Bitki Köklerinden 150 Renk Boya Üretiyor

ABDULLAH DOĞAN - Konya'da yaşayan kök boyası ustası Mehmet Tosunyalın, doğadan topladığı bitkileri kaynatarak 150 renk boya üretiyor. Tosunyalın, elde ettiği boya ile ip ve kumaşa renk veriyor. İşçi emeklisi Mehmet Tosunyalın (60), bitki köklerinden boya elde etme sanatı olarak bilinen "Kök boyacılığı"nı kısıtlı imkanlarıyla yaşatmaya çalışıyor. Tosunyalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kök boyacılığına annesinin yumurtayı boyamasından etkilenerek ilgi duymaya başladığını söyledi. Gençlik yıllarında kök boyacılığı üzerine araştırmalar yaptığını anlatan Tosunyalın, "Halı ticareti ile ilgileniyordum. Mesaim dışında dağlarda, ovalarda bitki kökleri topluyor, kaynatarak denemeler yapıyordum. Farklı renkleri elde ettikçe bu işe bağlandık" dedi. Kimyasal boyaların yaygınlaşmasıyla kök boyacılığının unutulduğuna dikkati çeken Tosunyalın, mesleğini bugünlerde hobi olarak yaptığını dile getirdi. Tosunyalın, kök boyacılığının Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde altın çağını yaşadığını anımsatarak, "19. yüzyılın sonlarında sanayileşmenin gelişmesiyle, kimyasal boyalar piyasaya girdi. Bizim yaptığımız işin el emeği ve masrafı çoktur. O yüzden unutuldu diyebilirim" diye konuştu. Bitkilerden, yaptığı işlemlerle sarı, mavi, kırmızı, yeşil gibi çok sayıda renk elde ettiğini dile getiren Tosunyalın, şöyle devam etti: "Doğadan topladığımız farklı türde bitkilerin köklerini değirmende çekiyoruz. Sonra bu çektiğimiz bitki köklerini belirli süre havuzlarda kaynatarak, renkler elde ediyoruz. Bu işlemler, bazı özel renkleri alacağımız bitki türlerinde uzun sürebiliyor. Her bitkinin kökü bize farklı renkleri veriyor. Örneğin, muhabbet çiçeği, papatyadan sarı rengini alıyoruz. Elde ettiğimiz boyayı herhangi bir şeye aktarmak istiyorsak, onu da kazana atıyoruz. Boyadığımız kumaş veya ip kolay kolay renk vermez. Kimyasal boyalara göre hem daha sağlıklıdır, hem de daha uzun ömürlüdür." - "Samandan bile renk elde edebilirsiniz" Kök boyanın, halı ve kilim sanayisinde de kullanıldığını belirten Tosunyalın, şunları kaydetti: "Dağlarda bayırlarda ot toplamaya başladık. Çok sayıda deneme yaptık, özel bitkileri topladık. Uzun tecrübe dönemi sonunda meslekte önemli bir noktaya geldik. Bu işin çok önemli noktaları vardır. Doğada bizim ot olarak gördüğümüz bitkilerden çeşitli renkler elde ediyoruz. Dünyada gördüğünüz her yeşil ottan sarı elde edilir. Kök yapısı farklı olan bitkilerden, çiçeklerden ve yapraklı bitkilerden farklı renkler elde edilir. Şu ana kadar 150 renge kadar ulaştım. Kumaşa, ipeğe, yüne bu renkleri uygulayabiliyoruz. Pamuk boyayan kimse yok, bunu yapıyoruz. Masa, perde ve yatak takımlarını bile boyadık. Kök boyaclığının tarihi geçmişi olduğu için bu sanatı ayakta tutmaya çalışıyoruz."