Bu doğrultuda ilk bölümü, hem yazılı hem de videolu anlatım ile BMW’nin PSA dizel motoru ile olan ilişkisine ayırmıştık.
BMW Peugeot PSA motor video anlatımımız aşağıdadır
2.bölümde ise BMW-PSA benzin motoru üzerinde duracağız ve birçok noktası yanlış bilinen bu konuyu bilinmeyenleriyle de beraber oldukça detaylı bir şekilde izah etmeye çalışacağız.
İlk olarak hem F20 kasa 1 Serisi hem de F30 kasa 3 Serisi araçların her ikisinin de makyaj öncesi versiyonlarında yer alan farklı güçlerdeki N13B16 kodlu motora bir göz atalım.
– 2015 yılına kadar: BMW (F20) 116i ve BMW (F30) 316i: 1.6lt turbo-benzin 136ps
– 2015 yılına kadar: BMW 118i (F20) ve BMW (F30) 320i ED: 1.6lt turbo-benzin 170ps
Görüleceği gibi aynı hacme sahip olan N13 kodlu motorun ülkemizde satılmış 2 farklı versiyonu bulunuyor. Ayrıca 1 Serisi’nde 114i olarak 102ps gücünde daha güçsüz bir versiyonu daha vardı ancak Türkiye’de satışa sunulmadı. Aynı motorun 3 güç seçeneği de artık BMW modellerinde kullanılmıyor ve yerini B38 kodlu modüler yapıdaki 3 silindirli motora bıraktı.
Diğer taraftan PSA Grubu’nda “Prince” adına sahip bu motorlar, Peugeot ve Citroen modellerinde de farklı güç seçenekleri ile kullanıldı ve geliştirilerek de kullanılmaya devam ediliyor. Öyle ki Peugeot RCZ ve 308 GTi modellerinde de 272ps (200kw) güce kadar da çıkabiliyor. Bu motorlar Peugeot’da THP adına ve Citroen’de de VTi adına sahip.
Ayrıca yine BMW Grubu içerisinde yer alan Mini markasında da en güçlüsü 218ps civarında olmak üzere farklı güç seçenekleri ile yerini almıştı (N18 motor kodu ile). Ancak şu anda aynen BMW modellerinde olduğu gibi Mini modellerinde de kullanılmıyor ve yerini B38 kodlu 3 silindirli motora bıraktı. Tabii 2011 yılında tanıtılan Saab PheoniX konseptinde de Prince motorun, 200ps güce sahip bir versiyonu ile kendine yer bulduğunu belirtmeden geçmeyelim.
BMW N13 – Mini N18 – PSA Prince motorun değerleri ise şu şekilde;
Motor hacmi: 1.598cm3
Silindir sayısı: Sıralı 4
Silindir çapı: 77mm
Silindir stroku: 85.8mm
Kısacası BMW’nin N13 motoru ile PSA’nın Prince motoru çok basit farklar haricinde birbirleri ile aynı motorlar. Ancak burada önemli bir nokta bulunuyor ve üzerine düşülmesi de şart. Bahsi geçen motor genelde PSA Prince motoru olarak geçse de BMW ve PSA’nın ortak çalışması ile tasarlandı. Yani BMW’nin tamamen PSA’nın motorunu alıp doğrudan bahsi geçen BMW modellerinde kullanma gibi bir durumu yok.
BMW Peugeot (PSA) arasında nasıl bir ilişki söz konusu?
BMW ve PSA arasındaki Prince motor birlikteliği; BMW’nin 1. jenerasyon Mini’de çok farklı güçlerde kullandığı, Chrsyler ile yaptığı ortaklık sonucu ortaya çıkan Tritec adındaki motorları verimsiz bularak kullanmaya son vermesi ve bu ortaklıktaki hisseleri Daimler’e satmasıyla 2004 yılı sonunda başlıyor. Bu arada Tritec motor, Chrsyler Grubu’nda Dodge Neon ve Chrysler PT Cruiser gibi modellerde kullanıldığı gibi, günümüzde hayatına geliştirilmiş haliyle Fiat E-Torq olarak devam ediyor. (E-Torq motor konu içinde karşımıza tekrar çıkacak )
BMW’nin Prince adındaki motor için PSA ile birliktelik kurmasındaki esas amacın ise; bünyesinde bulunan Mini marka araçlar için yeni bir motor tasarlamanın, düşük satış adetleri nedeniyle yüksek maliyet getirmesi olduğu üstü kapalı olarak belirtiliyor. Ayrıca PSA’nın düşük hacim motorlardaki tecrübesi ve bu konudaki üretim kabiliyetine atıfta bulunulmuş. PSA tarafında ise BMW teknolojilerinden faydalanmak olduğu ifade ediliyor.
Kısacası Prince motorun, “Kazan-Kazan” amaçlı bir teknoloji paylaşımı ve daha ucuza motor üretebilme projesi gibi göründüğünü söylemek mümkün. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, birlikteliğin başladığı zamanlarda motorun sadece Peugeot, Citroen ve Mini modellerinde kullanılacağı belirtilmişti. 2011 yılında ise BMW’de de kullanılmaya başlandı.
