Hafif kıvamlı bir yapıda olan bu faydalı içeceğin tarihi çok eskilere dayanır. 8-9 bin yıl önce Mezopotamya'da, Türklerin göç etmesiyle yayılmış ve günümüze kadar gelmiştir, bu sebeple geleneksel Türk içeceği olarak bilinir. Türkler tarafından Orta Asya'da yapılmaya başlanan boza, daha sonra Akdenizli tüccarlar tarafından Kuzey Afrika ve Mısır taraflarına kadar taşınmış, oradan da Balkanlara kadar yayılmıştır. Sıklıkla eylül ve mayıs ayları arasında tüketilir.
Boza bozulmadan uzun süre dayanabilir, ancak katkı maddesi içermediği için tadı zamanla ekşir. Bakırdan üretilen bardaklar ya da tabaklarda muhafaza edilmemelidir. Cam sürahilerde bekletilerek cam bardak ile servis edilmelidir. Boza uygun şartlarda 4 mevsim tüketilebilir, 4 derecede muhafaza edilirse 15 gün tazeliğini ve kıvamını korur.
Peki bozanın bozulduğu nasıl anlaşılır? Eğer tadı çok ekşir, üzerinde kabarcıklar oluşur ve keskin kötü bir koku yayılırsa, boza bozulmuş demektir. Tüketirken bu gibi durumlara dikkat edilmelidir. Mayalı bir içecek olan boza; Fosfor, demir, sodyum, niyasin, A, B1, B2 ve C vitamini açısından zengindir.
Miktar: 100
Kalori (kcal): 150
Yağ (g): 1,05
Karbonhidrat (g): 31,32
Protein (g): 2,68
İçerdiği vitaminler nedeniyle ve enerji vermesi sebebiyle çoğunlukla sporcuların tercih ettiği bir içecektir. Nezle, grip gibi hastalıkların semptomlarını azaltır ve iyileşme sürecini hızlandırır. Vücut direncini arttırır. Pek çok hastalığın tedavisinde alternatif olarak sıklıkla kullanılır.
En bilinen özelliklerinden biri anne sütünü arttırıcı özellik göstermesidir. Aynı zamanda bozanın içerdiği faydalı vitaminler ve mineraller de anne sütüyle birlikte bebeğe geçer ve oldukça yarar sağlar. Bebeğin sağlıklı kemik yapısına sahip olmasında, içerdiği vitaminlerin oldukça etkisi vardır.
Eski dönemlerden beri tüketilen bir içecek olduğu için, özellikle tedavi amacıyla sıkça kullanılır. Çocuklarda meydana gelen öksürük sorununa fayda sağlar. Kış aylarında havaların soğumasıyla birlikte hava kirliliği daha da artar aynı zamanda soğuk algınlığı, nezle ve alerjik rahatsızlıklara daha sık rastlanır. Özellikle alerjik bronşit hastalığında öksürük çok fazla görülür. Hekimlerin öngördüğü tedaviye ek olarak boza tüketimi, tedaviye destek sağlar. Öksürüğü gidermede oldukça etkilidir. Balgam çıkarmayı kolaylaştırır. 2-3 günlük düzenli tüketimi, öksürüğün tamamen geçmesine olanak sağlar.
İçerisinde bulunan değerli vitamin ve mineraller sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir. Bağışıklık sistemi için gereken besinleri sağlar. Vücudun direncini attırdığı için, kanserle mücadele konusunda önemli ve aktif rol oynar. Düzenli şekilde boza tüketilirse, kanserli hücrelerin oluşumu engellenmiş olur.
Gelişim çağındaki çocukların sağlıklı bir kemik yapısına sahip olmasını sağlar. İleride oluşabilecek rahatsızlıkların önüne geçer. Aynı zamanda yaşlanmayla birlikte görülen eklem ve kemik rahatsızlıklarının oluşma riskini azaltır. Her yaşta mutlaka tüketilmesi gereken şifalı bir içecektir.
