Boşanma kararı alan eşlerin karşılaştıkları en önemli problemlerden biri, çocuğun velayetinin kime verileceğidir. Boşanma davalarında eşler kimi zaman karşı tarafa zarar vermek için çocuğun velayetini istemekte kimi zamanda karşı tarafın çocuğa iyi bir gelecek sağlayamayacağı düşüncesi ile velayetin kendilerine verilmesini talep ederler. Bu yazımızda Türk hukuku açısından velayet probleminin ne şekilde çözüldüğü, velayetin kime verileceği belirlenirken hangi şartlara özellikle dikkat edildiği hususlarında bilgi vermeye çalışacağız.
Velayet Anneye mi Verilir?
Velayet konusunda, hakimin karar verirken dikkat edeceği özelliklerden ilki ve en önemlisi çocuğun yaşıdır. Zira henüz anne bakımına muhtaç olan bir çocuğun anneden alınarak babaya verilmesi çocuğun sağlığı ve kişisel gelişimi açısından çocuğa büyük zararlar verebilir. Türk hukuku uygulaması açısından 6 ile 7 yaşına kadar çocuğun velayeti anneye verilir. Zira çocuğun anne bakımına en çok ihtiyaç duyduğu dönemlerin bu yaşlar arası olduğu bilimsel olarak da kanıtlandı. Bu yaşlar arasındaki bir çocuğun anneden alınarak babaya verilmesi neredeyse imkansızdır. Burada annenin işinin, evinin, kazandığı miktarın ve yaşam tarzının herhangi bir önemi yoktur. Yargıtay istikrarlı olarak verdiği kararlarda bu yaşlardaki çocukların velayetinin anneye bırakılmasını hükme bağlıyor.
Hangi Durumlarda Velayet Babaya Verilir?
Bu dönemleri yaşayan bir çocuğun anneden alınarak babaya verilmesi istisnadır. Örneğin, annenin çocuğun sağlığına zarar vermesi, çocuğa bakmaktan aciz olması, annenin sağlığının kötü durumda olması gibi sebepler halinde ancak çocuğun velayeti anneden alınarak babaya verilebilir. Burada hakim annelik veya babalık duygularının tatmininden öte çocuğun menfaatini dikkate alarak bir karar verir. Zira çocuğun menfaati ve geleceği bu duyguların tatmininden çok daha önemlidir.
Okul Çağı Çocuklarında Velayet Kime Verilir?
Artık okul çağında olan çocukların velayetinin belirlenmesinde yaş yine önemlidir, ancak burada tarafların çocuğa sunacakları maddi imkanlar da önem arz etmeye başlar. Zira çocuğa daha iyi bir eğitim ve gelecek sağlayabilecek eş velayet konusunda bir adım öne geçmiş olur. Ancak hakim okul çağındaki bir çocuğun velayetini tayin ederken çocuğun da fikrine başvuracaktır. Uzman bir çocuk psikiyatristi tarafından çocuk dinlenir ve fikrine başvurulur. Ancak burada çocuğun ailenin etkisinde olma ihtimali de söz konusu olduğu için çocuk psikiyatristinin raporu başlı başına karar vermeye yeterli değildir. Hakime burada da geniş bir takdir yetkisi verilmiştir. Çocuğun menfaati yine öne çıkar ve velayet bu duruma göre belirlenir.
**Velayetinin Kime Verilmesini İstediği Çocuğa Sorulur mu?
**
Çocuğun artık kendini ifade edecek olgunluğa sahip olduğunu kabul ettiğimiz yaşlar 12-13 yaş ve üzeri dönemlerdir. Bu yaşlarda çocuklar artık kendilerini rahatlıkla ifade edebildikleri için hakimler çocukları dinleyerek velayeti tayin edebilirler. Burada yine çocuğun menfaatleri üstün tutulur ancak menfaatin yanı sıra çocuğa sunulan imkanlar ile annelik - babalık duygularının tatmini de dikkat edilmesi gereken hususlardandır.
Baba Çocuğunu Nasıl Görür?
Hakim, çocuğun velayetinin kimde kalacağını tayin ederken, velayeti almayan taraf ile çocuk arasında da bir şahsi ilişki tesis eder. Burada amaç, velayeti almayan tarafın annelik – babalık duygularının tatmin edilmesidir. Örneğin iki haftada bir, hafta sonları belirli saatler arasında, çocuk belirli bir yaşa ulaşmış ise ayın belirli günlerinde yatılı olarak, dini bayramların bir bölümünde, sömestr tatilinin bir bölümünde, yaz tatilinin bir bölümünde, yılbaşlarında, doğum günlerinde vs. olmak üzere belirli dönemlerde velayeti almayan taraf ile çocuk arasında kişisel ilişki sağlanması kanun tarafından zorunlu tutulur. Zira çocuğun velayetinin bir tarafa verilmiş olması diğer tarafın çocuğu göremeyeceği anlamına gelmez. Bu nedenle velayeti almayan tarafın da çocukla görüşmesinin önü hakim tarafından açılacaktır.
Velayet Değişikliği Yapılabilir mi?
Velayet konusunda karşılaştığımız sorunlardan biri de velayeti alan eşin çocuğu diğer eşe göstermekten kaçınmasıdır. Burada yapılması gereken, devlet kanalı ile görüşme saatlerinde çocuğu almaktır. Çocuğunu görmek isteyen taraf, elinde bulunan mahkeme kararı ile icra dairesine başvuracak ve çocuğun görüşme günlerinde kendisine verilmesini talep edecektir. Yapılacak yasal işlemlere rağmen velayet sahibi eş çocuğu diğer eşe göstermekten kaçınmaya devam ederse velayet kötüye kullanılmış olur ve çocuğu göremeyen eş mahkemeye başvurarak velayetin kendisine verilmesini talep edebilir.
Yazan: Avukat Halil İbrahim Çelik