria fowleri" türü ise çok nadir görülen fakat çok daha ölümcül olabilen bir amip türüdür.
Bu amip tek başına serbest bir şekilde yaşar, yani hayatını devam ettirmek için başka bir canlıya ihtiyaç duymuyor. Nehir, göl ya da sıcak kaynak suları gibi ılık sularda özgürce yaşar ve 46 dereceye kadar olan sıcak sularda rahatlıkla ürerler. Buna ek olarak toprakta da bulunur. Okyanus ya da deniz gibi tuzlu sularda yaşayamaz. Suların içinde bulunan bakterilerle beslenir. Çok ölümcül olan bu hastalığa yakalanan 145 hastadan şimdiye kadar kurtulan sadece 5 kişi bildirilmiştir.
Amip denilen canlı, genelde olarak sulak alanlarda yaşayan tek hücreli canlılardır. Fakat tam olarak suyun uygun sıcaklığa sahip olması mümkün olduğu hallerde yaşamaktadırlar. Amip yapısı gereği yerinde hareketsiz durarak kalabilen bir canlı değildir. Amipsi hareketler ile sürekli yer değiştirir ve dolaşır. Hareket halindeyken sahip olduğu tek hücreyi öne doğru iter. Bu hücrenin öne doğru itilmesi ile sanki ayağı varmış gibi bir görüntü meydana gelir. Kayma adı verilen bu hareket ile kütlenin taşınması sağlanmış olmaktadır. Amipin yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için sürekli bu şekilde hareket etmesi gerekmekte.
Suyun içinde yaşam alanına sahip olan amipler; sürekli hareket halindeyken su içindeki parçacıklara çarparlar. Bu çarpılan parçalar bir yiyecek olması durumunda etrafını sararak onu çevreler ve sitoplazma sayesinde sindirirler. Fakat yutamayacağı büyüklükte bir cisim olması durumundaysa etrafında dolanır ve yoluna devam ederek uzaklaşırlar. Solunum için gerekli oksijeni sudan alır ve hücre zarı içinden geçirerek sitoplazmaya ulaştırır. Boşaltım olarak da meydana gelen atıkları hücre zarı ile dışarı atarlar.
Amipler, genelde tatlı sularda yaşamlarını devam ettirirler fakat bazı durumlarda insan ve hayvan bedeninde asalak olarak da yaşam sürdürürler. Bu yaşam alanları ise genelde kalın bağırsak içerisinde bulunmaktadır. Bu durumun meydana gelmesi insanda amipli dizanteri adı verilen bir hastalığa sebep olmaktadır
İçme suyunda beyin yiyen amip bulunabilmektedir; ancak ağız yoluyla size bulaşmaz. Bu mikroorganizmanın bulaşmasının tek yolu kirli suyun burnunuzdan içeri girmesidir. Çok nadir de olsa yeterince klorlanmamış yüzme havuzlarında başın suya daldırılması ya da amipin kirlettiği çeşme suyuyla burnun temizlenmesi ile bulaşma olasılığı da bulunmaktadır. Naeglerianın su buharı ya da havada asılı kalan aerosol damlacıklarıyla bulaştığı henüz görülmemiştir. Peki, beyin yiyen amip Türkiye sınırlarında var mı?
Dünyada oldukça nadir görülen bu hastalık ülkemizde 3 - 4 vaka ile sınırlı kalmış durumdadır. Eskişehir, Ankara ve İstanbul'da saptanan bu vakalar sonucunda yaşayan insan maalesef olmamıştır.
Naegleria türü amipler sıcak ya da ılık kaynak sularında bulunabilir. Fakat bu sular içilirse, beyin iltihabına neden olmazlar. Kirli suların içilmesiyle bulaşan ve hastalığa neden olan amip türü başkadır ve kanlı bir ishale sebep olur. Naegleria (beyin yiyen amip) ise daha önce de belirttiğimiz gibi sadece buruna bu kirli suların şiddetli bir şekilde çekilmesiyle bulaşmaktadır.
Naegleria türü amiplerin bulaşma yolu burundan girmesi sebebiyle olduğu için, bu amip türünün olma ihtimalinin yüksek olduğu tatlı sularda yüzmek tehlikeli olacaktır. Hiç klorlanmamış ya da çok az seviyede klorlanmış yüzme havuzları da aynı derecede tehlike taşımaktadır. Peki, beyin yiyen amip hastalığı belirtileri nelerdir?
İsminden de anlaşılacağı üzere bu amip türünün neden olduğu hastalık, esas olarak meningoensefalit adı verilen beyin dokusu ve beyni saran zarda oluşan iltihaptır. Genel olarak burundan içeri girdikten sonraki 10 gün içinde beyin yiyen amip belirtileri kendini göstermeye başlar. Bu belirtiler şiddetli baş ağrısı, bulantı, ateş ve kusma ile başlamaktadır. Devam eden günlerde tipik olarak ense sertliği belirti gösterir. Kişi nöbet geçirir, bilinç durumu kötüye gider. Halüsinasyon dediğimiz hayaller görmeye başlar. Kişinin etrafına olan ilgisi kaybolur. Denge kaybı oluşmaya başlar. Bu belirtiler hızla kötüleşerek yaklaşık olarak 5 gün içinde komaya ve ardında ölüme sebebiyet verir.
Gözlerde enfeksiyona neden olan amip türü naegleria türünden farklıdır. Özellikle lens solüsyonlarından ve tatlı sulardan bulaşma riski bulunmaktadır. Bu sebeple de tatlı sularda yüzen ya da lens kullanan insanların gözlerinde kızarıklık meydana gelirse, en kısa zamanda bir göz hastalıkları doktoruna başvurmaları gerekmektedir.
Bu hastalığın bilinen bir tedavisi yoktur. %97 ölümcül seyretmektedir. Miltefosin adı verilen yeni bir ilacın denenmesiyle kurtulan iki kişi vardır. Fakat bu hastalıkta meydana gelen beyin ödemi ile başa çıkmak çok zordur.