Ukrayna’da bundan 34 yıl önce büyük bir felakete yol açan Çernobil santrali adeta hortladı ve yeniden bir tehdite dönüştü. Ukrayna’da 4 Nisan da çıkan orman yangını Çernobil’e yaklaşmakta olduğundan endişe yaratıyor. Peki Çernobil yangınında son durum nedir?
Yangınla mücadele sürecini yöneten Yaroslav Emelianenko, yangının Pripyat'a ulaştığı ve nükleer santralin en tehlikeli atıklarının bulunduğu noktaya 2 kilometre yaklaştığını açıkladı.
Çıkan yangınlardan en büyünün 34 bin hektar, nükleer santralin en yakınındaki yangının da 12 bin hektar büyüklüğünde bir alanı kapladığı belirtildi.
Greenpeace ise yangının yetkililerin belirttiğinden çok daha büyük olduğunu iddia etti.
Ukrayna makamlarından geçen hafta yapılan açıklamada, yangın alanında radyasyonun normal seviyenin 14 kat üstüne çıkmasına karşılık Kiev’de radyasyonun normal seviyede olduğu ifade edilmişti. Türkiye ve komşu ülkeler için henüz uzmanlardan bir uyarı yapılmış değil.
Çernobil, Karadeniz’in kuzeyindeki Ukrayna’da yer alıyor. 26 Nisan 1986 tarihinde o zaman Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Pripyat şehri yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali'nin 4 numaralı reaktöründe nükleer bir kaza meydana gelmiştir.
Kaza 26 Nisan 1986 Cumartesi günü 4 numaralı reaktörde yapılan sistem testi esnasında başlamıştır.
Kaza, Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği'ne göre bugüne kadar meydana gelmiş en büyük nükleer kazalardan biridir. Çernobil felaketi, Uluslararası Nükleer Olay Ölçeğinde en yüksek sınıflandırma oranı olan 7 ile ölçeklendirilmiştir. Bu sınıfta ölçeklendirilen yalnızca iki nükleer felaket bulunmaktadır. Bunlardan birisi Çernobil felaketi, diğeri ise 2011 yılında meydana gelen Fukuşima I Nükleer Santrali kazalarıdır. Felaket maliyeti ve kayıpları açısından tarihin en kötü iki nükleer felaketinden birisidir. Kaza sonrası 500.000'den fazla işçi nükleer faciaya müdahalede bulunmuş ve birçoğu radyasyona maruz kalmıştır. Tahmini olarak yapılan masraf ise 18 milyar ruble olmuştur. Meydana gelen kaza esnasında 31 kişi ölmüştür fakat çok büyük bir alana yayılan radyasyon neticesine uzun vadede sonuçlarının daha ağır olduğu değerlendirilmektedir.
Test esnasında ani ve beklenmedik bir güç dalgalanması fark edilerek acil durum butonuna basılmıştı fakat güç çıkışı daha fazla büyüyerek son noktaya ulaştığında buhar basıncı bir dizi tepkimeye neden oldu. Tüm bu olaylar nötron moderatör ile hava arasındaki grafitin birleşmesine neden oldu ve nükleer çekirdekte erime oldu. Tutuşma ile çıkan yangın atmosfere yükseldi. Böylece Pripyat başta olmak üzere geniş bir coğrafyaya yüksek derecede nükleer serpinti bulutu yayıldı.
Çernobil nükleer reaktöründeki patlama sonucunda çevre ülkelere yayılan radyoaktif parçacıkların büyüklüğü ve etkileri üzerine kazanın üzerinden geçen yıllarda ciddi bilimsel araştırmaların yapılmamış ve radyasyon seviyesini gösteren sayısal değerlerin açıklanmamış olması, patlamanın hemen sonrasında Türkiye üzerindeki etkilerle ilgili yeterli veriye ulaşmayı imkânsızlaştırmıştır. Ancak Çernobil kazasının Avrupa üzerindeki etkilerini gösteren harita ve çizelgeler, radyoaktif serpintinin çok geniş bir alanda yayıldığı ve Avrupa'daki pek çok ülkeyi doğrudan etkilediğini gösterdiği gibi; ülkedeki kanser vakalarının artışının nedeninin Çernobil kazası olduğuna ilişkin kuşkular hâlâ devam etmektedir.