Birikmiş amortisman, bir varlığın kalan amortisman payını hesaplamak veya duran varlığın satılması veya devredilmesi halinde hesabın kapatılması için kullanılmaktadır. Birikmiş amortisman bir duran varlık için ayrılmış amortisman paylarının toplamıdır. Ancak ömrü tamamlanmamış varlıklarda birikmiş amortisman hesabı devam etmektedir. Birikmiş amortismanın sonlanması için varlığın ömrünü tüketmesi, satışının veya devrinin gerçekleşmiş olması gereklidir. Birikmiş amortisman hangi hesap grubunda yer alır?
İşletmelerin satın aldıkları ve kullandıkları duran varlıklar belirli bir faydalı ömre sahiptir. İşletmelerin muhasebecileri bu varlıkların faydalı ömrü boyunca belirli sürelerde amortisman gideri kaydederler. Muhasebecilerin bu şekilde ayrı bir gider ayırmasının sebebi, işletmenin sahip olduğu duran varlıkların satın alma bedelinin faydalı ömür boyunca hesaben yok edilmesidir.
Birikmiş amortisman kayda geçmiş, ödemesi ayrılmış amortismandır. Birikmiş amortisman hesabı faydalı ömrünü tamamlamış, satılmış veya devredilmiş duran varlıklarda önemlidir. Bir şirketin satın aldığı ve amortisman payı ayrılmasına karar verdiği duran varlık satıldığında veya devredildiğinde birikmiş amortisman hesabı kapatılır. Normalde alacak olarak kaydedilen hesap, satıldıktan sonra borç olarak işlenir.
Amortisman hesabında normal amortisman hesaplama, azalan bakiyeler amortisman hesaplama ve kist amortisman hesaplama yöntemleri vardır.
1. Normal amortisman hesaplama: Bu hesapta her sene eşit paylar ödenmektedir.
2. Azalan bakiyeler amortisman hesaplama: Paylar giderek azalmaktadır. İlk sene yüksek meblağlı amortisman gideri ödenirken yıllar geçtikçe bu meblağ azalmaktadır.
3. Kıst amortisman hesaplama: Duran varlığın aktife girdiği dönemden itibaren ne kadar faydalı ömrü kaldıysa varlığın yıllık amortisman payı aylara bölünür ve bu şekilde ödemesi alınır. Ödemesi alınmayan aylardaki payı da yıl sonunda toplanarak ödenir.
Birikmiş amortisman hesabı yapılırken şirketin kullandığı amortisman hesaplama yöntemi dikkate alınmalıdır. Toplam birikmiş amortisman hesaplaması yapılırken şirketin her dönem ödediği paylar toplanmaktadır. Şirketin her dönem ödediği paylar amortisman hesaplama yöntemine göre değişmektedir.
Birikmiş amortisman, varlığın aktife girdiği dönemden itibaren ayrılmış amortisman miktarıdır. Her yıl 3.000 TL amortismanı ayrılan bir varlığın 2 yıl sonra birikmiş amortismanı 6.000 olmaktadır.
Birikmiş amortisman maddi duran varlıklar hesap grubunda yer alır. Maddi duran varlıklar hesap kodu 25'tir. Birikmiş amortisman kodu 257 olarak geçmektedir. Normalde hesap gruplarında artış sol tarafta, azalış sağ tarafta kaydedilirken birikmiş amortismanda bu tam tersi şekilde olur. Bunun sebebi, birikmiş amortisman hesabının aktifi düzenleyici nitelikte bir hesap olmasıdır. Birikmiş amortisman hesabı yalnızca dönem sonlarında yapılmaktadır.
Birikmiş amortisman örnekleri, amortisman hesaplama yöntemlerine göre çeşitlenmektedir.