Bilim adamları Van'da tandır yanıkları ve dumanının zararlarını "Yanık Sempozyumu"nda tartışacak

MESUT VAROL - Van'da tandır yanıkları ile tandır dumanının neden olduğu hastalıklar, 5-6 Haziran'da düzenlenecek "Yanık Sempozyumu"nda ele alınacak.

Sempozyuma ev sahipliği yapacak Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin Başhekimi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, yaklaşık altı yıldır hem tandır kullanılan kırsal alanlarda hem de yemek borusu kanseri ve KOAH gibi rahatsızlıklarla hastaneye başvuran hastalar üzerinde yaptığı çalışmalarda önemli verilere ulaştı.

Çelik, yemek borusu kanseriyle ilgili yaptığı araştırmada, Van'da bu hastalığın erkeklere oranla kadınlarda daha sık görüldüğünü tespit etti.

Yapılan çalışmalarda elde edilen sonuçlar, 5-6 Haziran'da gerçekleştirilecek "Yanık Sempozyumu"nda bilim adamlarınca detaylı olarak değerlendirilerek ve çözüm önerileri tartışılacak.

- "Yemek borusu kanserinin ciddi bir oranda arttığını gözlemledik"

Doç. Dr. Sebahattin Çelik, AA muhabirine, Van ve çevresindeki illerde kadınların yıllardır geleneksel yöntemlerle tandırda ekmek pişirdiğini anlattı.

Tandır dumanının birçok hastalığa neden olduğunu ve tandırda ekmek pişiren kadınların bu durumun farkında olmadığını anlatan Çelik, "Dünyada yemek borusu kanseri normalde erkeklerde daha fazla gözükür. Yani erkeklerde kadınlara göre 2 kat daha fazla yemek borusu kanserine rastlanır. Ancak Van'da yaptığımız çalışmalarda bu durumun tam tersiyle karşılaştık. Yemek borusu kanserinin kadınlarda daha fazla olduğunu tespit ettik. Bunu araştırdığımızda da erkeklerden farklı olarak kadınların uzun yıllarca tandırda ekmek pişirdiğini gördük." dedi.

Uzun yıllardır yemek borusu kanseriyle ilgili bölgede araştırma yaptığını ve ilginç sonuçlarla karşılaştığını belirten Çelik, şunları kaydetti:

"Önce hastane bazlı çalışma yaptık. Yemek kanseri teşhisi konulan hastalarla diğer hastaları karşılaştırdık. Burada gerçekten 20 yıl ve üzeri tandırda çalışmış kadınlarda yemek borusu kanserinin ciddi bir oranda arttığını gözlemledik. Bunun üzerine tandırın dumanının içerisindeki kimyasal moleküllerin ki bunların içerisinde ağır karbonlar, ağır metaller var, bunların yol açabileceği üzerine araştırmamızı genişlettik. Önümüzdeki günlerde tandır dumanının analizini yapacağız. Tandır dumanından çıkan moleküllerin sonuçlarını ortaya koyacağız."

- Tandır dumanı KOAH'a da neden oluyor

Kadınlarda belli bir yaştan sonra öksürük ve nefes darlığı rahatsızlıklarının baş gösterdiğini aktaran Çelik, "Hastanemizin göğüs kliniğinde yatan hastalarımızın çoğu kadın. Bu kadınlar 50 yıldır tandırda ekmek pişirmiş. Bunu sahada da gözlemledik. Özellikle uzun yıllar tandırda ekmek pişirmiş kadınlarımızda KOAH hastalığının fazla olduğunu tespit ettik." dedi.

- Yanıkların çoğu tandırdan kaynaklı

Yanık şikayetiyle hastaneye başvuran kadın ve çocuklar üzerine hastanenin yaptığı araştırmaya da değinen Çelik, şöyle devam etti:

"Bölgemizde ciddi yanık vakaları var. Yanık birimimizdeki 10 yıllık verileri inceledik. Şimdiye kadar 5 bine yakın yanık hastamız oldu. Bunlardan yaklaşık 500'ü tandır ile ilişkili. Yani çoğu kadın tandırda ekmek pişirirken kendini yakmış. En son Özalp'te tandıra düşen yaşlı bir kadın hayatını kaybetti. Tandır bölgede çok ciddi travmalara yol açıyor. Kadın ve çocuklar çok etkileniyor. Hem organlarda fonksiyon kaybı hem de ciddi psikolojik sorunlara yol açıyor. Tedavisi çok uzun sürüyor. Küçük bir dokunuşla bu sorunu azaltabiliriz. Bunun için de geniş katılımlı bir sempozyum düzenliyoruz." şeklinde konuştu

- Tandırın zararları tartışılacak

Çelik, tandır dumanının yol açtığı hastalıklar ve tandır yanıklarını yapacakları sempozyumda ele alacaklarını ve çözüm önerileri geliştireceklerini dile getirdi.

Çelik, şunları aktardı:

"Van ve çevresinde bir tandır kültürü var. Bu tandırlardan kaynaklı ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu düşünüyoruz. Bu halk sağlığı sorununu 2015'ten bu yana çeşitli araştırmalarla dile getirdik. Hem laboratuvarda hem de sahada tandır dumanı ve içerisindeki kimyasal moleküllerin zararlarıyla ilgili araştırma yaptık. Bu çalışmalardan derlediğimiz raporları ilk kez düzenlenecek bir sempozyumda raporlayacağız ve paydaşlarımızla paylaşacağız. Amacımız bu sempozyumla bu halk sağlığı sorunuyla ilgili toplumsal bir duyarlılık yaratmak. Sempozyum sonucunda bu konuyla ilgili yapılacak ıslah çalışmalarıyla önemli bilgi sağlanacak."

- "Birçok önlem alınabilir"

Tandırda ekmek pişirilmesiyle ilgili alınacak önlemlere de değinen Çelik, "Birçok önlem alınabilir. Tandır evleri ıslah edilebilir. Koruyucu ekipmanlar giyilebilir. Tandır yakılırken yoğun bir duman çıkıyor, bu çok tehlikeli. Duman çıktığı zaman koruyucu bir maske takılırsa, bu ciddi anlamda koruyabilir. Yine geniş bir bacayla o duman tahliye edilirse bu hastalıkları azaltabiliriz." diye konuştu.