Boğaz Köprüsü inşaatının her aşamasını Karayolları arşivi için fotoğrafladı

İstanbul Boğaz Köprüsü inşaatında fotoğrafçı olarak çalışan gurbetçinin arşivinde, köprü inşaatının her aşaması fotoğraf ve kısa metrajlı film çekimleriyle kaydedilmiş. 20 Şubat 1970 yılında temeli atılan köprünün ayaklarının dikilmesinden, ayaklar arasında çekilen halatlar ve çalışan işçilere kadar, boğazdaki ilk köprünün fotoğrafları Karayolları Genel Müdürlüğü için hazırlanan arşivde bulunuyor.

Gurbetçi Naci Şahin, o dönemde köprüye bir çok kesimin karşı çıktığını hatırlattı. Şahin, gazeteci bir arkadaşının bile sadece gazetenin çok fazla satması için 'temel atma sırasında köprü ayaklarının tutmadığı' yönünde defalarca yalan haber yaptığını ve çok üzüldüğünü dile getirdi.

İstanbul Boğaz Köprüsü'nün temelinin atıldığı dönemde Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü'nde çalışan Naci Şahin, köprü ayaklarının temeli atılmadan önce hem Avrupa hem Anadolu yakasında kaldırılan 36 bin mezarın da fotoğrafını çekmiş. Köprü inşaatında ise her aşamayı fotoğrafla tesbit eden Naci Şahin, siyah beyaz bu fotoğraflardan birisinde, halatların çekildiği ve çalışanların işini kolaylaştırmak amacıyla geçici olarak kurulan asma köprü üzerindeki görüntüsünü çekmiş. İşçiler dışında geçici köprü üzerinden ilk geçenin de kendisi olduğunu ifade eden Şahin, Boğaz üstünden geçerken çok sayıda fotoğraf çektiğini ve ustasının bu geçişe cesaret edemediğini anlattı.

"DEDİKODULAR KÖPRÜ İNŞAATINI ENGELLİYORDU"

Naci Şahin, inşaat başlamadan önce bir çok dedikodunun çıktığını hatırlatan Naci Şahin, bugün gereksiz denilen boğaza üçüncü köprüye dikkat çekti. Şahin, insanlara hizmet amaçlı yapılacak her çalışmanın önemli olduğunu söyledi. Şahin, kendisinin bile 'Biz fakiriz, fukarayız. Köprü için harcayacak paramız yok. Gerek yok' gibi söylemleri desteklediğini ve yanlış yaptığını anlattı.

Almanya'da pedagog olarak çalıştıktan sonra emekli olan Naci Şahin, Türkiye'ye döndü. Yılın yarısını Almanya'da yarısını ise Kayseri'de geçiriyor. Yozgat doğumlu olan şahin, 1970'li yıllarda askerlik sonrasında güreş sporuyla birlikte eğitimini İstanbul'da sürdürdü. Gurbetçi Şahin, Fenerbahçe Güreş Takımı'nda kaldığını ve o dönemde eğitimini devam ettirmek için Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü'nde fotoğrafçılık işi bulduğunu anlattı.

"KÖPRÜYE SİYASİ AMAÇLARLA KARŞI ÇIKILDI"

Naci Şahin, Boğaz Köprüsü'nün temelinin atılması ve sonrasındaki iki yıllık süreci Karayolları adına fotoğraflayarak ve kısa metrajlı filmler çekerek arşivlediğini belirtti. Şahin, her adımını çektiği köprü inşaatı ile ilgili o dönemdeki siyasilerin söylemlerinin her gün çalışanlar arasında da konuşulduğunu ifade etti. Bir çok kere siyaset yapmak amacıyla köprünün boş yere yapıldığı ve gereksizliğine yönelik tartışmaların yıllarca konuşulduğunu anlatan Naci Şahin, buna rağmen köprü inşaatının hızla devam ettiğini belirterek, "Köprünün kuleleri ile ilgili ayaklarının yeri tespit edildi. Tespit edilen her iki taraftaki kıyıda mezarlıklar vardı. Bunlar kaldırılacaktı. Ben tam 36 bin mezarın fotoğrafını çektim. Mezarlar ondan sonra taşındı." dedi.

