Çaldıran’da karbondioksit gazı sorunu

Van’ın Çaldıran ilçesinde 1987 yılında Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından konutlardan çıkan karbondioksit gazının arındırılması amacıyla açılan kuyuların zamanla kapanması sonucu vatandaşlar nefes alamaz hale geldi.
Bayazıt Mahallesi’nde ikamet eden vatandaşların volkanik bir dağ olan Tendürek Dağı’ndan kaynaklı karbondioksit gazı çilesi yeniden başladı. Çaldıran ilçesi yerleşim alanındaki gazların arındırılması amacıyla MTA Genel Müdürlüğü ile Afet İşleri Genel Müdürlüğü arasında 1987 yılında imzalanan sözleşme doğrultusunda 4 adet arındırma sondajı yapıldı. Zamanla kuyuların kapanması sonucu yeniden gaz kokusunun ağır basması sonucu vatandaşlar zor günler yaşamaya başladı. Evlerinden karbondioksit gazı kokusundan dolayı yaşayamaz hale gelen mahalle sakinleri, birçok kişinin mahalleyi terk ettiğini belirtti.
Mahallede hem evi hem iş yeri olan Hakan Yıldız, “Çaldıran depreminden sonra evler herhangi bir araştırma yapılmadan yapılmış. Zamanla evlerin bu yerleşim yerinde yayılması ile yer altında bulunan gaz rahatsız edici bir şekilde tüm çevreye yayıldı. Şikayet etmemize rağmen inceleme için gelen yetkililer, bulunduğumuz alanın yaşam için tehlike oluşturduğunu tutanakla teyit etmelerine rağmen hiçbir önlem alınmıyor. Bu gazdan dolayı tüm komşularımız rahatsız, ne bir hayvan besleyebiliyoruz, ne bir ağaç ya da başka bir şey toprağa ekemiyoruz. Günden güne tükeniyoruz. Yetkililerden bize yardım etmelerini istiyoruz" dedi.
MTA Genel Müdürlüğünün internet sitesinde yer alan ‘Van İli Çaldıran İlçesindeki Konutlarda Çıkan Karbondioksit Gazının Arındırılması Projesi’ sonuç raporunda ise özetle şu bilgilere yer verildi:
“Bölgede kuvaterner yaşlı bazaltlar ve alüvyon yüzeyleşmektedir. Bazaltlar, Tendürek volkanizmasının ürünüdür. Bunların, yöredeki gazın hazne kayası olduğu düşünülmektedir. Alüvyonun killi ve milli düzeyleri ise örtü görevi görmektedir. Çalışma alanının kuzeyinde sağ yönlü Çaldıran fayı geçmektedir. Uzunluğu yaklaşık 50 kilometredir. Yapılan incelemelerde, çıkan gazın büyük bölümünün (% 97.99) CO2 olduğu ve genç Tendürek volkanizmasından türediği anlaşılmıştır. 10.07.1987 ve 25.09.1987 tarihleri arasında, toplam derinliği 280 metre olan 4 adet sondaj yapılmıştır. Bunlardan I ve III no’lu kuyulardan su ve gaz gelişi olmuştur. Yapılan 4 kuyuda teçhiz edilip, kuyu ağzı vanaları takılarak 10.11.1987 tarihinde Afet İşleri Genel Müdürlüğüne teslim edilmiştir. İlk aşamada sondajlar dolayındaki evlerde çıkan gazların azaldığı görülmüştür. Yöredeki konutlarda 1988 Nisan ayına kadar 15 gün ara ile gaz ölçümleri yapılmış ve gaz çıkan evlerin sayısının çok azaldığı, 1988 Nisan ayında yapılan son ölçümlerde ise 240 olan gazlı konut sayısının 37’ye düştüğü saptanmıştır.”