Bir Fotoğrafın Sosyal Medyada Serencamı

Sosyal medyada son zamanlara sık sık paylaşılan, birçok internet sitesinde de kullanılan bir fotoğraf, habercilik kaynağı olarak sosyal medyanın ne kadar aldatıcı olabileceğini gözler önüne seriyor.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 2010 yılı Temmuz ayında bir petrol tankerinde meydana gelen patlama sonucu 200'den fazla kişi, feci şekilde yanarak can vermişti. Olayın ardından çekilen bir fotoğrafta onlarca yanmış ceset, yere dizilmiş bir şekilde görülüyordu. İşte bu fotoğraf, bugünlerde sosyal medyada Türkler arasında Burma'da Müslümanlara yapılan katliamdan bir fotoğrafmış gibi paylaşılıyor. Ancak fotoğrafın bu hatalı serancamı, Burma ile sınırlı değil. İnternette arama yapıldığında bu fotoğraf, ilk ortaya çıktığı andan itibaren birçok site tarafından "yanlış propaganda" aracı olarak kullanılmış. Fotoğraf, hadisenin ardından ilk olarak Pamela Geller adlı Amerikalı bir blogger tarafından o sırada Nijerya'da devam etmekte olan seçim sürecine etki etmek için kullanılmış. ABD Başkanı Obama'ya Malcolm X'in çocuğu diyen, Mekke ve Medine'ye nükleer bomba atılmasını isteyen ilginç bir kişilik olan Geller, söz konusu fotoğrafı 'Nijeryalı Müslümanlar Hristiyanları katlediyor' başlığı ile yayınladığı postunda kullanmış. Fotoğrafı bir yıl sonra nisan ayında bu şekilde yayınlayan Geller, o sırada Libya'da devam etmekte olan Arap Baharı sürecine ilişkin de "Amerika neden Libya'da evrensel bir halifeliği kurtarmak için savaşıyor" yorumunu eklemiş.

FOTOĞRAFIN YANLIŞ KULLANILMASI

Fotoğrafın yanış bir şekilde ilk olarak Nijerya mahreçli olarak kullanılması, daha sonra bu yanlışı düzeltmeye çalışan birçok kişiyi de etkilemiş. Haberin katliamla ilgisi olmadığına dair yapılan birçok sosyal medya yayını veya haberde, bu fotoğrafın Nijerya'da bir petrol tankerinin devrilmesi sonucu yanan Nijeryalılara ait olduğu belirtiliyor.

Fotoğraf, Geller tarafından ilk kez bu şekilde kullanılmasının ardından 'Nijerya'da Müslümanlar, Hristiyanları katlediyor' başlıklarıyla birçok sitede yer almış. Uzun sürede Sünni Müslümanların Nijerya'daki Hristiyanlara zulüm uyguladığı iddiaları ile birlikte kullanılmış.

Amerika merkezli "Bugün İslamofobi" adlı kuruluş da defalarca yaptığı yayınlarla bu fotoğrafın gerçekle ilgisi olmadığını, Geller'in blogundaki yayınları örnek vererek duyurmaya çalışmış. Ancak fotoğrafın tüm dünyaya yayılan yanlış ünü, sadece bununla da sınırlı değil. Aynı fotoğrafı daha sonra Kenya ve Sudan'da katliamlar yapıldığı şeklinde birçok sitede yer alıyor. Ancak bununla birlikte bu yanlışı fark eden birçok kullanıcı ve özellikle İslamofobi ile mücadele eden bazı kuruluşlar da bulunuyor.

Fotoğraf, Müslüman ülkelerde 'Müslümanlara zulüm uygulanıyor' başlıklarıyla Burma'dan Doğu Türkistan'a, oradan Sudan'a kadar pek çok ülke için kullanılırken, Hristiyan ülkelerde ise "Müslümanlar Hristiyanlara zulüm uyguluyor" şeklinde Kenya ve Nijerya gibi ülkeler için kullanılıyor. Bu şekilde kullanılınca de iki dini grup arasında nefret tohumları ekmekten başka bir işe yaramıyor.

TÜRK MEDYASI DA 'BURMA' İÇİN KULLANDI

Türk medyasında da bu fotoğraf, en çok Burma ile ilgili paylaşımlarda kullanılıyor. Kaynağı bilinmese de fotoğraf, Burma'da Budistlerin, Müslümanları bu şekilde yaktığı iddiaları ile birlikte kullanılıyor. 2 yıldan fazla süredir sosyal medyada dolaşan fotoğraf, sosyal medyada fazlasıyla tüketildikten sonra özellikle haber siteleri tarafından oldukça fazla kullanılır hale gelmiş. Yaklaşık bir yıl önce de Burmalı Rohingyalar Derneği Başkanı, bir Türk haber ajansına "İnternette birçok fotoğraf ve görüntü yayınlandı. Bunlar gerçeği yansıtmıyor ama durum internette görünenden çok daha vahim" şeklinde açıklama yapmış. Zira bu fotoğraf, Burma için kullanılan yanlış fotoğraflardan sadece bir tanesi.

2010’da Çin’de yaşanan depremde ölenleri kendi dini inançlarına uygun olarak yakmaya hazırlanan Tibetli Budistleri gösteren fotoğraf, 2004’te hükümetler çatıştıktan sonra tutuklanan Taylandlıları gösteren Reuters imzalı bir fotoğraf ve Bangladeş'teki sığınma kamplarını gösteren fotoğraflar hep Burma'daki katliamı gösteren fotoğraflar olarak kullanılıyor.

İşte böyle serencama sahip olan bu fotoğraf, bugünlerde yine sosyal medyada yine sıkça kullanılır hale geldi. Haber kaynağı sosyal medya olanların, ünlülerin daha ölmeden Twitter'da öldü ilan edilmesi gibi, katliamla uzaktan yakından ilgisi olmayan olayların da farklı propaganda amaçları için kullanılabiliyor olmasına dikkat etmeleri gerekiyor.