BMW Peugeot (PSA) Prince/N13 motoru nasıl geliştirdi?
Bu başlığı madde madde anlatalım;
– Bir üst başlıkta izah ettiğimiz BMW’nin verimsiz bulduğu Tritec motorun çap-strok oranları aynen alınıyor. Ayrıca PSA’nın Prince motor öncesi kullandığı TUD5 motor ile de 77mm’lik çap oranı aynı. Yani hem BMW’nin hem de PSA’nın kullanımını bıraktığı motorlardan blok ölçüleri alınıyor ve temel teknoloji kullanılıyor. Bu durum her 2 üretici açısından da işlerin hızlanmasını sağlamış olabilir.
-Prince motor 1.4lt ve 1.6lt atmosferik olarak tasarlanıyor ve 1.6lt turbo seçeneği de yer alıyor. 1.4lt motorun silindir çapı ölçüsü 1.6lt motor ile aynıyken strok ölçüsü daha kısa. Bir üst maddede bahsettiğimiz Tritec motorun da aynı ölçülerde 1.4lt seçeneği var. Kısacası gerek 1.4lt gerekse de 1.6lt motor esas olarak BMW-Chrysler tasarımı Tritec motordan geliştirilmiş gibi görünüyor.
– Tritec motor bloğu dökme demirken aynı ölçülere sahip olan Prince motorda alüminyum yoğun bir şekilde kullanıldı. Öyle ki motor bloğu ve krank mili alüminyum malzemeden imal edilmişti. Bu durum hem sıcaklık iletimi hem de ağırlık konularında avantaj sağlıyor. Ayrıca Tritec motorun üstten tek eksantrik sistemi (SOHC-(8 Supap) yerine, üstten çift eksantrikli (DOHC-16 Supap) sisteme geçiliyor.
– BMW’nin aynı dönemlerde geliştirdiği M54 kodlu sıralı 6 silindirli motorlarda yer alan pek çok teknoloji Prince motora aktarılıyor. Değişken Supap Zamanlaması (VANOS), Değişken Supap İtiş mekanizması (Valvetronic), direkt yakıt enjeksiyonu ve akış kontrollü yağ pompası ise bunlardan en dikkat çekici olanları diyebiliriz. Twinscroll adındaki çift kanallı tek turbo sistemi de 2011 yılından itibaren kullanılmaya başlanıyor.
– Birlikte tasarlanan Prince motorun üretim yeri konusunda çok detaylı bilgi bulunmasa da PSA’nın Fransa/Douvrin’de bulunan fabrikasında parça ve motor üretimi gerçekleşiyor. Diğer taraftan BMW de, İngiltere/Birmingham’da yer alan Hams Hall fabrikasında hem kendi ürettiği hem de PSA tarafından üretilen parçaları kullanarak N13 kodlu motorunu üretiyor. Burada üretilen motorlar BMW’nin 1 ve 3 Serisi ürettiği fabrikalara gönderiliyor. Ysni parçalar ağırlıklı olarak PSA tarafından üretiliyor ancak her üretici de kendi motorunu bir araya getiriyor gibi görünüyor.
Yukarıdaki maddelerden de görüleceği gibi;
PSA’da Prince ve BMW’de de N13 olarak geçen motor 2 markanın beraber tasarladığı bir motor. Ancak BMW’nin sağladığı teknolojik özellikler ve daha önce kullandığı Tritec motorun yapısı kendisini fazlasıyla hissettiriyor. PSA ise düşük hacim motorlardaki üretim tecrübesini ve kapasitesini işin içine dahil ediyor. Bu da her iki üretici için de ucuz motor üretimi anlamına geliyor.
Bu doğrultuda; Prince/N13 motor için, birçok parçası PSA tarafından üretilen BMW teknolojisini yoğun olarak almış bir motor demek gayet mümkün görünüyor.
Prince/N13 motor kullanımı ne zaman gerçekleşti?
İlk olarak 2005 yılında, 1.4lt atmosferik besleme ile Peugeot 207 modelinde yer alan Prince motor, Mini’de 2007 yılında kullanılmaya başlandı. 1.6lt atmosferik ünite ise ilk kez 2007 yılında yine Peugeot ve Mini modellerinde kendini gösterdi. 1.6lt turbo motor ise 2006 yılında Peugeot 207 GT ile karşımıza çıktı. Ardından Mini Cooper S ve diğer Peugeot modellerinde yerini aldı.
Motorun Mini modellerindeki performansından oldukça memnun olan BMW, Prince motoru yarışlarda kullanmaya karar verdi ve bu doğrultuda 2008 yılında Mini Challenge yarışlarında ilk kez kendini gösterdi. Deneme niteliğindeki bu yarışlardan sonra ise, 2011 WRC yarışlarına katılacak olan Mini Countryman WRC’de 300ps versiyonu ve 2011 WTCC Super 2000 yarışlarına katılacak BMW 320TC modelinde de 310ps ve 420nm torka sahip olarak 2010 yılında karşımıza tekrar çıktı.
