Çanakkale Geçilseydi

İZMİR - TOLGA ALBAY - Tarih araştırmacısı ve koleksiyoner Oğuz Aydemir'in İpek Mendiller Koleksiyonu'nda yer alan bir mendil, Çanakkale Savaşı'na ilişkin ilginç bir ayrıntıyı ortaya koyuyor. İngilizler'in Gelibolu çıkarması öncesi bastırdığı mendilde, savaş sonrası İstanbul'da kurulması öngörülen sömürge devletinin bayrak tasarımına da yer verilmiş. İpek üzerine baskı tekniğinin bulunmasıyla 1800'lü yıllarda Avrupa'da başlayan ve Osmanlı'da da yaygınlaşan hatıra mendili bastırma geleneği, tarihin dönüm noktalarına ilişkin ilginç ayrıntıları belgeliyor. Osmanlı'nın son döneminde girilen savaşlar, yapılan anlaşmalar, 2. Meşrutiyet, Tanzimat Fermanı gibi olaylar için bastırılan sınırlı sayıdaki ipek mendiller, Cumhuriyet döneminde Adnan Menderes dönemine kadar bastırılmaya devam etmiş. Türkiye Sualtı Arkeolojisi Vakfı Başkanı, tarih araştırmacısı ve koleksiyoner Oğuz Aydemir'in, 35 yıl önce İstanbul'da bir antikacıda gördüğü 1877 Türk Yunan Harbi için bastırılan ipek mendili almasıyla başlayan koleksiyon hikayesi, bugün 125 mendille Türkiye'nin tek ve dünyanın da önemli ipek mendil koleksiyonunun oluşmasıyla sonlanmış. Bir süredir Çeşme'de yaşayan Oğuz Aydemir, ipek mendillerle süslediği evinde AA muhabirine koleksiyonuyla ilgili bilgiler verdi. İstanbul'da aldığı ilk ipek mendilin ardından tarihi mendillere olan ilgisinin arttığını, zaman içinde müzayedeleri takip etmeye başladığını söyleyen Aydemir, her mendilin bir hikayesinin olduğunu ve tarihsel olayların bir sonucu olmaları nedeniyle bu işin bir tutkuya dönüştüğünü anlattı. 125 mendile ulaşan koleksiyonunda Osmanlı ve Türk tarihinin yanı sıra Rus ve Avrupa mendillerinin de bulunduğunu kaydeden Aydemir, şöyle konuştu: "Bilinen, varolan ve bugüne kadar açık artırmalarda satılan tarihi ipek mendillere baktığımız zaman 125 mendilin çok büyük bir rakam olduğunu görüyoruz. Aynı zamanda Türkiye'de tek olma özelliği var. Mendillerin her biri ayrı öykülere sahip. Ama bazı mendiller tarihimizin açısından ilginç ayrıntıları da gösteriyor. Örneğin İngilizler'in Çanakkale Savaşı için bastırdığı hatıra mendili çarpıcı bazı figürleri barındırıyor. 'To Constantinople' isimli mendilde Çanakkale ve İstanbul boğazları resmedilmiş. Nasıl olsa Çanakkale'yi geçip İstanbul'u alacaklarına inandıkları için bunun için hatıra mendili bastırmışlar. Hatta mendilin bir köşesine işgal sonrası kurulacak sömürge devleti için ay yıldız ve İngiliz çapraz bayrağını birarada tasarlayan bir bayrak da resmetmişler. Savaşa başlamadan Birleşik Krallığa bağlı bir ülkeyi mendilde göstermişler. Başarıya ulaşmamış bu girişiminden bugüne mendillerde kalan anısı kalmış." 62,5 x 46 santimetre boyutlarındaki ipek mendilde Marmara Denizi ve çevresinin Çanakkale Boğazı'ndan İstanbul Boğazına kadar olan bölümü ile bu bölgede konuşlu donanma ve orduların yerleri sembolik olarak gösteriliyor. Mendilin sol üst köşesinde o dönem İngiltere sömürgesi olan Avustralya ve sağ üst köşesinde Yeni Zelanda'nın bayrağı yer alıyor. Mendilin sol alt köşesinde ise diğer sömürge devlet bayraklarına benzer tarzda tasarlanan İngiliz bayrağının içine gömülü Ay-yıldız dikkat çekiyor. Halen Aydemir'in evinde oluşturduğu özel bir bölümde muhafaza ettiği ipek mendiller, yakın bir dönemde İstanbul'da oluşturulan özel bir müzede sergilenmeye başlayacak.