Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Tıbbı Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İbrahim Yıldız, günümüzde kanserlerin yaklaşık yüzde 40’ının engellenebilir olduğunu vurgularken “Sadece sigara ve alkol kanserlerin 1/3’ünden sorumludur. Akciğer, meme, kolon, baş boyun kanserleri ve melanoma başta olmak üzere çevresel faktörlere bağlı gelişen birçok kanseri önlem alarak engellemek mümkün” diyor. Doç. Dr. İbrahim Yıldız, 1-7 Nisan Kanser Haftası kapsamında; kansere karşı alınabilecek önlemleri anlattı, çok önemli öneriler ve uyarılarda bulundu.
Sağlıksız beslenmeden hareketsizliğe, stresten zararlı alışkanlıklara, genetik yatkınlıktan çevresel faktörlere dek kansere zemin hazırlayan pek çok unsur var. Modern çağın korkulu rüyası kanser son yıllarda hızla artarken, ülkemizde yılda yaklaşık 200 bin kişiye kanser tanısı konuluyor. Üstelik bu sayının önümüzdeki yıllarda çok daha artacağı tahmin ediliyor. Buna karşın bir yandan teknoloji ve tıptaki gelişmeler sayesinde tanı ve tedavi yöntemlerinde de çok önemli gelişmeler yaşanması umutları artırırken, erken teşhiste artık tam başarı bile sağlanabiliyor. Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Tıbbı Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. İbrahim Yıldız “Yakın zamanda yayınlanan kanser genom atlası verilerinin analizine göre, kanserin aslında en önemli nedeni genlerde rastgele mutasyonlara ve onarım kusurlarına bağlı olarak zamanla hasar oluşmasıdır. Bunlar doğuştan ya da yaşlandıkça meydana gelebilir. Ancak kanserlerin yaklaşık yarısında çevresel faktörler kanser gelişiminden sorumludur. Bunlar sigara, alkol, obezite, bazı enfeksiyona yol açan ajanlar, radon, asbest, arsenik, kadmiyum, nikel, egzost gazları gibi karsinojen maddelere maruz kalmak, yanlış beslenme alışkanlıkları, UV ışınları ve radyasyon maruziyetidir” diyor. İnsan ömrü uzadıkça da kanser gelişme riskinin arttığına işaret eden Doç. Dr. İbrahim Yıldız, bazı kanserlerin bazı ülkelerde daha fazla olduğunu, bunun o ülkelere özel çevresel faktörler, sosyokültürel özellikler, diyet alışkanlıkları ve enfeksiyon tipleri ile ilişkili olabildiğini söylüyor.
Akciğerden melanoma önlenebilen kanserler
Doç. Dr. İbrahim Yıldız, kanserlerin yaklaşık yüzde 40’ının engellenebilir türde olduğunu, sadece sigara ve alkolün kanserlerin 3’te 1’inden sorumlu olduğunun yapılan bilimsel çalışmalarla ortaya konulduğunu belirterek “Ancak kalıtsal faktörlere ve yaşlanmayla ortaya çıkan rastgele mutasyonlara bağlı kanserler önlenemez. Örneğin lösemi, beyin tümörleri, pankreas ve kemik kanserleri gibi bazı kanserler daha çok rastgele mutasyonlar sonucu geliştiklerinden engellenmesi zor kanserlerdir. Buna karşın akciğer, meme, kolon, baş boyun kanserleri ve melanoma başta olmak üzere çevresel nedenlerle ve yanlış yaşam alışkanlıklarımız nedeniyle gelişen birçok kanseri alınacak önlemlerle azaltmak mümkün. Örneğin tümüyle HPV enfeksiyonu sonucunda gelişen serviks kanseri aşılama ile engellenebilir” diyor.
Genetik testler herkese yapılmamalı
Kişinin ailede kanser öyküsü varsa ve yüksek risk taşıyorsa mutlaka ailesel yüksek riskli kişilere göre hazırlanmış olan tarama programlarına katılması ve genetik danışmanlık alması gerektiğini belirten Doç. Dr. İbrahim Yıldız “Buna karşın genetik testler her hastaya değil, belli riskler taşıyan hastalara yapılmalıdır. Aynı ailede birden çok kişide aynı kanserin görülmesi, meme, kolon ve endometrium kanserlerinin 50 yaşın altında görülmesi, aynı kişide hem over hem meme kanseri ya da iki taraflı meme kanseri olması, erkeklerde meme kanseri varlığı, tiroit medüller kanser gibi nadir kanserlerin görülmesi vb. durumunda bu testler için genetik danışmanlık alınmalıdır. Ancak hastanın bireysel risk durumuna bağlı pek çok genetik test vardır” diyor.
Kansere karşı etkili önlemler
· Sigara ve alkolden kaçının.
· Haftada en az 5 gün 30 dakika tempolu yürüyüş yapın. Fazla kilolardan kurtulun.
· Sebze ve meyve ağırlıklı beslenin, mevsim sebzesi ve meyvesi olmasına dikkat edin.
· İşlenmiş gıdalar, tuzlu yiyecekler, gazlı ve şekerli içeceklerden uzak durun.
· Eti haşlama ve buğulama şeklinde tüketin, aşırı et tüketmeyin.
· Balık tüketimini artırın.
· Yaz mevsiminde saat 11-15 arası güneş ışığından korunun.
· Stresi azaltmaya çalışın, siz yönetin. Uyku düzeninize dikkat edin.
· D vitamini seviyenizi düzenli ölçtürün.
· Ulusal tarama ve aşılama programlarına uyun (Karaciğer kanseri için Hepatit B aşılaması ve serviks kanseri için HPV aşısı gibi)