Reklamda genç Çinli bir kadın çamaşır yıkarken görülüyor. O sırada odaya yüzünde boya lekeleri bulunan siyah bir adam giriyor. Kadın adamı yanına çağırıyor ve ağzına bir detarjan tableti koyuyor. Sonra da adamı çamaşır makinesinin içine itiyor. Sonra siyah adam makineden açık tenli Çinli bir adam olarak çıkıyor. Reklam sloganında "Değişim Qiaobi ile başlar" ifadesi kullanılıyor.
Bir ay önce yayınlanan reklam şu sıralar internette büyük tepki topluyor. Reklam Çin'de hem televizyon hem de sinema ekranlarında gösterildi. Reklam özellikle son 24 saatte Facebook başta olmak üzere pek çok sosyal medya platformunda öfkeye neden oldu.
Çin'de Guiyang Senfoni Orkestrası'nda çalışan ABD'li müzisyen Christopher Powell ve DJ Spencer Tarring tarafından paylaşılan reklam, ağırlıklı olarak Çin dışında tepki görüyor. Çin'deki sosyal medya dünyası ise reklamla ilgili oldukça sessiz.
Bir kullanıcı "Tanrım! Çinli pazarlamacılar hiç mi ayrımcılık eğitimi almamış" diyor.
Şirket sahibi: "Reklama dikkat etmedim"
Kendini BBC'ye Xia olarak tanıtan Qiaobi deterjanlarınon sahibi ise reklamdan haberdar olmadığını söyledi. Ona bilgi verilene kadar ırkçı olduğunu fark etmeyen Xia "Dürüst olmak gerekirse reklama pek de dikkat etmedim" dedi.
Söz konusu reklam İtalyan bir deterjan markasının reklamını andırıyor. Renkli çamaşır deterjanı reklamında beyaz bir adam siyaha dönüşüyor. 1990'lı yıllarda Darlie markalı diş macunu da Çin'de "siyah adamın diş macunu" olarak pazarlanmıştı.
Çin'in ırkçılık karnesi
Birkaç yıl önce ünlü Çin bira markası Harbin NBA yıldızı basketbolcu Shaquille O'Neal'i Çin'e davet etmişti. Çin'in en popüler sosyal medya forumlarından Tianya'da kullanıcılar açıkça ırkçı ve ayrımcı yorumlar yaptı.
Bazı kullanıcılar "siyah bir adamın desteklediği" markayı boykot etme çağrısı yaparken, bazıları AİDS'den söz etti ve Afrikalıları "orangutan" olarak niteledi.
Uzmanlar bunun Çinlilerin kendilerini daha üstün gördükleri anlamına gelmediğini, hatta Çin'de Batılı beyazların bazı alanlarda daha yüksek bir statüye sahip olduklarını söylüyor.
Hong Kong Üniversitesi Bilim ve Teknoloji bölümünde siyaset bilimci Barty Sautman reklamın Çin'in farklı ırklarla ilişkisinde sorunlara işaret ettiğini belirtliyor.
Uzmanlara göre Çin'de tarihi olarak daha koyu tenli insanlara karşı kültürel bir önyargı var. Ancak bu Çin halkı arasında ırkçılık olarak görülmüyor. Sautman "Çinlilerin ırkçılık karşıtı refleksleri yok demek değil. Var" diyor.
2008 yılında ırkçı ayrımcılığı önlemek için yapılan Dünya Kamuoyu anketi 16 ülkeden insanlarla röportaj yaptı. Çin'den ankete katılanların yüzde 90'ı ırk eşitliği önemlidir deyince Çin ankette ikinci olmuştu.
"Beyaz ideali"
Öte yandan Çin'de çok az sayıda Afrikalı yaşıyor. Son nüfus sayımına göre ülkede 600 bin yabancı yaşıyor ve bunun çok küçük bir kısmı siyah. Çin'in 1.3 milyar nüfusunun çoğuysa siyahlarla etkileşime girmiyor.
"Beyaz ideali" aynı zamanda bir Asya genelindeki bir fenomen. Asya'nın farklı ülkelerinde tartışma yaratan beyazlaştırma reklamları güzellik sektörünün bir parçası.
Bir dönem İspanya'nın sömürgesi olmuş Filipinlerde beyaz ten melez soyla ilişkilendiriliyor. Ülkede her yıl en beyazlatıcı sabun, losyon ya da tedaviler için güzellik anketleri yapılıyor.
Tayland'da ise cilt beyazlatan ürün reklamı, ırkçılık yapmakla suçlandıktan sonra piyasadan çekilmişti.
Açıkça ırkçı reklamlar ABD ve İngiltere tarihinde de bulunuyor. 19. yüzyılın başındaki Pear Sabun reklamlarında siyah ten kirli, beyaz ten ise saf ve makbul gösteriliyordu.