Çığ erozyonu nedir, en çok nerelerde görülür? Çığ erozyonuna neden olan faktörler nelerdir?

Yamaç üzerinde yer alan kar kütleleri, bulunduğu araziye zarar vererek çığ erozyonuna neden olur. Yeni yağmış olan karlarla birleşen kar kütleleri, yamaç üzerinden aşağı yönde hareket etmeye başlar. Böylelikle çığ erozyonu meydana gelir. Çığ erozyonu en çok nerelerde görülür, neden olan faktörler nelerdir?

Çığ erozyonu, eğimin çok dik olduğu alanlarda oluşur. Kar kütleleri, yamaçtan aşağıya sürüklenerek iner. Bu esnada yamaç üzerindeki bitki ve toprak örtüsünü de tamamen yok eder. Doğal afet olarak nitelendirilen çığ erozyonu, maddi kayıplara neden olabilir. Canlı yaşamını tehdit eden bir erozyon çeşididir. Çığ erozyonuna maruz kalan yerleşim yerleri, büyük tahribata uğrar.

Çığ erozyonu nedir?

Kar kütleleri, eğim üzerinden ilerleyerek zemin üzerindeki kaya, taş ve toprak parçalarını sürükler. Taş, toprak ve kaya parçalarının sürüklenerek aşağıya doğru hareket etmesine çığ erozyonu ismi verilir. Çığ erozyonu büyüklüğü ile doğru orantılı olarak can ve mal kayıpları ortaya çıkar.

Reklam
Reklam

Toz halindeki karlar, yokuştan aşağıya doğru inerken sürtünmenin etkisiyle ısınıp erimeye başlar. Erimenin etkisiyle katı hale gelen kar donar.

Çığ erozyonuna maruz kalan bir kişinin hayatta kalması imkânsızdır. Çığ erozyonunda çoğunlukla boğulmadan kaynaklı ölümler olur. Çığ erozyonunda karlar yuvarlanarak yamaçtan aşağıya doğru düşer.

Çığ erozyonu en çok nerelerde görülür?

Çığ erozyonu; ev, karayolu, tesis, ahır, demiryolu gibi alanlara zarar verir. Yükselti ve engebenin fazla olduğu alanlarda çığ erozyonu görülür. Orman bakımından fakir olan yerlerde çığ erozyonuna sık rastlanır.

Çığ erozyonu; yağışların çoğunluğu kar olan alanlarda da görülür. Türkiye’de Doğu Anadolu ile Kuzey - Kuzeydoğu’da fazla rastlanır.

Çığ erozyonu;

  • Devlet yatırımları,
  • Yerleşim yerleri,
  • Tünel ve yollar,
  • Turistik tesisler için büyük tehdittir.

Otlu satıh, pürüzlü, kayalık ve eğimli yerlere yoğun şekilde kar yağması, canlı yaşamını tehlikeye sokar. Bu alanlardan aşağıya doğru inen parçalar insanların ezilip ölmesine sebep olur. Çığ erozyonunun tehlikesini artıran en önemli etken, yer çekimi kuvvetidir. Yer çekimi kuvvetiyle birlikte kar kütleleri tehlikeli hale gelir.

Reklam
Reklam

Çığ erozyonuna neden olan faktörler

Çığ erozyonunun ortaya çıkmasında birçok faktör etkilidir. Çığ erozyonuna sebep olan faktörler aşağıdaki gibidir:

Yoğun kar yağışı

Eğimli ve yüksek alanlarda kar birikmesine neden olan aşırı yağışlar, çığ erozyonunun başlıca sebebidir. Şiddetli kar fırtınaları, karları biriktirerek karların yamaçlardan aşağı yönde hareketlenmesine neden olur.

Depremler

Deprem olayıyla birlikte zeminin titremesi, kar kütlelerinin bulunduğu alandan çıkarak hareketlenmeye başlamasına sebep olur. Karların hareketi arttıkça çığ şeklinde yamaç aşağı kar kütlelerinin hareketi meydana gelir.

Dik eğim

Kar kütleleri çığ haline gelerek eğim aşağı hızlıca iner. Dik eğimlerden inen kar kütleleri, çığ erozyonunun en büyük nedenidir.

Spor aktiviteleri

Dik yamaçların üzerinde gerçekleşen kış sporları, zemini gevşetir. Gevşeyen zemin çığ erozyonuna neden olur.

Reklam
Reklam

Rüzgâr

Rüzgâr, yamaca doğru eserek kar kütleleri oluşturur. Kar kütleleri rüzgârın da etkisiyle kısa sürede çığ erozyonuna dönüşür.

Makine kullanımı

Yamaçlarda yer alan karlar, arazi araçlarının etkisiyle oldukları alandan yüzeye çıkarlar. Yüzeye çıkan karlar katmanlaşarak yamaç aşağıya düşer. Kayaları parçalamada kullanılan araçlar, güçlü titreşime sebep olduğu için çığ erozyonuna yol açar.

Ormanlık alanların yok edilmesi

Bitki örtüsü doğal afetlerin oluşmasını engeller. Yamaçlardaki ağaçlar, dağlardaki yerleşim yerlerini çığ erozyonundan korur. Yamaç üzerindeki ağaçlar sayesinde çığ erozyonunu oluşturan kar kütleleri yerleşim yerlerine ulaşamaz.

Anahtar Kelimeler: