Çocukların sosyalleşmesi hayata gerçek anlamda başlamaları, kötü ve iyiyi ayırt etmeleri ve zamanlar bu durumu karakterlerine kazandırmaları için bir süreç gereklidir. Bu süreci oluşturacak olanlar ise ailelerdir.
Fakat aileler çocuklara ne zaman ödül veya ne zaman ceza vermeliler veya bunların boyutları ve kapsamları ne kadar olmalı konusunda hep bir şüphe duyarlar. Her ikisinin de ne azı ne de çoğu işe yarar. Hatta dozunda olmayan ödül veya ceza çocuğun gelecekteki karakteri için inanılmaz hatalar oluşturabilir.
Peki, çocuklara ödül ve ceza verme konusunda ne yapmalı ve nasıl davranmalıyız?
• Her iki kavram da kendi içerisinde ince çizgilere ve görünmez duvarlara sahiptir. Bu bilinmezlik sizi yanıltmamalı. Olumlu davranışların artması ve olumsuz davranışların azalması için bu ödül ve ceza sistemine başvurabilirsiniz.
• Ödül deyince aklınıza oyuncak, yiyecek veya giyecek gibi maddesel şeyleri getirmeyin. Beraber istediği bir filmi izlemek, birlikte bir müze gezmek gibi şeylerde ödül sınıfına girer ve çocuğun takdir edilmesini sağlar.
• Ödül vermeyi bir rüşvete veya hediyeye dönüştürmemek gerekir. Bu şekilde başlayan ilişki daha sonra çıkarcılığa ve olumsuz hareketlere yol açabilir.
• Ödülü yerinde, zamanında ve dozunda vermelisiniz. Amacını aşan ödüller her geçen gün sizi zorlamaya çocuğunuz için ise kötü bir oyuna dönüşürler.
• Ceza ise çocuğunuzun olumsuz ve kötü davranışlarını engellemek ve tekrarını yaşamamak için koyulabilen yasaklardan oluşur.
• Ceza vermek söz konusu olduğunda yine maddiyatı düşünmemelisiniz. Örneğin; çocuğunuz ödevlerini yapmıyorsa izlemekten çok hoşlandığı bir çizgi filme yasak koyabilirsiniz. Veya ona oyuncaklarını toplaması için bir sorumluluk da verebilirsiniz.
• Unutmayın! Ceza çocuğunuzun olumsuz hareketlerine engel olmak için yapılan bir eylemdir. Çocuğunuzun karakterini ve özgüvenini sarsacak türden olmamalıdır.