Koronavirüs pandemisinde aşılama uygulaması sürerken Biontech ve Sinovac aşılarının yan etkileri vatandaşların gündeminde yer almaya devam ediyor. Pfizer Biontech aşısı kılavuzu Sağlık Bakanlığı tarafından yayınladı. Sinovac ve Pfizer Biontech aşıları ülkemizde uygulanan iki aşı olarak biliniyor. BionTech yan etkileri neler, Sinovac yan etkileri neler soruları bu nedenle araştırılıyor. Peki BionTech aşısının yan etkileri var mı?
Aşı çalışmaları esnasında yakından izlenen çok sayıda kişiye dayanarak, hasta güvenlik profili, yan etkiler açısından bu aşı oldukça başarılı bulunmuştur. Biontech aşısının yan etkilerini şöyle sıralayabiliriz:
CİLT REAKSİYONLARI
Nadir şekilde, insanların aşı olmasının ardından cilt reaksiyonları geliştirdiği görülmüştür. Bu tür reaksiyonlar, enjeksiyon bölgesi çevresinde döküntüler, büyük kırmızı lekeler ve diğer cilt semptomları şeklinde görülmektedir. Araştırmacılar, bu tür semptomların gecikmiş bir alerjik reaksiyondan kaynaklandığına bazı dair kanıtlar bulmuşlardır. Reaksiyonlar genelde aşı uygulanan bölgenin etrafındaki alanla sınırlı kalmakta ve ciddi olarak görülmemektedir. Semptomlar 2 ila 11 gün içinde kaybolmaktadır.
AŞININ UYGULANDIĞI BÖLGEDE AĞRI
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısı, kişiye 3 hafta arayla iki doz şeklinde uygulanmaktadır. Bugüne dek, devam eden bir faz 3 klinik deneye kayıtlı 37.586 katılımcıdan aşıyla ilgili güvenlik verileri toplanmıştır. Biontech aşısının en sık bildirilen yan etkisi, enjeksiyon bölgesine ait reaksiyondur. Bu tür reaksiyonlar aşının uygulandığı bölgede bazı ağrılara ve başka semptomlara neden olabilir. Bazen enjeksiyon bölgesinde biraz kızarıklık, biraz sıcaklık, hafif şişlik veya sertlik gibi durumlarla karşılaşılabilmekte. Bu aşılara ait çok tipik ve rastlanılan bir durumdur. Böyle semptomlarda hassas hissedebilir ve kolunuzu hareket ettirirken acı duyabilirsiniz. Enjeksiyon bölgesinde görülmekte olan reaksiyonlar, aşıyı alan katılımcıların %84'ü tarafından bildirilmiştir.
BAŞ AĞRISI, KAS AĞRISI VE YORGUNLUK
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısının yaygın şekilde bildirilen diğer yan etkileri arasında yorgunluk, kas ağrısı ve baş ağrısı sayılmaktadır. Yorgunluk, aşı olan araştırma deneklerinin yaklaşık %63'ü tarafından rapor edilmiştir. Baş ağrısı ve kas ağrısı ise araştırma deneklerinin sırasıyla %55 ve 38'ini etkilemiştir. Pek çoku durumda, bu semptomlar hafif şekilde seyretmiş ve 1 gün içerisinde kaybolmuştur. Daha az sayıda katılımcı, aşılamanın ardından titreme, eklem ağrısı veya ateş semptomlarını bildirmiştir. Katılımcıların aşının ikinci dozunu almasının sonrasında, bu tür semptomları bildirme olasılıkları daha yüksek olmaktadır.
Ciddi semptomların görülmesi ise nadir olmaktadır. Aşıyı ve plaseboyu aynı şekilde alan kişiler arasında bildirilen ciddi yan etki oranı %0,5'ten az olmaktadır ve iki grup arasında önemli bir fark bulunmamıştır. Aşı uygulanan katıımcılarda dört yüz felci vakası rapor edilirken, plasebo alanlarda hiçbir vaka durumu bildirilmemiştir. Fakat bu dört vaka, genel popülasyondaki yüz felci oranı ile tutarlılık göstermektedir. Başka bir deyişle, yüz felcine Biontech aşısının neden olduğuna dair net olarak bir kanıt bulunmamaktadır. Uygulanan aşılara karşı şiddetli alerjik reaksiyonlar çok nadir olmaktadır, ancak bunlar aynı zamanda olasıdır. FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) ilk doz Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısına ya da içeriğindeki herhangi bir maddeye karşı şiddetli alerjik reaksiyon gösteren bireylerin aşı olmamasını önermektedir.
