Sesleri çıkarma işlemine artikülasyon(Fonolojik bozukluk) denir. Sesleri çıkarırken bazı seslerin atlanması, yerine başka ses konması, sese eklemeler yapılması veya seslerin çarpıtılmasına artikülasyon bozukluğu denir.
Artikülasyon bozukluğunun değerlendirmesi çocuğun yaşı göz önünde tutularak yapılır. Yaşıtları ile karşılaştırıldığında konuşması anlaşılmayan veya çok güç anlaşılan, birçok sesi çıkaramayan, bazı seslerin yerine başka sesleri koyan, bazı sesleri söylemeden atlayan, olmayan sesleri kelimeye ekleyen çocuklara artikülasyon bozukluğu tanısı konulur.
Artikülasyon bozukluğundaki konuşmayı şöyle örneklendirebiliriz.
Ses atlama: Kitap yerine itap, demet yerine emet, kapı yerine apı denir.
Yerine başka ses koyma: Arı yerine ayı, resim yerine yesim, şeker yerine çeker demek.
Ses eklemek: Ezber yerine bezber, elek yerine ellek, torba yerine toraba demek.
Sesleri çarpıtma: çocuk yerine çocak, kitap yerine kipap, duvar yerine tubar demek. Burada konuşma dilinde olmayan bir kelime söylenmektedir.
Çoğunlukla r , s, z, ş, k, t, ç, harflerinin söylenmesinde problem vardır. Okul öncesi çocuklarda % 3, 6-7 yaş çocuklarında % 2 , ergenlik döneminde % 0;5 oranında görülmektedir. Erkeklerde birkaç kat daha sık görülmektedir.
Nedenleri:
Zeka geriliği
İşitme kaybı
Ağız içi, dil, dudak yapısının bozukluğu,
Damak yarığı, damağın çok yüksek olması, damak yarığı,
Dil kaslarının normal işlememesi,
Dil bağının dil ucuna çok yakın olması veya çok kısa olması,
Çene kaslarında problem olması.
Konuşmayı kazanma döneminde çocukla ilgilenilmemesi ve çocuğun yeterli ve doğru sesleri duymaması,
Evde birçok dilin konuşulması nedeni ile çocuğun bir dilde yeterince ses duymaması,
Ses belleği ve ses ayrımında zorluk,
Aile içi sorunlar,
Utangaç veya çekingen kişilik.
Tedavi:
Önce ayrıntılı bir inceleme yapılarak, yukarıda belirtilen hangi nedenlerin olduğu tespit edilmelidir.Daha sonra aileye bunun nedeni açıklanarak işbirliği yapmalarının sağlanması gerekir.Ailenin ve öğretmenlerin bu durumun düzeltilmesi için acele etmemeleri ve çocuğa baskı yapmamaları önerilmelidir.
Çocuğun sorununun farkına varması sağlanmalı ve bu sorunun düzelebileceğine inandırılmalı, düzeltilmesi için işbirliği yapmaya özendirilmelidir.
Ağız,dil, dudak, dil kaslarını güçlendirici egzersizler yaptırılmalıdır.
Daha sonrada çıkartamadığı veya yanlış çıkarttığı sesleri düzeltmek için çalışma yapılmalıdır. Sırasıyla harf, hece, kelime, cümle çalışması yaptırılır.
Bu bozukluk yapılacak çalışmalarla düzelebilecek bir bozukluktur.Aileye ve çocuğa, yapılacak çalışmaların kısa sürede bitmeyeceği, bunun bir süreç olduğu, bu sürece kendilerinin de katılmalarının gerektiği önemle belirtilmelidir.
Dr. Mazlum Çöpür
Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı
mazlum.copur@mynet.comBu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir
www.nirvanacocuk.com