Bu sözcüğe ülkecek epey aşinayız, küfür olarak bile kullanıyoruz artık...
Hattâ ‘psikopatın Allah’ıyım’ diye bir tehdit cümlemiz var ki, cümlenin kendisi bile hakikaten psikopatça tınlıyor...
Türk filmlerindeki aksiyon karakterlerini Cüneyt Arkın ve Ediz Hun’un domine ettiği dönemlerde de bir sürü psikopatı tecrübe etmiştik. Tarkan filmindeki şehvet düşkünü Vandal kraliçesi epey psikiyatr enkazıydı örneğin; genelde çıplak geziyor, yılanlarla takılıyor, her fırsatta milletin içkisine zehir atıyordu. Ama onu psikopat olarak adlandırmıyordu büyüklerimiz.
Tam emin değiliz ama, bu sözcük Kurtlar Vadisi ile dilimize pelesenk olmuş olabilir.
Diziyi hiç izlememiş bir yazar yazıyor bu yazıyı (Rick T Cartman). Ama reklamlarından gördüğümüz kadarıyla bu Memati karakteri, sözcüğün içini epey iyi dolduruyordu. Bir de Beyazıt Öztürk’ün Psikopat tiplemesi vardı ama, onun konumuzla hiçbir ilgisi yok.
Bu esnada yabancı yapımlarda bu klinik tanımlamayı birebir yansıtan karakterlerle karşı karşıya kalmaya devam ettik. Dexter vardı örneğin, az sonra yapacağımız tanımların tamamına uyuyordu adam!
Hatırlayalım.
Ne güzel diziydi, değil mi ama...
Küfürlere konu ettik, Kurtlar Vadisi’ne meze ettik. İşin aslını hiç öğrenmedik. Nasıl insanlardır bu psikopatlar?
Öncelikle filmlerde karşılaştığımız psikopatların tamamının kötü kalpli iğrenç katiller olmasına aldanmayın. Tüm psikopatlar şeytan değil.
2010’da Behavioral Sciences & The Law için yapılan bir araştırmada, dünya nüfusunun ortalama %1’inin psikolojide ‘psikopat’ olarak tanımlanan ölçülere uyduğu gözlemlenmiş. Dünyada 6 milyar insan yaşıyorsa örneğin, bu hesaba göre Türkiye nüfusuna yakın sayıda psikopat var.
Araştırmanın bir başka sonucu ise, iş dünyasındaki liderlerin %3’ünün psikopat olduğu yönünde. Bu kadar yaygın bir durumun aslında ne olduğunu anlayalım önce: Psikopatlık, aynı sosyopatlık gibi asosyal kişilik bozukluğu içinde değerlendirilir. Çevresel ve genetik faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilir. 20’li yaşların başları tehlikelidir, 40’lı yaşlara kadar devam edebilen bir psikolojik bozukluktur.
Çevrenizdeki psikopatları tespit etmek her zaman beklediğiniz kadar kolay değildir, hattâ hiç anlamayıp hayatınıza ondan hoşlanarak devam da edebilirsiniz. İllaki tespit etmek istiyorsanız, aşağıdaki 5 özelliğe/davranışa sahip olan insanlardan şüphelenerek başlayabilirsiniz:
1.Psikopatlar çekici insanlardır.
Hollywood’un Dexter’da, Yeşilçam’ın ise Vandal Kraliçesi’nde başarılı olduğu bir özellikle başlayalım: İnanmazsınız ama, psikopatlar epey çekici insanlardır.
Genelde çevrelerindeki insanlar onları severler, en ilginç hikayeler onlardadır, kısa muhabbetlerde epey başarılılardır. Bir psikopatla muhabbetiniz bittiğinde, -emin olun; kendinizi gayet iyi hissedersiniz.
2. Pek sık pişman olmazlar.
Neredeyse hiçbir şeyden pişmanlık, suçluluk duymazlar. Bu durum, bu psikolojik rahatsızlığın en belirgin özelliklerinden biridir: Pişman olma yetenekleri yoktur bu insanların.
Kimseyi incittiklerine ihtimal bile vermezler, bu konuda herhangi bir sorumluluk kabul etmezler, aksine suçu başkalarına atarlar. Birine kötü davranıyorlarsa, onlara göre kötü davranılan kimse bunu haketmiştir. Birini üzdülerse, onlara göre üzülen kimse ‘daha az hassas’ olmayı öğrenmelidir.
Suç hep başkasındadır.
3. Kibirli ve küstahtırlar.
Genelgeçer toplum kurallarının onlara işlemeyeceğini düşünürler, çok önemli varlıklar olduklarını hissederler. Acayip bir potansiyele sahip olduklarını düşünürler, onlara göre CEO olmayı, başkan, cumhurbaşkanı olmayı çoktan haketmişlerdir...
4. Çok büyük riskler almaya meyillidirler.
Öyle riskler ki; güvenlik, -özellikle başkalarının güvenliği mevzu bahis bile değildir!
Sık sık yalan söylerler, aldatırlar, hırsızlık yaparlar. Yazımızın başlarında da belirtmiştik, her psikopatın suça meyilli olması gibi bir durum söz konusu değil. Ama eğer psikopatımız suça meyilliyse; suçunun planını en ince ayrıntısına kadar yapar, her şeyi öyle iyi organize eder ki iş bittiğinde neredeyse hiç ipucu kalmaz.
Buradan anladığınız şeyde haklısınız: Psikopatlar çok zeki insanlardır.
5. Zeki olmalarının yanı sıra, ikna kabiliyetleri de efsane boyutlardadır.
Manipülasyon yeteneklerinden geçilmez!
Duyguları hissetme konusunda başarısız olduklarından bahsetmiştik. Ama bu durum, onların başka insanların hislerini ve mimiklerini taklit edemeyecekleri anlamına gelmez. Başka insanların üzülme, sevinme, şaşırma gibi mimiklerini başarıyla taklit edebilir; en doğru zamanda üzerinizde uygulayabilirler. Aslında ne hissettiklerini, ne düşündüklerini mümkünatı yok anlayamazsınız, ikna olur geçersiniz.
Evet, çevrenizde bu özellikleri andıran insanlar varsa; insanlık namına kolundan tutuyor, en yakın psikiyatri kliniğine götürüyorsunuz. Cüzdanınıza da dikkat edin tabii; sağlık sigortaları psikolojik vakaları genelde karşılamıyorlar :(
Kaynaklar: psychologytoday.com, ncbi.nlm.nih.gov