Okullar açıldı. Mini mini birler okuma yazmayla tanışmaya başladı. Düz çizgi, yan çizgi, tarağa benzeyen E ler.. Kimi çocuklar oldukça keyifli ve rahat bir şekilde bu süreci yaşarken kimi çocuklar içinse bu durum kabusa dönmektedir. 3 yazmak ister ama yönünü tutturamaz. “ Ela” kelimesini ısrarla “Eal” olarak yazar. Ya çok büyük yazar yada çok küçük.. Ya çok bastırır yada görünür görünmez bir çizim vardır. Sağını solunu karıştırır. Dün yaşadıklarını yarın ile ifade eder. Bu durum hem ebeveyni hem de öğretmeni şaşırtır. Çünkü çocuk normal zekadadır. Her şey normaldir. Ama yaptığı hatalar kimsenin anlamlandıramadığı çözülebilir basit sorunlardır. İyi ama sorun nedir?
Yukarıda anlatılan tabloyu yaşayan maalesef birçok aile var. Sınıflar ilerledikçe sorunun geçeceğine ya da çocuğunun şımarık ve vurdumduymazlığından kaynaklandığını düşünür. Oysa bu durum “Disleksi” adını verdiğimiz sorunun sinyalleri olabilir.
Disleksi, konuşma, okuma, yazma, dinleme, muhakeme becerilerinin gelişimini engelleyen bir öğrenme bozukluğudur. Bu sorunun zekanın düşük olması ile ilgisi yoktur. Hatta bazen yüksek zekalı çocuklarda da görülebilir. Bir rivayete göre ünlü Mona Lisa resminin yaratıcısı Leonardo da Vinci’nin kendi el yazısı ile yazdığı defterleri bulunmuş. Ancak kimse ne yazdığını okuyamamış. Tesadüfen aynaya tuttuklarında tüm yazıların tersten yazıldığını görmüşler. Yani Leonardo da Vinci de bir disleksiliymiş. Aslında disleksisi olan çocuğun mutlaka kuvvetli ve üstün bir yeteneği olabiliyor. Ancak önemli olan bu yetenekleri fark etmek ve geliştirmek…
Disleksili çocuk,
• b,d,p yi karıştırır. 6-9 yada 12-21 arasında ayrım yapmakta zorlanır
• Okurken heceleri birleştirmekte zorlanır ya da harfleri atlayarak, ekleyerek okur.
• Yazı yazarken sıkıntı yaşar. Aşırı büyük ya da küçük yazarken kalemi aşırı bastırabileceği gibi zayıf çizimleri de görülebilir.
• Yönleri karıştırır. “Masanın üstündekini getirir misin?” dediğinizde masanın altındakini getirebilir.
• Zaman kavramlarını karıştırır. Bugün olanları yarın olacakmış gibi anlatabilir.
• Kelimeleri anlamakta, yazılı metinleri yorumlamakta zorlanır.
• Sakarlıklar, dikkatsiz davranışlar gösterir.
• El becerilerinde yeterlilik gösteremeyebilir.
Eğer bu bahsettiğimiz sorunlar yoğun şekilde görülüyorsa mutlaka bir uzman desteği almanız gerekir. Bu bir çocuk psikiyatr olması teşhisin daha doğru konulmasını sağlar.
Bu soruna yönelik,
• Evinizde sağ-sol, yukarı-aşağı gibi yön kavramlarına yönelik oyunlar oynamaya çalışın. Ve bu kavramları vurgulayan cümlelerle çocuğunuzu yönlendirin. Örneğin “ Ayşe vazonun sağındaki bardağı getirir misin?” gibi..
• Oyuncakçı ya da eğitim araç gereçleri satan bir yerden “Tangram” alın. Çocuğunuzla bu oyunu bol bol oynayın. Her doğru yaptığı şekil için mutlaka ödüllendirin.
• Bol bol tekerlemeleri söyletmeye çalışın. “Şu köşe yaz köşesi, şu köşe kış köşesi, ortada su şişesi..”
• Mutlaka duvar takviminiz olsun. Her günü kırmızı kalemle işaretlemek çocuğunuzun görevi olsun. Bu durumu keyifli hale getirmek ve çocuğunuzun öğrenmeye karşı isteklenmesi için belli bir günü sürpriz günü olarak işaretleyin. İşaretlediğiniz gün lunaparka gidilebilir ya da eğlenceli bir etkinlik yapabilirsiniz. O güne kadar ki günleri işaretlemesini istemeniz dün-bugün-önce-sonra gibi kavramların pekişmesini sağlayacaktır.
• El becerilerini geliştirmek için egzersizler yapın. Marketten aldığınız poşetleri taşımak, ip çekme oyunu oynamak gibi..
• Yapabildiklerini vurgulayın. Sürekli eleştirmekten kaçının.
• Farklı yeteneklerini gözlemlemeye çalışın. Tarafsızca, objektif olarak zevkle isteyerek yaptığı becerileri gözlemleyin. Farklılıklarını fark etmeye çalışın. Üstün yeteneklerinin üzerine gidin geliştirmesine fırsat verin.
Unutmayın ki bu sorunun üstesinden aile – okul – uzman işbirliği içinde yapılacak eğitsel ve gerekli ise tıbbi destek ile gelebilirsiniz.
İyi dileklerimle,
Pozitif Gelişim Özel Eğitim Ve Aile Danışmanlık Merkezi
Çocuk Gelişim Uzmanı
Şenay Yılmaz