İşletmelerin belli tarihlerdeki varlıklarını, borçlarını ve sermayesini bilanço gösterir. Bir diğer deyişle bilanço, işletmenin o dönemdeki mali durumunun fotoğrafıdır. Bilançoda varlıklarla borçları oluşturan kaynakların eşitliği esastır. İşletmeler sağlayabildiği kaynak kadar varlıklara sahip olabilir. Varlıkların kaynaklarını sağlayan, genel anlamda işletme sahipleridir. Fakat işletmeler kuruluşunda ya da faaliyetlerine başladıktan sonra üçüncü kişi veya kurumlardan borç alarak da varlıklarını artırabilirler.
İşletmelerin sahip olduğu varlıkların iki türlü kaynağı vardır. Bunlar;
Kaynaklar işletmenin bütününü oluşturur ve varlık sebebidir. Bilanço eşitliği hiçbir zaman bozulmayan varlık ve kaynak eşitliği sistemine dayanır.
Bilanço eşitliği, şirketlerin varlıkları ve bu varlıkları oluşturan kaynakları gösteren hesap özetidir. İşletmeler her türlü mali durum akışını kayıt altına alırken bir denge ve eşitlik içindedir. Bu eşitliğe bilanço eşitliği adı verilir.
Temel bilanço eşitliği formülü kısaca;
Varlıklar = Sermaye + Borçlar şeklindedir.
Varlık, işletmenin sahip olduğu ekonomik değerler bütünüdür. Varlıklara kasadaki veya bankadaki mal varlığı, işletme demirbaşları örnek gösterilebilir.
Sermaye ise işletme sahiplerinin varlıkları üzerindeki alacak haklarından oluşur. Kısaca işletmenin, işletme sahiplerine borcudur.
Borçlar işletmenin üçüncü kişilere ödemekle yükümlü olduğu mali yükümlülüktür. Örneğin; işletmenin bankadan aldığı kredi borçları.
Bilançodaki varlıklar ve kaynaklar arasındaki fark, işletmenin özkaynağını oluşturur. Özkaynak tespit edildikten sonra varlık ve kaynak arasındaki bilanço eşitliği sağlanır.
Özkaynaklar işletmenin gerçek anlamda bir borcu olmamasına rağmen kaynak olarak gösterilmez. Bu durum işletmenin kendi kendine borcu olarak nitelendirilerek varlık ve kaynak toplamını birbirine eşit tutar.
Bilanço eşitliği işletmelerin mali nitelikteki faaliyetleri sonucunda değişikliğe uğrayabilmektedir. Ancak işletmelerin varlıkları kaynaklardan daha fazla olamayacağı için her zaman bilanço eşitliği korunur. Fakat bilanço temel eşitliğini bozmayan mali işlemler de vardır.
İşletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının aynı tutarda artış veya düşüş göstermesi bilanço eşitliğini bozmayan bir durumdur. Bunun yanı sıra varlıkların veya kaynakların tek başına aynı tutarda artış ya da düşüş halinde olması da bilanço eşitliğini etkilemez.