ALMANYA’YA GİDERKEN FOTOĞRAFLARDAN BİRER TANE YANINA ALMIŞ

Köprü ayakların temelleri atıldıktan sonra fotoğraf arşivine devam ettiğini aktaran Naci Şahin, çok sayıda fotoğraf çektiğini ama öğrenci olayları nedeniyle yurt dışına gitmek zorunda kaldığını belirtti. İki yıl köprü inşaatında çalıştıktan sonra 1972 yılında Almanya'ya giden Şahin, Almanya'ya gittikten iki yıl sonra 1974 yılında köprünün hizmete açıldığını belirtti.

Köprü inşaatı sırasında kendisinin de hatıra olarak çekindiği fotoğraflar olduğunu aktaran Şahin, bu fotoğrafların büyük bir bölümünü Almanya'daki evinde tuttuğunu söyledi. Naci Şahin, köprü direkleri dikildikten sonra halatların çekildiğini ve çalışan işçilere kolaylık olması adına, asma bir köprünün geçici olarak yapıldığını anlattı. Şahin, geçici asma köprüden ilk kez Anadolu yakasından karşıya geçenlerden birisinin ise kendisi olduğunu sözlerine ekledi.

"KÖPRÜ İÇİN OLUMSUZ HABER YAPMAZSAK GAZETE SATAMAYIZ"

Naci Şahin’i en çok üzen ise birlikte evde kaldıkları gazeteci arkadaşının yalan haber yapması. O dönemde en çok satan gazetede çalışan arkadaşının hep köprü aleyhine haber yaptığını anlatan Şahin, "Köprü ayaklarının tutmadığı yönündeki haberler çalışmaları olumsuz etkiledi. Neden böyle yalan haber yaptığına dair arkadaşımı sorguladığımda ilginç bir cevap aldım. Arkadaşım, ‘Eğer biz olumsuz haber yapmasak gazete satamayız. Bak bu haberden dolayı beşinci baskıyı yaptık’ dediğini hatırlattı. Ülkede bu kadar güzel bir gelişmenin o dönemde baltalanmış olması hep içimde bir yara olarak kaldı." diye konuştu.

İLK KÖPRÜ İÇİN 1900 YILINDA OSMANLI PROJE HAZIRLATMIŞ

Naci Şahin’in arşivinde yer alan bir fotoğraf ise 1900 yılına ait. Burada, Osmanlı Devleti’nin İstanbul Boğazı’na yaptırmayı düşündüğü iki ayrı köprünün projesi yer alıyor. Abdülhamit döneminde hazırlatılan projede, Kandilli, Anadolu Hisarı ile Rumeli Hisarı arasında hem tren yolu hem de karayolunun geçmesinin planlandığı köprü yer alıyor. Naci Şahin, Fransızlara hazırlatılan projenin Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü arşivlerinde yer aldığına dikkat çekti.

KÖPRÜ 21 MİLYON DOLARA MAL OLDU

Bu arada, Bayındırlık Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Boğaziçi Köprüsü ve Çevre Yol Projesi'ni anlatan bir kitapçık bastırılmış. Köprünün hizmete açıldığı dönemde hazırlanan kitapçıkta maliyet rakamları da yer aldı. Asma köprü 21 milyon 774 bin 283 dolara mal olmuş. Bu maliyet, o tarihteki 1 doların karşılığı 9 Türk Lirası'yla hesaplanarak, 300 milyon 818 bin 16 Türk Lirası harcandığına dikkat çekilmişti.

Köprü ihalesi ile ilgili bilgilerin de yer aldığı kitapçıkta, İngiltere ve Japonya'nın katıldığı finansman sendikasyonundan 75.9 milyon dolar projenin tamamı için kredi sağlandığı belirtiliyor. 4 firma grup olarak köprü yapımı için teklif vermişti. İhale komisyonunun, incelediği bu tekliflerden Anglo-German Bosphorus Bridge Konsorsiyumu'nun teklifini daha cazip bularak kabul ettiği yer alıyor.