En önemli özelliklerinden bir tanesi de enerji vermesidir. Bol miktarda B vitamini içerir, bu da sporcuların bozayı tercih etmelerindeki en önemli etkendir. Bununla birlikte hamile kadınların doğum öncesinde ya da doğum sonrasında boza içmeleri, kaybettikleri gücü ve enerjiyi yeniden kazanmalarında büyük rol oynar.
Hem içerdiği maddeler sebebiyle hem de hoş tadı ve kokusu sayesinde, sinir sistemi üzerinde olumlu etkiler gösterir. Yorgun ve yıpranmış sinir sistemi üzerinde sakinleştirici etki yaratır. Aynı zamanda B vitamini içerdiği için zihin yorgunluğuna da iyi gelir.
Bozanın içerdiği B12 vitamini ve diğer şifalı mineraller, cilt ve saç sağlığı için oldukça faydalıdır. Kuru ve pul pul dökülen cildi nemlendirir, aynı zamanda cildi yumuşatır. Sağlıklı bir cilde kavuşmayı sağlar. Saç sağlığı için de faydalı olan boza, dökülme ve kepek sorununa iyi gelir. Saça nem verir ve besler.
Bozanın cinselliğe faydaları da mevcuttur. Boza sinir sistemini rahatlattığı için, stres ve diğer endişe verici duyguları ortadan kaldırır ve kişiyi dinginleştirir bu da cinsellik konusunda çiftlerin rahatlamasını sağlar. Boza sağlıklı bir cinselliğin kapılarını açar. Aynı zamanda enerji verici özelliğinden ötürü, cinsel problemlerin tedavisinde destek sağlar.
Kış aylarında devamlı karşılaşılan, grip nezle gibi hastalıkların tedavisini hızlandırır, oluşumunu engeller. İçerdiği faydalı vitaminler sayesinde, vücut direncinin yeniden kazanılmasını sağlar. Öksürüğü giderir ve balgamın kolay atılmasını sağlar. Kış aylarında mutlaka tüketilmesi gereken en faydalı besin kaynağıdır.
Genel sindirim sistemi problemleri için oldukça etkilidir. Midenin yorulmasını engelleyerek hazımsızlığın önüne geçer. İçerdiği faydalı asitler sayesinde, midenin ürettiği asit miktarını sağlıklı bir seviyede tutar, bu sayede gastritin rahatsız edici semptomlarını da baskılamış olur. Aynı zamanda bu asitler sayesinde bağırsakların da temizlenmesine yardımcı olur.
Boza, ideal bir kilo aldırıcı olarak bilinir. 1 bardak bozada 360 kalori mevcuttur, bu da bozanın kilo aldırıcı özelliği olduğunu gösterir. Zayıf ve iştahı yerinde olmayan kişiler düzenli şekilde boza tüketirlerse, kısa sürede istedikleri kiloya ulaşırlar.
Boza özellikle kış aylarında tercih edilen şifalı bir içecektir. Kıvamlı forma sahip bir içecek olduğu için, bardakla içilebildiği gibi tercihen kasede kaşık yardımıyla da tüketilebilir.
Ekşi boza içilir mi? : Bazı kişiler bozayı ekşi halde tüketmeyi daha çok sever. Boza ekşi olarak tüketilebilir ancak çok aşırı ekşimesi, bozulduğu anlamına gelir. Buna dikkat edilerek tüketilmelidir. Aynı zamanda ekşi boza, soğuk algınlığı tedavisinde çok daha fazla etki sağlar.
Boza sıcak mı içilir? : Hayır boza soğuk tüketilir. İçerken üzerine tarçın ya da sarı leblebi ekleyerek de bozayı tatlandırabilirsiniz.
Bozanın zararlarıyla ya da yan etkileriyle ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. Boza ile ilgili sadece TÜBİTAK’ın yaptığı bazı çalışmalar mevcut ve boza bu zamana kadar güvenle tüketilen bir içecek olmuştur. Ancak aşırı tüketimi, yine de bazı yan etkilere neden olabilir. O yüzden fazla tüketilmemelidir. Günlük olarak 2-3 bardak tüketilmesi uygundur. Ancak bazı kronik rahatsızlığı olan kişilerin, boza tüketmeden önce hekimlerine danışmaları önerilir.