Bazı ebeveynler görmek istediği becerileri abartarak çocuğunun bu alanda kendini geliştirmesini hedefler. Oysa çocuk mevcut becerilerini istekleri doğrultusunda keyifle kullanabildiği zaman yeteneğini geliştirir ve o alanda başarılı olur.
Çocuğun 0-6 yaş döneminde ailenin birinci görevi çocuğunun sosyal, fiziksel, duygusal ve eğitim ihtiyacını kazandırmak olmalıdır. Bu yaş aralığında beynin hızla gelişmesi, öğrenilen bilgilerle işlerliği artan nöronlar aslında ilerideki yetenek ve becerilere zemin hazırlar. Bu yaş aralığı çocuğa verilecek bol çeşitli, seçenekli ve uyaranlı çevre çocuğun ileriki yaşantısına rol verecektir.
İlkokul çağına gelen çocuğun çevreyle ve kendisiyle ilgili farkındalığını artmış, etrafa daha dikkatli gözlerle bakmaya başlamıştır. Özellikle güçlü olduğu yönleri belirginleşmeye başlamış hobileri öne çıkarak ilgi alanları belirginleşmeye başlamıştır. Özellikle 7-11 yaş aralığı yeteneklerin keşfedildiği ve ilgi alanların belirginleşerek çocukta kimlik oturtmaya başladığı yaş aralığıdır. Bu nedenle 0-6 yaş aralığı beslediğiniz beceriler kendini 7-11 yaş aralığında göstermeye başlar.
Ancak kimi ebeveyn çocuğunun yeteneğini ilkokulda yada lisede yada çocuk yetişkin olup üniversiteye geldiğinde kendi fark eder. Ama ne olursa olsun öncelikli olan çocukların en erken yaşlardan itibaren yetenek ve becerilerinin keşifleri yapılarak kendilerine yön vermesi konusunda cesaretlendirilmesi gereklidir.
Size basit 4 adımda çocuğunuzun yeteneğini ve ilgi alanlarını belirleme yolu sunuyorum.
1. Her çocuğun özel beceri ve yetenekleri olduğunu kabul edin.
Aileler çocuklara dar bir bakış açısıyla baktıklarında yetenekleri ve becerilerini fark edemezler. Çocuğunun orta seviyede ya da vasat olmasının çok kötü bir izlenim yarattığını düşünürler. Ya kendilerinin istedikleri tarzda bir çocuk olması için uğraşırlar. Ya da olmadıkları bir kalıba sığdırmaya çalışırlar. Tabii ki bizim iletmek istediğimiz her çocuğun kendine has değerlendirilebilecek beceri ve yeteneklerinin olduğudur. Öyledir de.. Bu nedenle öncelikli şunu düşünün. Ne düzeyde olursa olsun her çocuğun ona ait özel beceri ve yeteneklerini vardır. Öncelikli olarak bunu kabul etmeyle başlayın.
2. Çocuğunuzu açık ve yargılamadan izleyin.
Anne ve babalar çocuklarını objektif değerlendirmeden ziyade kendi değer yargıları ve düşüncelerine göre izlerler. Bu nedenle önce çocuğunuzu izleyin. Çocuğunuzu kafanızda resmedin. Daha sonra bu resmi kafanızdan silin. Bu sefer tamamen tarafsızca oyun oynarken, yemek yerken, günlük hayatında rutin şekilde izleyin. Neleri nasıl yapıyor? Nasıl davranıyor? Nelere merak duyuyor? Bunlara göre tekrar çocuğunuzu kafanızda resmedin. Arada çok ciddi fark var değil mi? Yetenek ve becerilerini açık ve önyargısız izleyin.
3. Çocuğunuzun sadece olumlu yönlerini yazın.
Anne ve babalar genelde çocuklarının yapabildiklerinden çok yapamadıklarına odaklanırlar. Yapamadıklarını eleştirerek daha iyi yapmalarını sağlayacaklarını düşünürler. Oysa çocuğunuzun başarılı olduğu becerilerine yoğunlaşırsanız gerçekten çocuğunuzu daha farklı bir gözle görmeye başlayacaksınızdır.
Çocuğunuzun olumlu özelliklerini izlerken,
“ Arkadaşları ile arası nasıl? Düzenli mi? Hikaye ve masallar gibi yazılı materyallere ilgisi nasıl? Bir iş verdiğinizde organize eder mi? Hayvanlarla, bitkilerle arası nasıl? Hemen küser mi? Resim, müzik, şekillerle arası nasıl?” Bu tarz sorular içeren bir beceri ve gözlem listesi çıkarın. Ve bunlara günlük 10 üzerinde notlar verin. Bu çalışmayı bir günde yapabilirsiniz bir haftada. Bu işten ne kadar mutlu olursanız ve gözlem radarlarınızı açarsanız tam bir yetenek avcısına dönebilirsiniz.
4. Çocuğunuzun yetenek ve becerilerini belirleyin.
Daha önce belirlediğiniz özellikleri,
• Sözel –dil,
• Matematik,
• Doğa,
• Beden kullanımı,
• İçsel zeka,
• Sanatsal özellikleri,
• Müzik becerisi
gibi alanlara ayırarak gözlemlerinizi bu başlıklar altında sıralayın. Hangi alanda daha çok olumlu beceri sıralayabildiyseniz çocuğunuzu bu alanlarda geliştirecek fırsatlar tanımanızı, ortamlara girmesini ve materyaller kullanmasını öneririm. Bu sayede ileride çok daha başarılı ve mutlu bir veteriner ya da sanatçı belki de heykeltraş olacak bireyler yetiştirmiş olacaksınız.
Çocuk Gelişim Uzmanı
Şenay Yılmaz