CEBELİTARIK (İHA) - İspanya'nın güney ucundaki Cebelitarık'ta yapılan referandumda, halk gelecekte de İngiliz sömürgesi olarak kalmayı seçti.
Seçmenlerin yaklaşık yüzde 99'u, İspanya ve İngiltere yönetimlerinin, 6 kilometrekarelik yarımadanın egemenliğini aralarında paylaşma planlarına "Hayır" dedi. Londra ve Madrid hükümetleri daha önce yaptıkları açıklamalarla referandumun sonucunu tanımayacaklarını bildirmişti. Cebelitarık 1713 yılından bu yana İngiliz egemenliğinde bulunuyor.
İber Yarımadası'nın güneyinde yer alan Cebelitarık stratejik önemi nedeniyle hep dünya güçlerinin ilgi odağı oldu. Sekizinci yüzyılda Arap egemenliğine giren, 14'üncü yüzyılda İspanya'nın önemli bir deniz üssü haline gelen Cebelitarık, daha sonra günümüze kadar gelen İngiliz sömürgeliği dönemine girdi. İspanya'daki Veraset Savaşı'nı fırsat bilerek Cebelitarık'ı işgal eden İngiltere, 1713 Utrecht Barış Anlaşması ile bu stratejik noktayı Britanya Krallığı'na bağladı.
İNGİLTERE VAZGEÇMEK İSTEMİYOR İngiltere, aslında elindeki anlaşmaya dayanarak, 30 bin nüfuslu ve sadece 6 kilometrekare büyüklüğündeki bu alanı mümkün olduğunca uzun süre elinde tutmak istiyor. Akdeniz'i Atlantik Okyanusu'na bağlayan Cebelitarık Boğazı büyük stratejik öneme sahip. Cebelitarık'ın İngiltere'nin egemenliğinden çıkması ise ancak İngiltere'nin gönüllü olarak hakkından feragat etmesiyle mümkün. Utrecht Anlaşması, İngiltere'nin feragat etmesi durumunda Cebelitarık'ın yeniden İspanya'ya verilmesini öngörüyor. Sonuçta anahtar İngiltere'nin elinde bulunuyor.
İngiltere'de ise Başbakan Tony Blair hükümeti, hem AB hem de NATO'daki müttefiki İspanya ile bu konuda yaşanan ezeli tartışmayı artık sona erdirmek istiyor. Blair bu amaçla Cebelitarık'ın İngiltere ve İspanya tarafından ortaklaşa yönetilmesini teklif etti. Cebelitarık'ın geleceği ile ilgili yapılan ilk olumlu görüşmeler yaz aylarına doğru tıkandı. İngilizler ortak yönetim ilkesini uzun vadeli bir çözüm olarak istiyor.
Cebelitarık'a tek başına hakim olma talebinden hala vazgeçmeyen İspanyollar ise egemenliğin paylaşımını sadece geçici bir çözüm olarak görüyor.
CEBELİTARIK HALKI HUZURSUZ Ancak iki taraf arasındaki bu görüşmeler üçüncü tarafı, Cebelitarıklıları rahatsız ediyor. Kendi gelecekleriyle ilgili pazarlıklarda adı geçmeyen, fikri sorulmayan Cebelitarık halkı huzursuz ve tepkili. Cebelitarık yerel yönetimi başkanı Peter Caruana, tepkilerini şöyle dile getiriyor:
"Seçimle işbaşına gelmiş Cebelitarık hükümetine diyalog sürecinde eş statü tanınmadan Cebelitarık'ın geleceği ile ilgili karar verilmeye çalışılması demokrasi açısından kabul edilemez. Cebelitarık'ın geleceği ile ilgili meselelerin bırakın çözümünü, böyle bir ortamda tartışılması bile demokratik ahlaka sığmaz."
Caruana seslerini duyurabilmek için 27 bin Cebelitarıklıyı referanduma çağırdı. Devletler hukuku açısından hiçbir geçerliliği bulunmayan referandum, sadece Londra ve Madrid arasındaki görüşme sürecini baltalamayı ve İngiltere'ye "Ortak yönetim altında da olsa İspanyolları burada istemiyoruz" mesajını vermeyi amaçladı.
TARİHTEN GELEN HASSASİYET
Cebelitarıklıların bu net mesajının ardında, tarihten gelen hassasiyetler yatıyor. İspanyol Diktatör Francisco Franco döneminde yaşananlar Cebelitarıklıların hala aklından çıkmış değil. Cebelitarık ekonomisini çökertmek üzere yapılan kuşatma, izolasyon dönemi, araya çekilen dikenli tellerle ailelerin ayrı düşürülmesi... Daha 80'li yılların ortasına kadar sınır tamamen kapalıydı ve Cebelitarık'a sadece deniz ya da havayoluyla ulaşılabiliyordu. İspanya, diktatör Franco'nun ölümünden 10 yıl sonra, daha 1985 yılında sınırı yeniden açtı.
İspanya tarafından dikte edilen bu zorunlu izolasyon dönemi, Cebelitarıklıların hafızasında hala silinmeyen derin izler bıraktı. Günümüzde bile İspanya'ya normalde çok kısa sürecek bir otomobil yolculuğu, İspanyol polisinin kontrolleri ve sınırdaki beklemeler 3 saat sürüyor. Cebelitarık havaalanına hala sadece İngiltere üzerinden ulaşılabiliyor.
Sonuçta Cebelitarıklılar İspanya ile coğrafi yakınlığa rağmen kendilerini İngiliz hissediyorlar ve İngiliz egemenliğinin gelecekte de tek başına sürmesini istiyorlar. Bu noktadan bakıldığında bugünkü referandumun sonucu da açıkça görülüyor. Cebelitarık'ta nüfusun ezici çoğunluğu, İngiliz-İspanyol ortak yönetimine "Hayır" oyu kullanacak.
İngiltere, Cebelitarık'ın geleceğiyle ilgili kararda bölge halkının isteğini dikkate alacağını belirtmişti ancak Madrid'le ortak yönetimde ısrar etmesi Cebelitarıklıların kendilerini aldatılmış hissetmelerine yol açtı.