Ülkemizde ve dünyada yaygın şekilde Çin aşısı adıyla bilinen Sinovac aşısı, viral vektör tabanlı bir aşı türü olarak bilinmektedir. Viral vektör tabanlı aşılarda zayıflatılarak etkisiz hale getirilmiş olan, hastalık yapma yeteneği bulunmayan virüsler vücuda verilmektedir ve vücudun bunlara karşı antikor üretmesi sağlanmaktadır. Bu teknikle geliştirilmiş olan diğer Covid-19 aşıları arasında Astrazeneca, Sputnik V ve Sinopharm bulunmaktadır. Sinovac aşısının yapılan faz 1 ve faz 2 çalışmalarında herhangi bir ciddi yan etki görülmemiştir. Bununla beraber hafif ve orta şiddetli bazı yan etkilerin görülmesi olasıdır. Bu etkiler herkeste görülmemektedir. Nadir şekilde bazı kişilerde gelişebilecek aşı sonrası Sinovac yan etkileri arasında şu etkiler bulunmaktadır:
Aşının uygulandığı kolda ağrı, şişlik, kızarıklık oluşması
Yorgunluk
Ateş
Baş ve çeşitli vücut ağrıları
Titreme
İshal
Söz konusu yan etkiler bütün aşı türlerinde görülebilecek ve genelde birkaç günden daha kısa süren, hafif ve orta şiddetli sorunlardır. Ancak yine de herhangi bir ani reaksiyon gelişme olasılığına karşı aşı yapılan vatandaşların 15 ve 30 dakika gibi bir süre boyunca bulunduğu sağlık kuruluşundan ayrılmaması gerekmektedir. Alerjik reaksiyon ve anafilaksi riski aşılar için oldukça nadir olarak karşılaşılan bir durum olmaktadır. Aşının yapılmasının sonrasında gelişmesi normal olarak değerlendirilmekte olan bu yan etkiler, aslında aşının olması gerektiği gibi etki göstererek bağışıklık sistemini harekete geçirmiş olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla olumlu bir durum olarak dahi sayılabilmektedir. Ancak yukarıdaki hafif veya orta şiddetteki semptomların haricinde beklenmeyen bir yan etkinin oluşması ya da birkaç günden uzun süren semptomların bulunması durumunda bir sağlık kuruluşuna başvurularak kontrolden geçmekte fayda bulunmaktadır.
Aşı sonrası merak edilen konulardan bir tanesi koronavirüse yakalanma olasılığının olup olmadığıdır. Yapılan çalışmalar aşı olan bireylerde koronavirüse yakalanma olasılığının büyük ölçüde azaldığını ancak buna rağmen hastalığa yakalanan kişilerde ise enfeksiyonun hafif belirtilerle atlatıldığı ve yoğun bakıma gerek olmadığını göstermektedir. Fakat tekrardan enfeksiyona yakalanma ve hastalık etkenini bulaştırma riski devam ettiğinden maske, mesafe ve hijyen kurallarına aşı sonrasında da aynı şekilde dikkat edilmelidir.
Uzun vadeli yan etkiler konusunda bilimsel çalışmalar halen yürütülmeye devam etse de henüz elde edilen çalışmalar içerisinde herhangi bir ciddi yan etki rapor edilmemiştir. Şu anda dünya genelinde uygulanan aşılar içerisinde canlı aşı bulunmamaktadır; dolayısıyla aşı içeriğindeki antijenlerin aşı olan kişilerde hastalığa yol açma olasılığından söz edilememektedir. Sinovac aşısı içeriğinde bulunan etkisiz hale getirilmiş virüsler enfeksiyon oluşturma yeteneğine sahip olmamaktadır. Bu sebeple aşı sonrasında hissedilebilecek yan etkiler koronavirüse yakalanma olarak yorumlanmamalıdır.