Böbrek taşları her yaş grubunda oluşabilmekle beraber özellikle 30-60 yaş arasında daha sık görülmektedir. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülmektedir.Taş oluşturan hastaların yaklaşık yüzde 65 i 1.5 ile 8 yıl arasında tekrar taş oluşturmaktadır.
Hastalarda ne gibi şikayetler olur?
Böbrek taşı düşüren bir hastada en çok yakınılan semptom şiddetli ağrıdır bu ağrı taşın yerine ve büyüklüğüne göre yan taraftan başlayıp erkeklerde testise kadınlarda kasıklara kadar yansıyabilir. Ağrının yanı sıra idrarda kanama,yüksek ateş,bulantı-kusma ve idrar yolu enfeksiyonları görülebilir.
Böbrek taşı mevsimsel özellik gösterir mi?
Sıcaklıkların yükselmesi ve susuzluk oranın artması nedeniyle yaz mevsimde daha sık görülmektedir.Bu yuzden daha çok yaz aylarında olmakla beraber alınan sıvı oranın arttırılması gerekmektedir .Ek hastalık yoksa günlük 2.5-3 litre sıvı alınması önerilmektedir.
Korunmak için neler yapmalıyız?
Böbrek taşından korunmak için öncelikle altta yatan bir hastalık ya da patolojik bir durum varsa onların düzeltilmesi gerekir.Bunu yanında hastanın bol sıvı alması sağlanmalı(günlük2.5-3 litre) ve taşın cinsine göre uygun diyet programı sağlanmalıdır.Ayrıca masabaşı işlerde çalışılıyorsa mutlaka spor yapılmalı ve metabolizma hızlandırılmalıdır.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
7mm ye kadar olan taşlar kendiliğinden düşebilmektedir ancak hastaya göre 7 mm den küçük taşlar ciddi sıkıntı verebilirken 7 mm den büyük taşlar herhangi bir semptom vermeyebilir o yuzden tedavi seçeneği belirlenirken hastanın yaşı,genel durumu,ek hastalığı yanında taşın bulunduğu yer ve vermiş olduğu tahribatın gözönününde bulundurulması gerekir..Günümüzde gelişen teknolojiyle beraber tedavi seçenekleri de genişlemiştir.
ESWL(Vücut dışından ses dalgaları ile taş kırma) nedir?
Genellikle böbrekte uygun yerleşimdeki 2 cm’ye kadar olan taşların ve yola çıkmış üst idrar yolu (üst üreter) taşlarında uygulanır. Diğer tedavi seçeneklerinde olduğu gibi bu tedavi seçiminde de taşın büyüklüğü, yeri, şekli, tipi tedavide önemli rol oynar. İşlem esnasında anesteziye gerek duyulmaması en önemli avantajıdır.Taşın kırılabilmesi için 3 seansa kadar işlem uygulanabilir ancak 3 seans sonrası kırılamayan taşlar için diğer tedavi seçenekleri uygulanmalıdır.
URS (Endoskopik üreter taşı ameliyatı)
Böbrekten çıkmış kanala düşmüş taşların idrar yolundan girilerek çeşitli taş kırma yöntemleri(lazer,pnömotik litotripsi) ile kırılarak toplanması işlemidir.İşlemin endoskopik olarak yapılması ve hastanın aynı gün taburcu edilebilmesi büyük avantaj olup spinal(belden aşağı) ya da genel anestezi tercih edilebilir.
RIRS (Retrograd İntrarenal Surgery – Endoskopik böbrek taşı ameliyatı)
Son yıllarda gelişen teknolojiye bağlı olarak ortaya çıkan tedavi yönteminde idrar deliğinden bükülebilir fleksible aletlerle girilerek böbrek içindeki 15-20 mm çapında kadar olan taşlar lazer taş kırma yöntemiyle kırılarak toplanması işlemidir.Böbrek içindeki taşlara kadar endoskopik olarak ulaşıp herhangi bir kesiye ihtiyaç duyulmaması işlemin avantajlarındandır.
PNL (Perkütan nefrolitotomi - Kapalı böbrek taşı ameliyatı)
Böbrek içerisinde ESWL yapılamayacak kadar büyük taşların sırt bölgesinden yaklaşık 1 cm kesiyle girilerek taşların toplanması işlemidir.Böbreği dolduran taşların tedavisi için uygulanabilecek tedavi seçeneği olup hastalar ortalama 3 gün sonra taburcu edilmektedirler.
Açık cerrahi
Hızlı teknolojiye bağlı olarak gelişen minimal invaziv yaklaşımlar dolayısıyla açık cerrahi artık pek tercih edilmemekle beraber yapılacak işlem sırasında oluşabilecek bir komplikasyon nedeniyle bu yöntem tercih edilebilmektedir.
**Op. Dr. Hasan Turgut
Üroloji Uzmanı