İSTANBUL (İHA) - Dünya ekonomisinin morali, bazı istisnalar dışında üç yıldır oldukça bozuktu. 2004'te durum biraz olsun düzeldi. BM Ticaret ve Kalkınma Teşkilatı UNCTAD ve Uluslararası Para Fonu IMF'nin tahminlerine göre global ekonomik büyüme hızı yüzde 4 ila yüzde 5 oldu. 2004'te Çin'in ekonomik büyüme hızı yüzde 9'u bulurken Avrupa yüzde 2'de kaldı.
Bütün dünyanın gözü ve kulağının onda olduğu Çin Halk Cumhuriyeti, ekonominin 'parlak ufku' sayılıyor. Bütün şirketler, muazzam pazar potansiyeli ve düşük ücretleriyle göz kamaştıran Çin'e akın ediyorlar. Üç yıl önce Dünya Ticaret Teşkilatı'na üye olan Çin'e el atmayan şirket, yarışı kaybetmiş sayılıyor.
Ekonomik büyüme hızı yüzde 2'de kalmasına rağmen Avrupalılar memnun. Yıllardır sıfır büyümeyle yetinmek zorunda kaldıklarından 'bu oran bile hiç yoktan iyidir' diyorlar.
Ekonomik hayatı piyasa mekanizmasına emanet eden ABD de, uluslararası rekabetten ağzı en çok yananlar arasında. Amerikan imalat sanayiinde en az üç milyonluk istihdam kaybedildiği ve özellikle Çin'de üretilen ucuz malların rekabeti yüzünden bir milyon Amerikalı'nın işsiz kaldığı belirtiliyor. Yerli şirketlerin rekabet şansının kalmadığını ifade eden tekstilciler, "Çinliler'le yaptığımız fiyat rekabeti kanımızı kuruttu. Çin'deki fabrika işçisi ayda en fazla 100 dolar kazanıyor. Biz ise Amerikalı işçiye saatte 12 dolar ödemek zorundayız" diye yakınıyorlar.
EURO-DOLAR PARİTESİ 2004, euro-dolar paritesinin çarpıldığı yıl oldu. Yıl sonlarına doğru euro, 1 dolar 34 cent'ten işlem görüyordu. Euro ülkelerinin ihraç malları dünya pazarlarında pahalanırken doların ucuzlaması, ABD'nin ihracatını kolaylaştırıyordu. ABD'nin bütçe ve ödemeler dengesinde verdiği açığın astronomik boyutlara varması, 'euro-dolar paritesini çığrından çıkmasına' sebep oldu. ABD'nin cari açığını Asya ülkeleri finanse ediyor. Çin ve Japonya, Amerikan hazine bonolarını piyasadan toplayarak kendi paralarının değer kazanmasını önlüyorlar. Çin günümüzde ABD'nin en büyük alacaklısı. Ama Çin parası ile dolar arasındaki parite değişmiyor. Washington, Pekin yönetimini, 'Yüan'ın kurunu suni olarak düşük tutmakla' suçluyor.
Amerikan Merkez Bankası, enflasyon tehlikesini önleyip dolara değer kazandırtabilmek için ana faiz oranını yükseltmeye başladı. Ancak bu kez de artan faizlerin
ekonomik büyümeyi frenleyip bütün dünya ekonomisini uçuruma sürükleme tehlikesi peydah oldu.
Amerikalı ekonomist David Wessel, 'gidişata dur deme' zamanının geldiğini, aksi takdirde doların dünya rezerv birimi olma özelliğini euro'ya kaptıracağını söylüyor: OPEC'in günün birinde varil fiyatını dolar yerine euro ya da karma birim şeklinde tespit edeceğini, Çin Merkez Bankası'nın da dolar rezervini euro'ya çevireceğini söyleyenlerin arttığına dikkat çeken Wessel, "Böyle bir şey Amerika'yı sarsar. Çünkü şimdiye kadar doların global para birimi olmasından çok yarar sağladık" diyor.