İşte tüm bu yarışlardan alnının akıyla çıkan Prince/N13 motor 2011 yılında tanılan yeni BMW (F20) 1 Serisi ve ardından da 2012 yılında tanıtılan yeni BMW (F30) 3 Serisi modellerinde kullanılmaya başlandı ve 2015 yılına kadar da kullanıldı. 116i ve 316i modellerinde 136ps güce sahip olan bu motor 118i ve 320i ED modellerinde 170ps güce sahipti.
İlginç bir bağlantı – Prince/N13 – Fiat E-Torq ilişkisi
Prince motorun silindir çap-strok ölçülerinin BMW/Chrysler tarafından tasarlanan Tritec motor ile aynı olduğunu belirtmiştik. İşte BMW bu motorun haklarını daha sonra Daimler-Chrysler birlikteliğine sattı ve günümüzde FCA olarak geçen Fiat-Chrysler birlikteliğinin kullandığı E-Torq motor da Tritec motor ile aynı çap-strok ölçülerine sahip.
FCA Tritec kökenli E-Torq motor için önemli yatırımlar yaptı ve aynen Prince motorda olduğu gibi dökme demir yerine alüminyum döküm olarak imal ederek motoru geliştirdi. BMW/PSA üstten çift eksantrik (DOHC) sistemini tercih ederken, FCA üstten tek eksantrik (SOHC) sistemini değiştirmedi. Ayrıca Fiat, kendi geliştirdiği sistemleri de bu motora uyguladı ve Fiat E-Torq motor halen atmosferik beslemeli olarak Fiat Egea modelinde yaygın bir şekilde kullanılıyor.
Görüleceği gibi, her ne kadar 10 yılın üstünde bir zamanda büyük değişime uğrasa da, Tritec motor köklerine sahip Prince/N13 motor ile Fiat E-Torq motorun uzaktan akraba olduğunu söylemek oldukça mümkün görünüyor. Sonuçta her ikisinin de çıkış noktaları ve çap-strok değerleri ataları olan Tritec motor ile birebir aynı.
BMW (F10) 520i ‘de motorunda durum nedir?
BMW 320i ED ile aynı dönemlerde üretilmesi, motor gücünün (170ps), torkun (250nm), silindir sayısının (4) ve silindir hacminin litre bazında aynı (1.6lt) olması, BMW 520i modelinde de bu motorun kullanıldığının sanılmasına neden oldu. Ancak 520i modelinde N20B16 olarak geçen motorun silindir çap ve strok değerleri Prince/N13B16 motordan tamamen farklı ve her 2 motorun ölçüleri de aşağıdaki şekilde yer alıyor;
N13B16: Silindir çapı= 77mm – Strok= 85.8mm (Prince motor)
N20B16: Silindir çapı= 84mm – Strok= 72.1mm
Yukarıdaki çizimden de görüleceği gibi; 520i’de yer alan motor 320i’de yer alan motordan tamamen farklı ve çıkış noktası da BMW’nin N20B20 kodlu 2.0lt motoru. N20B20 kodlu motorun 84mm silindir çapı ölçüsü sabit tutularak 90.1mm olan strok ölçüsü 72.1mm’ye kısaltılıyor ve N20B16 motor elde ediliyor. Kısacası 2 motorun bu açıdan bir alakası bulunmuyor. 320i ve 520i motorları birbirlerinden farklı ve BMW bu motoru ülkemizdeki vergi yükünü aşabilmek için sadece Türkiye’ye özel olarak üretti.
Yeni BMW (G30) 520i modelinde durum nedir?
Geçtiğimiz aylarda yeni kasası (G30) tanıtılan ve yine sadece ülkemize özel olarak üretilen 520i modelinde ise F10 kasa 520i’de kullanılan N20B16 motor değil, N20B20 motorun yerine geçen ve daha farklı çap-strok ölçülerine sahip B48B20 motorun aynı silindir çapına sahip kısa stroklu bir versiyonu olan B48B16 motor kullanılıyor.
B48B16: Silindir çapı= 82mm – Strok= 75.6mm (1.6lt 4 silindir)
B48B20: Silindir çapı= 82mm – Strok= 94.6mm (2.0lt 4 silindir)
Son olarak 4 silindirli, 1.6lt hacminde 170ps ve 250nm torka sahip olan F10-G30 520i motorlarının farkını anlamak için her iki motorun ölçülerini yan yana koyalım;
N20B16: Silindir çapı= 84mm – Strok= 72.1mm (Eski kasa (F10) – BMW 520i)
B48B16: Silindir çapı= 82mm – Strok= 75.6mm (Yeni kasa (G30) -BMW 520i)
Bir önceki yayın olan BMW-PSA dizel motor videosunu aşağıdan izleyebilirsiniz