Dünya çapında da oldukça popüler olan bu kırmızı meyvenin 20'den fazla çeşidi vardır ve bunlar kromozom sayılarına göre isimlendirilir. Ancak görüntü ve şekil itibariyle hepsi hemen hemen aynıdır. Çalılıklarda yetişen ve genelde yaz mevsiminde meyve veren bu bitkinin en çok yetiştirilen türü ise bahçe çileği olarak adlandırılanıdır. Salatalara, tatlı ve pastalara, dondurmalara, reçellere veya çikolatalara eklenebilen bu lezzetli meyve, günümüzde besin olarak tüketilmesinin yanında ilaç ve kozmetik sektöründe de sıkça yararlanılır. Hatta sağlık açısından birçok faydası olmasından ötürü Asya'da "meyvelerin kraliçesi" olarak da adlandırılır.
Miktar: 100 gr
Kalori (kcal): 32
Yağ (g): 0,3
Karbonhidrat (g): 8
Protein (g): 0,7
Kalbe benzeyen bu güzel kırmızı meyvenin birçok faydası var. Bol miktarda C, A, B12 vitaminleri ile kalsiyum, potasyum, folat, selenyum, demir ve selenyum gibi mineraller içerir. Bu sayede ciltteki yaşlanma etkilerini azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirir, göz sağlığını korur, kanseri önlemeye yardımcı olur ve daha birçok şey.
Çilek çok iyi bir C vitamini deposudur. 100 gramında 58,8 mg C vitamini barındırır ve bu da günlük ihtiyacımızın yarısından biraz daha fazladır. Bu sayede bağışıklık sistemini korur, vücudun direncini artırır, öksürük ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıkları önler. Aynı zamanda bir antioksidan olan C vitamini serbest radikallerle savaşarak kanser de dahil birçok hastalığa karşı vücudu korur.
Vücutta bazı besin maddelerinin eksik olmasından ötürü serbest radikallerin varlığı artar ve gözle ilgili çoğu problemin nedeni bu serbest radikallerdir. Özellikle de ilerleyen yaşlarda makula dejenerasyonu, katarakt, optik sinirlerin bozulması ve enfeksiyon gibi durumlara yakalanma riski daha yüksektir. Çilekte bulunan flavonoidler ve fenolik fitokimyasallar gibi antioksidanlar ve A vitamini bu rahatsızlıkların önlenmesinde aktif rol oynar. Ayrıca oküler basınç (göz basıncı) bozulması gözler için çok zararlıdır ve çilek, içerdiği potasyum sayesinde bu basınç seviyesini de korur.
C vitamini bakımından zengin olan çilek bağışıklık sistemini korumasının dışında elagik asit adı verilen bir madde sayesinde kanser hücrelerinin büyüme ve çoğalmalarını da engeller. Bunların dışında antosiyanin, kersetin ve folat gibi antikanserojenler içeren çileğin günlük tüketimi kanser hücrelerinin azalmasını sağlar ve metastaz oluşmasını önler.
Çileğin cilde faydaları olduğu da biliniyor. Akne ve sivilceleri önlemesinin yanı sıra içeriğinde bulunan C vitamini, salisilik asit, elagik asit ve çeşitli antioksidanlar sayesinde cildin elastikiyetini ve direncini artırır, kolajen üretimini destekler. Yaşa bağlı olarak kolajen sayısı da azalır bu yüzden sağlıklı bir cilde sahip olmak için çilek gibi C vitamini ve antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeleri tüketmek gerekir. Bunların dışında çilekte güçlü saçlar ve tırnaklar oluşmasını sağlayan biotin adlı madde de bol miktarda bulunur.
Özellikle de yaşlanmayla beraber serbest radikallerin akviteleri sebebiyle beyin dokuları bozulmaya, hafıza kontrolü kaybolmaya başlar. Düzenli olarak çilek tüketmek bu oksidanların etkilerini yavaşlatır ve sinir sistemini destekler. Ayrıca çilek iyot açısından da zengindir ve bu da beyin ve sinir sisteminin düzgün bir şekilde işlemesine katkıda bulunur.
Çilek ve diğer kırmızı renkli meyveler yağ yakımını hızlandıran antosiyaninler içerir. Bu da eğer formunuza dikkat ediyorsanız veya diyet yapıyorsanız gönül rahatlığıyla tüketebileceğiniz anlamına gelir. Aynı zamanda içerdiği yüksek oranda lif sayesinde metabolizmayı uyarır ve tokluk hissi verir.
Sahip olduğu etkili antioksidanlarla oksidatif hasarı azaltıyor, kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağlıyor. Özellikle de kadınlarda kalp hastalıklarına bağlı ölüm oranı yüksek olduğu için bol bol çilek tüketmeleri öneriliyor. Çilek aynı zamanda antosiyanin sayesinde kötü kolesterolü düşürüyor ve kolesterol seviyesinin düzenlenmesine yardımcı oluyor.
Çilek içerdiği manganez sayesinde kemik ve kas yapısını korumaya yardımcı olur. Ayrıca serbest radikaller kas ve dokuları bozulmasına, vücutta toksik maddelerin ve asitlerin birikmesine sebep olur. Bunlar da bir süre sonra artrit ve gut hastalığına yol açar. Çileğin yapısında ise bu rahatsızlıkların tedavisi için yardımcı olan detoksifikatörler ve antioksidanlar bulunur. Ayrıca iltihaplanma ve iltihabın sebep olduğu ağrıyı hafifletmeyi sağlayan anti-inflamatuar özelliğe de sahiptir.
Folik asit özellikle gebeliğin ilk döneminde tüketilmesi gereken bir vitamindir. B9 vitamini olarak da bilinir. Bir porsiyon çilekte 21 mg folik asit bulunur ve bu da hamileler için çok iyi bir kaynaktır. Folik asit bebeğin beyin, kafatası ve omurilik gelişiminde aktif bir rol oynar. Spina bifida ve otizm gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. Anne adayının sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmesine yardımcı olur ve genelde hamile kalmadan kullanılmaya başlanması önerilir. Folik asit çileğin haricinde avokado ve portakalda da bolca bulunur.
Hamilelikte dağ çileği yenir mi? sorusunun cevabı da olumlu olacaktır. Ancak organik ve ilaçsız olmasına dikkat edilmeli, yıkamadan yenilmemelidir. Ayrıca her ne kadar çileğin bebeğe faydaları olsa da anne adayının çileğe karşı herhangi bir alerjisi varsa tüketmemesi önerilir.